Πόσες φορές αναρωτιέστε “Τι κάνω λάθος;” Η οικογενειακή σύμβουλος Ερατώ Χατζημιχαλάκη παραδίδει μαθήματα επιτυχημένης γονεϊκής συμπεριφοράς

Πόσο έτοιμοι είμαστε να γίνουμε γονείς; Γιατί τα παιδιά μας, παρά τις επανειλημμένες παρεναίσεις μας, εκείνα συνεχίζουν να είναι ανυπάκουα; Τι δεν κάνουμε σωστά; Στο βιβλίο της “Καινούργιοι γονείς για καινούργια παιδιά”

Η Ερατώ Χατζημιχαλάκη, οικογενειακή σύμβουλος, ειδικευμένη στις σχέσεις γονιών-παιδιών, μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα αυτή την …πολύπλοκη σχέση. Όπως λέει στην παρουσίαση του βιβλίου της “με απλές εφαρμόσιμες συμβουλές προς του γονείς, έχει να προσθέσει στον σπουδαιότερο ρόλο που καλούμαστε να παίξουμε, το ρόλο του γονιού,  κάτι σπουδαιότερο από το να είναι κάποιος ένας απλός γεννήτορας σώματος. Να τον κάνει ν’ αντιληφθεί πως είναι ο φορέας  που επιλέγει η ψυχή  του νεογέννητου ανθρώπου, για να πορευτεί στην εξέλιξη, στην αέναη διαδρομή του πνευματικού του εαυτού. Μεγάλη η ευθύνη”.

Από τον τίτλο του βιβλίου σας καταλαβαίνω ότι για να αλλάξουν τα παιδιά μας πρέπει να αλλάξουμε πρώτα εμείς οι γονείς. Έτσι είναι;

Θα απαντήσω έμμεσα. Όταν κάποιος γονιός παίρνει τηλέφωνο για να κλείσει ραντεβού, συνήθως με ρωτά αν πρέπει να φέρει μαζί και το παιδί του. Η απάντησή μου είναι πάντα « ΌΧΙ». Το 99% της προβληματικής συμπεριφοράς του παιδιού οφείλεται σε λάθη του περιβάλλοντος στο οποίο μεγαλώνει. Πριν λοιπόν αρχίσουμε να τρέχουμε τα παιδιά μας στους ειδικούς να τα «κάνουν καλά» είναι υποχρέωσή μας, εμάς των γονέων, να δούμε πώς θα αλλάξουμε εμείς τα βήματα του χορού που χορεύουμε με το παιδί μας. Τα παιδιά είναι τόσο ταυτισμένα με το καλό, το θετικό, το ωραίο, το λειτουργικό που μερικές μόνο συνεδρίες αρκούν για να αρχίσουμε να βλέπουμε τη διαφορά. Συχνά επίσης τονίζω ότι το «τέρας το σκοτώνουμε μικρό». Δεν πρέπει να περιμένουμε να φτάσουμε στα άκρα για να πάρουμε λίγη εξωτερική βοήθεια. Όσο πιο νωρίς τόσο πιο καλά.

Πόσο διαφέρουν τα σημερινά παιδιά από τα παιδιά πριν από 20-30-40 χρόνια;

Δεν μπορούμε ποτέ να βάλουμε όλα τα παιδιά μαζί όπως δεν μπορούμε να βάλουμε και όλους τους ενήλικες, ή όλες τις γυναίκες ή όλους τους άνδρες. Κάθε γενιά είναι διαφορετική από την προηγούμενη και αυτό γιατί οι συνθήκες γύρω έχουν αλλάξει. Όταν λέω συνθήκες εννοώ τις κοινωνικές, τις συλλογικές ακόμη και τις συμπαντικές. Με αυτό το τελευταίο κατά νου θα δηλώσω απερίφραστα πως «Ναι» τα περισσότερα παιδιά του σήμερα έχουν μια ανεπτυγμένη αντίληψη πολύ διαφορετική και εξελιγμένη και έχουν εφόδια που συχνά οι γονείς δεν είναι έτοιμοι να αντιληφθούν γιατί οι ίδιοι δεν έχουν τόσο διευρυμένη τη συνείδησή τους και βρίσκονται αρκετά προσκολλημένοι σε σκληρές πεποιθήσεις του παρελθόντος. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να έχεις ας πούμε να αντιμετωπίσεις έναν πατέρα που θεωρεί ότι αν προκαλείς το παιδί στη ζήλια θα το κάνεις να την υπερβεί ενώ το ίδιο το παιδί το θεωρεί άσκοπο και έχει και όλη την βαθιά εσωτερική γνώση πως είναι πράγματι ανόητο και βαθιά πονετικό αυτό που συμβαίνει. Ας είμαστε λοιπόν λίγο προσεκτικοί. Συχνά αντιμετωπίζουμε τα παιδιά σαν να είναι καθυστερημένοι ενήλικες. Είναι τεράστιο λάθος και εξαιρετικά επικίνδυνο για το χτίσιμο της αυτοεκτίμησής τους.

