Ενδομητρίωση: Αντιμετώπιση & Θεραπεία

Ο ιατρικός ορισμός της ενδομητρίωσης είναι: Ενδομήτριο που συμπεριλαμβάνει ενδομητρικούς αδένες και στρώμα σε μια έκτοπη (εκτός της μητρικής κοιλότητας) θέση.

Τι σημαίνει αυτό: ιστός όμοιος με το εσωτερικό κάλυμμα του τοιχώματος της μήτρας (δηλαδή το ενδομήτριο) αναπτύσσεται έξω από την μήτρα, συνήθως όμως μέσα στην γυναικεία πύελο. Οι ενδομητρικοί αδένες και το στρώμα είναι δύο στοιχεία της ενδομητρίωσης που πρέπει να συνυπάρχουν για να μπει η διάγνωση της ενδομητρίωσης.

Στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων, η ενδομητρίωση αναπτύσσεται μέσα στην γυναικεία πύελο με την μορφή μικρών εστιών ή εμφυτευμάτων. Οι ενδομητριωσικές βλάβες (εστίες) μπορούν να αναπτυχθούν σε όλα τα ενδοπυελικά όργανα όπως η μήτρα, το έντερο, η ουροδόχος κύστη, οι περιτοναϊκές επιφάνειες.
Η εντόπιση των ενδομητριωσικών εστιών, το βάθος που διεισδύουν μέσα στους διάφορους ιστούς στους οποίους εντοπίζονται και το συνολικό τους μέγεθος ποικίλει και καθορίζει την κάθε περίπτωση.

Αν και υπάρχουν διαφορετικές απόψεις όσον αφορά τα στάδια της νόσου, όλοι συμφωνούν στο ότι κάθε περίπτωση ενδομητρίωσης είναι διαφορετική από άτομο σε άτομο. Είναι δυνατό να βρούμε παρόμοιες περιπτώσεις, αλλά σε καμία περίπτωση δεν υπάρχουν ακριβώς όμοιες περιπτώσεις.
Το μέγεθος του πόνου που προκαλεί η ενδομητρίωση εξαρτάται από το σημείο στο οποίο εντοπίζεται και από το συνολικό ποσό των ενδομητριωσικών εστιών.
Μια μικρή εστία ενδομητρίωσης μπορεί να παραμείνει μικρή και σχετικά ανενεργής για πολλά χρόνια, βέβαια, ακόμα και η μικρότερη εστία μπορεί να προκαλέσει ανυπόφορο πόνο, όταν ερεθίζει ένα διερχόμενο νεύρο.
Τα μεγαλύτερα εμφυτεύματα όταν ανταποκρίνονται στα ορμονικά ερεθίσματα μπορούν να μεγαλώνουν και να διηθούν τα όργανα επάνω στα οποία εντοπίζονται. Έτσι ο ιστός που περιβάλλει τις ενδομητριωσικές εστίες καταστρέφεται και αιμορραγεί. Ο οργανισμός αντιδρά και προσπαθεί να επουλώσει και να καλύψει τα σημεία της βλάβης δημιουργώντας ουλές και συμφύσεις που περιχαρακώνουν και περιορίζουν τις βλάβες. Αλλά όταν ενεργός ενδομητρίωση παγιδεύεται κάτω από τις ουλές – συμφύσεις προκαλείται πίεση τοπικά και σημαντικός πόνος.
Όταν η γυναίκα εμφανίζει την έμμηνο ρύση (περίοδο), η ενδομητριωσική εστία εμφανίζει επίσης ροή αίματος, η οποία αθροίζεται από μήνα σε μήνα και από περίοδο σε περίοδο, περιχαρακώνεται από συμφύσεις και από τον εκφυλισμένο τοπικό ιστό και δημιουργούνται μικρές κύστεις με αίμα οι οποίες μπορεί να έχουν μέγεθος από μερικά χιλιοστά μέχρι 10cm ή και περισσότερο. Η διήθηση των παρακείμενων ιστών, όπως του εντέρου, της ουροδόχου κύστης και της μήτρας είναι αρκετά σύνηθες φαινόμενο.
Αν η ενδομητρίωση προχωρήσει αρκετά με τα χρόνια, τότε δημιουργούνται πολλαπλές συμφύσεις μέσα στην πύελο και τα όργανα κολλάνε μεταξύ τους. Έτσι τα όργανα της πυέλου που είναι σχεδιασμένα να κινούνται ελεύθερα, καθηλώνονται και ακινητοποιούνται, επειδή κολλάνε μεταξύ τους. Η φυσιολογική κίνηση και λειτουργία αυτών των οργάνων μπορεί να προκαλέσει μεγάλο πόνο (οι κινήσεις των σαλπίγγων και των ωοθηκών κατά τη διάρκεια της ωορρηξίας, οι κινήσεις κατά τη σεξουαλική επαφή, ή οι κινήσεις του εντερικού περιεχομένου).

Υπάρχει περίπτωση ασθενείς με προχωρημένη ενδομητρίωση να μην έχουν καθόλου πόνο, ενώ αντιθέτως ασθενείς με νόσο στα αρχικά στάδια να υποφέρουν από δυνατούς πόνους. Υπάρχει μια μεγάλη διακύμανση όσον αφορά τον πόνο μεταξύ των ασθενών. Ο πόνος είναι το πιο συχνό σύμπτωμα της νόσου.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
-Σοβαρές κράμπες στην έμμηνο ροή
-Πυελικό πόνο εκτός εμμήνου ροής
-Οσφυαλγία
-Επώδυνη συνουσία
-Επώδυνες κενώσεις εντέρου
-Κοιλιακή διάταση
-Μετεωρισμός
-Δυσκοιλιότητα
-Πόνο κατά τη διάρκεια της άσκησης
-Επώδυνη εξέταση πυέλου
-Επώδυνη και συχνή ούρηση καθώς και άλλα συμπτώματα.
Βέβαια, κάθε γυναίκα που πάσχει δεν έχει όλα τα παραπάνω συμπτώματα, αλλά αυτά είναι τα πιο συχνά.

Ο μόνος σίγουρος τρόπος κατά 100% να διαγνωσθεί η ενδομητρίωση είναι να τη δει κανείς στο μικροσκόπιο και να φανούν οι αδένες και το στρώμα. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι μόνο η εξέταση στο χειρουργείο και η ιστολογική εξέταση είναι η μόνη σίγουρη μέθοδος διάγνωσης. Αλλά τι γίνεται όταν η γυναίκα δεν έχει υποβληθεί σε χειρουργική γυναικολογική επέμβαση; Ή τι γίνεται όταν η νεαρή έφηβη έχει μόλις αρχίσει να εμφανίζει περίοδο; Πώς μπαίνει τότε η διάγνωση;
Στα πρωταρχικά στάδια της νόσου πριν ακόμα η γυναικολογική εξέταση αρχίσει να παρουσιάζει ευρήματα, ένα προσεκτικό και λεπτομερές ιστορικό είναι ο πιο σημαντικός τρόπος για τη σωστή διάγνωση. Καθώς η νόσος εξελίσσεται τότε αρχίζουν να παρατηρούνται μερικά σωματικά ευρήματα, τα οποία μπορούν να αναγνωρισθούν από τον (έμπειρο) γιατρό, ο οποίος ψάχνει για τη νόσο και έχει την εμπειρία να την αναγνωρίζει.
Οι απεικονιστικές εξετάσεις όπως το υπερηχογράφημα, η αξονική τομογραφία και η μαγνητική τομογραφία μπορούν να δώσουν αξιόπιστες πληροφορίες για ενδομητριωσικές κύστεις, αλλά όλες οι γυναίκες που πάσχουν από ενδομητρίωση δεν παρουσιάζουν κύστεις. Από την άλλη πλευρά, όλες οι κύστεις δεν είναι ενδομητρίωση. Η εξέταση αίματος για έναν ειδικό δείκτη (το CA125) δεν έχει μεγάλη εξειδίκευση και αξιοπιστία.

Η χειρουργική διερεύνηση είναι ο μόνος σίγουρος τρόπος διάγνωσης της ενδομητρίωσης.

Σχετικά με την αιτία που προκαλεί τη νόσο δεν υπάρχουν ξεκάθαρες απαντήσεις. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες που προσπαθούν να εξηγήσουν την αιτία της νόσου.

Θεωρία του Simpson:
Η παλαιότερη και ευρύτερα αποδεκτή θεωρία είναι ότι το αίμα της περιόδου μερικές φορές αντί να ρέει προς τα έξω, ρέει ανάποδα προς την πύελο, μέσω των σαλπίγγων, και έτσι στοιχεία του ενδομητρίου (στρώμα και ενδομητρικοί αδένες) πέφτουν μέσα στην κοιλιά και ειδικότερα μέσα στην πύελο της γυναίκας. Τα στοιχεία αυτά προσκολλώνται στα τοιχώματα των διαφόρων οργάνων (σάλπιγγες, ωοθήκες, έντερο, ουροδόχος κύστη, κοιλιακό περιτόναιο), εμφυτεύονται, τροφοδοτούνται με αίμα και μετατρέπονται σε ενεργείς εστίες ενδομητρίωσης, οι οποίες και αιμορραγούν κάθε φορά που η γυναίκα έχει έμμηνο ρύση, ακριβώς γιατί συμπεριφέρονται όπως και το κανονικό ενδομήτριο. Το αίμα αυτό αθροίζεται τοπικά, περιχαρακώνεται από ουλές (συμφύσεις) που αλλοιώνονται με τον καιρό και σχηματίζουν κύστεις. Εάν η θεωρία του Simpson είναι σωστή, τότε λογικά θα πρέπει η ενδομητρίωση να μην παρουσιάζεται πριν από την εμφάνιση της περιόδου.

Θεωρία της μετάπλασης:
Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, στο έμβρυο υπάρχουν κύτταρα που μπορούν να μεταπλασθούν σε άλλα και όχι μόνο στα σωστά κύτταρα του κάθε οργάνου. Τα πολυδύναμα αυτά κύτταρα μετατρέπονται έτσι σε ενδομητρικά κύτταρα από την αρχή της ζωής της γυναίκας και σχηματίζονται οι αρχικές εστίες ενδομητρίωσης. Υπάρχουν δηλαδή κατά τη γέννηση της γυναίκας λάθος κύτταρα σε λάθος θέση (κύτταρα ενδομητρίου).

Γενετική θεωρία:
Στο έμβρυο, κύτταρα τα οποία είναι καθορισμένα να σχηματίσουν τη μήτρα και την εσωτερική της επιφάνεια (το ενδομήτριο) παραμένουν έξω από αυτή όταν η μήτρα “κλείνει” κατά τον αρχικό σχηματισμό της και μερικά κύτταρα του ενδομητρίου δεν προλαβαίνουν να μπουν στη σωστή τους θέση. Τα εναπομείναντα αυτά κύτταρα ανευρίσκονται γενικώς κατά μήκος της coelomic bridge και υπάρχουν από τη γέννηση της γυναίκας.

Αγγειακή θεωρία:
Η θεωρία αυτή λεει ότι είναι δυνατόν κύτταρα ενδομητρίου να μπουν μέσα στα αγγεία της μήτρας και από εκεί να μετακινηθούν και να μετεμφυτευθούν σε άλλα όργανα.
Γενικά σήμερα πιστεύεται ότι δεν είναι πιθανό περισσότερες της μιας θεωρίες να αποδειχθούν ορθές.

Μερικές φορές η ενδομητρίωση αναπτύσσεται πάνω στην ουλή της καισαρικής τομής, πράγμα που σημαίνει ότι κύτταρα του ενδομητρίου στη διάρκεια της καισαρικής τομής μετεμφυτεύθηκαν στην ουλή της ΚΤ, σε θέση δηλαδή που δεν υπήρχαν πριν την ΚΤ. Επίσης, πειράματα που έγιναν σε ζώα απέδειξαν ότι αναπτύσσεται ενδομητρίωση όταν πειραματικά αποφράσσεται ο τράχηλος της μήτρας και το αίμα της περιόδου εμποδίζεται να εξέλθει εκτός των γεννητικών οργάνων, οπότε ρέει ανάστροφα και εμφυτεύεται έκτοπα μέσα στα κοιλιακά όργανα. Τα πειράματα αυτά δίνουν μια βαρύτητα στη θεωρία του Simpson, σύμφωνα με την οποία η ανάστροφη εμμηνορρυσία οδηγεί σε ενδομητρίωση.
Βέβαια, έχει υπολογισθεί ότι πάνω από 70% όλων των γυναικών μπορεί να παρουσιάσουν κάποτε ανάστροφη έμμηνο ρύση, αλλά μόνο ένα 12-15% έπαθαν ενδομητρίωση. Τι γίνεται με το υπόλοιπο 55%; Έχει παρατηρηθεί σε γυναίκες που υποβάλλονται σε πολλά χειρουργεία, ότι η νόσος δεν αλλάζει θέση-εντόπιση. Για παράδειγμα, αν στο πρώτο χειρουργείο βρέθηκε ενδομητρίωση στην ουροδόχο κύστη, τότε μπορεί να ανευρεθεί στο ίδιο σημείο πάλι και όχι σε άλλο όργανο και στο επόμενο χειρουργείο ή επόμενα χειρουργεία αν δεν αντιμετωπισθεί -και αφαιρεθεί- πλήρως. Έτσι, εάν η θεωρία του Simpson ήταν απόλυτα σωστή, τότε θα ήταν λογικό να ανευρεθούν εστίες και σε άλλα όργανα. Η χειρουργική εμπειρία όμως δείχνει ότι αυτό δεν συμβαίνει. Επίσης, έχει παρατηρηθεί ότι όταν αφαιρεθεί πλήρως μια ενδομητριωσική εστία χειρουργικά, υπάρχει πιθανότητα 80% να επανεμφανισθεί. Αυτό είναι υπέρ της μεταπλαστικής και γενετικής θεωρίας, διότι σημαίνει ότι η ενδομητρίωση είναι μια προκαθορισμένη νόσος, δηλαδή η γυναίκα έχει “ποσότητα” νόσου προκαθορισμένη (πολλή ή λίγη) και αν αυτή η ποσότητα αφαιρεθεί, τότε η νόσος δεν αναπτύσσεται ξανά.
Άλλα ευρήματα που συνηγορούν εναντίον της θεωρίας του Simpson είναι το γεγονός ότι η ενδομητρίωση έχει ανευρεθεί και σε νεκροψίες νεογνών, τα οποία, όπως είναι φυσικό, δεν είχαν ποτέ περίοδο. Επίσης, εάν η θεωρία του Simpson ήταν απολύτως σωστή, τότε θα έπρεπε να αναπτύσσεται ενδομητρίωση με μεγαλύτερη συχνότητα κατά μήκος του κόλπου και των έξω γεννητικών οργάνων. Στην πράξη, η ενδομητρίωση του κόλπου και του αιδοίου σπανίζει. Η ενδομητρίωση μπορεί επίσης να βρεθεί σε απομακρυσμένες περιοχές από την πύελο, όπως ο εγκέφαλος, οι πνεύμονες, ο ομφαλός, ο ακουστικός πόρος, ο βλεννογόνος της μύτης. Οι εντοπίσεις αυτές συνηγορούν υπέρ της θεωρίας της μεταπλάσεως ή της εμφυτεύσεως μέσω αγγειακής διασποράς. Γενικά, σήμερα θεωρείται ότι η μετεμφύτευση από το σωστό σημείο (το ενδομήτριο) σε άλλη λάθος θέση, αποτελεί μια από τις πηγές της ενδομητρίωσης.
Επικρατεί γενικά η εντύπωση ότι η ενδομητρίωση από τη στιγμή που υπάρχει ποτέ δεν μπορεί να θεραπευθεί πλήρως. Η σωστή όμως χειρουργική αντιμετώπιση και προσεκτική και ολική αφαίρεση όλων των ορατών εστιών του περιτοναίου φαίνεται ότι επιφέρει μακροχρόνια ανακούφιση από τα συμπτώματα σε ένα ποσοστό ασθενών πάνω από 80%.

Α. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ – ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αν και υπάρχουν πολλές παραλλαγές θεραπείας της νόσου, μπορούμε να διακρίνουμε 4 κατηγορίες αντιμετώπισης: Παρακολούθηση, Εγκυμοσύνη, Χρήση κατασταλτικών φαρμάκων, Χειρουργική θεραπεία

Παρακολούθηση:
Η γυναίκα και ο γιατρός της μπορούν να επιλέξουν να παρακολουθούν τη νόσο χωρίς θεραπεία. Αυτό συνήθως όταν πρωτομπαίνει η διάγνωση της ενδομητρίωσης. Η σωστή παρακολούθηση των συμπτωμάτων και οι συχνές εξετάσεις από ένα γυναικολόγο με σημαντική πείρα στην ενδομητρίωση, οδηγεί συνήθως στην κατάλληλη αντιμετώπιση στον κατάλληλο χρόνο. Η παρακολούθηση από μόνη της, βέβαια, δεν έχει θέση σε ασθενείς με σημαντικά συμπτώματα, ή όταν η εξέταση της γυναικείας πυέλου δείχνει προοδευτική επιδείνωση των συμπτωμάτων.

Εγκυμοσύνη:
Πολλές φορές λέγεται στις γυναίκες με ενδομητρίωση ότι ”δεν μπορείς να μείνεις έγκυος εάν έχεις ενδομητρίωση”, καθώς επίσης ότι ”εάν μείνεις έγκυος θα θεραπευθεί η ενδομητρίωση”. Τίποτα απ΄ όλα αυτά δεν είναι αλήθεια.
Πρώτον, η ενδομητρίωση είναι νόσος γόνιμων γυναικών. Πολλές από τις γυναίκες με ενδομητρίωση που θέλουν να κάνουν παιδιά, μπορούν να κάνουν παιδιά.
Δεύτερον, η εγκυμοσύνη δεν είναι θεραπεία για την ενδομητρίωση. Να τι συμβαίνει: κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης η ωορρηξία και η περίοδος σταματούν. Οι ενδομητριωσικές εστίες γενικά καθίστανται λιγότερο ενεργείς, γίνονται μικρότερες και λιγότερο επώδυνες. Αυτό φαίνεται πως είναι το αποτέλεσμα των ορμονικών αλλαγών που προκαλεί η εγκυμοσύνη. Μεταξύ άλλων, οι αλλαγές αυτές είναι τα υψηλά επίπεδα προγεστερόνης, η παρουσία της HCG (ανθρώπινης χοριακής γοναδοτροπίνης), η αύξηση της προλακτίνης. Έτσι, η έμμηνος ρύση σταματά και η έγκυος γυναίκα αισθάνεται πολύ καλύτερα. Επιπλέον, στη διάρκεια της εγκυμοσύνης συμβαίνουν σημαντικές ψυχολογικές αλλαγές. Η εγκυμοσύνη είναι κάτι το φυσιολογικό που φέρει σε πέρας το υγιές σώμα της γυναίκας. Μια γυναίκα που υποφέρει από ενδομητρίωση όταν μείνει έγκυος αντιλαμβάνεται τελικά ότι είναι όπως οι άλλες γυναίκες. Αισθάνεται για πρώτη φορά τελείως καλά μετά την έναρξη της ήβης της. Είναι μια θετική εμπειρία, μια εμπειρία απελευθέρωσης από τα βασανιστικά συμπτώματα της νόσου. Βέβαια, η ενδομητρίωση δε φεύγει με την εγκυμοσύνη. Μετά τον τοκετό και το θηλασμό τα συμπτώματα επιστρέφουν, μερικές φορές δριμύτερα. Έτσι, επιστρέφει και η απογοήτευση.

Χρήση κατασταλτικών φαρμάκων:
Η φαρμακευτική αντιμετώπιση προκαλεί ανακούφιση των συμπτωμάτων σε πολλές γυναίκες. Θα πρέπει όμως να γίνει ξεκάθαρο, ότι η νόσος δεν εξαλείφεται με τα φάρμακα. Αυτό που κάνουν τα φάρμακα είναι να μειώνουν την ποσότητα των οιστρογόνων και του ερεθισμού που προκαλούν τα οιστρογόνα στις εστίες της ενδομητρίωσης.
Θεωρητικά, όσο πιο μικρή είναι η οιστρογονική δράση στις εστίες της ενδομητρίωσης, τόσο το καλύτερο για την τοπική βλάβη της νόσου και τις υποτροπές της. Μειονεκτήματα των χορηγούμενων φαρμάκων είναι οι παρενέργειές τους και το κόστος τους, το οποίο είναι σημαντικό. Τα χρησιμοποιούμενα φάρμακα είναι τα αντισυλληπτικά χάπια, η προγεστερόνη και τα GnRh ανάλογα.

Τα αντισυλληπτικά χάπια προσφέρουν ένα ρυθμισμένο και χαμηλής δόσης συνδυασμό οιστρογόνων και προγεστερόνης και εμποδίζουν την ωορρηξία. Επειδή η ωορρηξία είναι δύσκολη σε πολλές γυναίκες με ενδομητρίωση, η χορήγηση των αντισυλληπτικών χαπιών αποτελεί ένα πλεονέκτημα. Επιπλέον, επειδή τα αντισυλληπτικά προκαλούν μείωση της ποσότητας του αίματος της περιόδου, οδηγούν σε μείωση του πόνου που προκύπτει στις εστίες της ενδομητρίωσης , από την έκτοπη εκροή αίματος. Με τα αντισυλληπτικά δισκία, η μικρού βαθμού ενδομητρίωση μπορεί να παραμείνει μικρή και σταθερή για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το κόστος των αντισυλληπτικών δισκίων είναι μικρό και οι παρενέργειες ελάχιστες στις περισσότερες γυναίκες.

Η προγεστερόνη συνήθως χορηγείται σε μορφή παρατεταμένης δράσης (π.χ. depo-provera). Η προγεστερόνη μπορεί, όπως και τα αντισυλληπτικά, να αναστείλει την ωορρηξία και να μειώσει το επίπεδο των κυκλοφορούντων οιστρογόνων. Είναι ένα σχετικά φθηνό φάρμακο. Οι παρενέργειες της προγεστερόνης περιλαμβάνουν αύξηση βάρους, μετεωρισμό, ακανόνιστες αιμορραγίες κ.ά. Κατά τη γνώμη των ειδικών, η προγεστερόνη δεν πρέπει να αποτελεί θεραπεία εκλογής σε γυναίκες που δεν έχουν γεννήσει. Ένα σημαντικό ποσοστό γυναικών που παίρνει depo-provera δεν πρόκειται να ξανακάνει ωορρηξία.

Τα GnRh ανάλογα (Arvecap, Zoladex, Daronda) είναι φάρμακα τα οποία σταματούν τελείως την εμμηνορυσία, την ορμονική παραγωγή και την ωορρηξία. Τα αποτελέσματα είναι όμοια με της εμμηνόπαυσης, με μερικές διαφορές στις ορμόνες FSH και LH. Τα φάρμακα αυτά είναι πολύ δραστικά στη μείωση της δραστηριότητας των ενδομητριωσικών εστιών, αλλά είναι πολύ ακριβά. Προκαλούν επίσης σημαντικές παρενέργειες, όπως εξάψεις, πονοκεφάλους διαταραχές του ύπνου, ξηρότητα του κόλπου, μείωση της libido, μελαγχολική διάθεση, οστεοπόρωση, αύξηση βάρους κ.ά. Τα φάρμακα αυτά δεν θεραπεύουν την ενδομητρίωση και χορηγούνται σε πολύ ειδικές περιπτώσεις.
 
Χειρουργική αντιμετώπιση
Η χειρουργική αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης μπορεί να χωρισθεί σε 4 επίπεδα:
1. Το διαγνωστικό
2. Το πολύ συντηρητικό
3. Το λιγότερο συντηρητικό
4. Το ριζικό

Η διαγνωστική χειρουργική έχει την διάγνωση της νόσου σε πρώτη προτεραιότητα, πράγμα που σημαίνει ότι έχει σκοπό να δει και να διαγνώσει τι συμβαίνει στην ασθενή. Στη φάση αυτή δε γίνεται καμία προσπάθεια αντιμετώπισης της νόσου, που τυχόν θα ανευρεθεί. Έχουμε συναντήσει πολλές ασθενείς οι οποίες πιστεύουν ότι το χειρουργείο απέτυχε, ενώ η προσπάθεια του χειρουργείου ήταν να διαγνώσει μόνο τη νόσο και όχι να την θεραπεύσει (Διαγνωστική λαπαροσκόπηση). Έτσι, στη γυναίκα δίδεται το όνομα της νόσου που βρέθηκε (ενδομητρίωση) και όταν το χειρουργείο της τελειώνει, η γυναίκα έχει το ίδιο ποσόν νόσου που είχε και πριν.

Η πολύ συντηρητική χειρουργική έχει σκοπό να αντιμετωπίσει πολύ μεγάλες, φανερές και εύκολες στην αντιμετώπιση εστίες, ενώ άλλες μικροεστίες παραμένουν χωρίς αντιμετώπιση. Οι γιατροί που πιστεύουν ότι η ενδομητρίωση δεν μπορεί ποτέ να αντιμετωπισθεί απολύτως, επιλέγουν συνήθως τέτοιου τύπου χειρουργική θεραπεία.

Η επιθετική χειρουργική αφαιρεί όλες τις εστίες, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί όλα τα ενδοπυελικά γυναικολογικά όργανα, προσπαθώντας έτσι να διατηρηθεί η γονιμότητα. Σημασία δηλαδή έχει να αφαιρεθεί η νόσος από τα όργανα και όχι τα όργανα από τη γυναίκα. Η αφαίρεση των εστιών γίνεται είτε με καυτηρίαση (Laser κ.ά.), είτε με εκτομή.

Η ριζική χειρουργική θεραπεία συνίσταται στην αφαίρεση όλων των έσω γεννητικών οργάνων. Υπάρχουν πολλές γυναίκες που ωφελούνται από τόσο ριζικές επεμβάσεις, αλλά αρκετές επίσης γυναίκες μπορούν να απαλλαγούν από τους πόνους, χωρίς να χρειασθούν τόσο ριζικές μεθόδους. Επιπρόσθετα, υπάρχουν περιπτώσεις πολλές που, παρά το ότι έγινε αφαίρεση των οργάνων, εστίες της νόσου παραμένουν και επιμένουν.

Το να αφαιρέσει κανείς τη μήτρα, τις σάλπιγγες και τις ωοθήκες και να αφήσει πίσω μικρές και ορατές εστίες της νόσου, πολύ συχνά δεν ανακουφίζει από τους πόνους την ασθενή.