Στο βιβλίο σας αναφέρεστε σε παιδιά Αλπινιστές και Σκαπανείς. Δηλαδή;

Εννοώ τους ανθρώπους εκείνους που έρχονται με αποστολή να τολμήσουν να διαφοροποιηθούν από τη μάζα και να οδηγήσουν το είδος σε άλλα επίπεδα. Παλιότερα είχαμε κάποιους λίγους που τολμούσαν να διαφέρουν. Σιγά-σιγά αυτοί οι τολμηροί γίνονται περισσότεροι. Το δυστύχημα είναι ότι ο περίγυρος δεν τους αντιλαμβάνεται ως τολμηρούς αλλά ως προβληματικούς. Και εκείνοι πολύ συχνά χάνονται μέσα στον ανηλεή αγώνα να αποδείξουν πως δεν είναι ελέφαντες και συχνά αποφασίζουν να ταυτιστούν με την ταμπέλα που η κοινωνία τους προσάπτει. Πάρα πολλά παιδιά χάνονται μέσα στον αγώνα της μάχης να αποδείξουν τη διαφορετικότητά τους. Είναι δυστύχημα και της οικογένειας αλλά κυρίως της κοινωνίας και του εκπαιδευτικού συστήματος που δεν έχει βρει τους τρόπους να εντοπίζει αυτές τις χαρισματικές προσωπικότητες και να τους δίνει επιλογές.

Οπότε πρέπει κι εμείς να είμαστε άλλοι γονείς από τους γονείς και τους παππούδες μας; Με ποιο τρόπο; Πόσο εύκολο είναι να αλλάξει κάποιος- ο γονιός- όταν ιδέες, αντιλήψεις, ηθικές έχουν περάσει ακόμα και στο DNA του;

Οι αντιλήψεις, οι ιδέες, οι συμπεριφορές δεν είναι θέμα DNA. Είναι ελάχιστα αυτά που είναι εν-στικτα στον άνθρωπο και συνήθως έχουν να κάνουν με την αυτοσυντήρησή του. Φυσικά και χρειάζεται να μαθητεύσει ο γονιός αν θέλει να είναι υπεύθυνος και αποτελεσματικός στο ρόλο του. Είναι ο σπουδαιότερος ρόλος μας στη ζωή και ο μοναδικός στον οποίο αφηνόμαστε ανεκπαίδευτοι από μια κακώς εννοούμενη συνθήκη πως οφείλουμε να ξέρουμε. Συνήθως όμως βασιζόμαστε σ’ αυτό που κάνουν οι πολλοί, σε εκείνο που έκαναν οι γονείς μας ή στο ακριβώς αντίθετο. Νομίζω πως ήρθε η ώρα να θέλουμε να μπορέσουμε να το αλλάξουμε αυτό. Δεν έχουμε κάτι άλλο να μας κρατήσει υγιείς και όρθιους παρά μόνο τον πυρήνα της οικογένειας. Ας θελήσουμε να το κάνουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ας θελήσουμε να διευρύνουμε το γνωστό και το αυτονόητο με κάτι λίγο πιο εξειδικευμένο και εμπεριστατωμένο.

Συχνά παραπονιόμαστε ότι ενώ κάνουμε ότι περνάει από το χέρι μας για να μάθουμε στα παιδιά μας κάποιες συνήθειες: να πλένουν τα δόντια τους, να καθαρίζουν το δωμάτιό τους κλπ, δηλαδή να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους, τελικά δεν τα καταφέρνουμε.

Συχνά ρωτώ τους γονείς. «Πόσες φορές το έχεις πει αυτό που θέλεις να μάθει το παιδί σου να κάνει;» η απάντηση είναι ίδια πάντα «Χιλιάδες» και η δική μου είναι ίδια πάντα «Γιατί θα πιάσει η 1001;» Με άλλα λόγια το λέμε με τους ίδιους πανομοιότυπους τρόπους που κρύβουν έντεχνα και ενίοτε χαριτωμένα, το «κήρυγμα», την «απειλή», τη «τιμωρία» το «να περάσει το δικό μας» και πολλά άλλα που όλοι μας αναγνωρίζουμε αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς. Χρειάζεται να βρούμε άλλους τρόπους τους οποίους δεν οφείλουμε να ξέρουμε και επειδή κανείς δεν μας τους δίδαξε, συνεχίζουμε αυτόν τον αέναο αγώνα που αφ’ ενός δεν έχει αποτέλεσμα και αφ’ ετέρου χαλάει και τη σχέση μας με τα παιδιά. Υπάρχουν τρόποι. Χρειάζεται να τους αναζητήσουμε αμφισβητώντας τους γνωστούς.

 Υπάρχουν φράσεις, συμπεριφορές, τακτικές που ακολουθούμε οι γονείς κι έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που επιδιώκουμε; Θα μας πείτε κάποιες που μπορούν να μας βοηθήσουν;

Αυτό που είναι βέβαιο πως βοηθά είναι η αγάπη, η αποδοχή, η ενθάρρυνση. Αρκεί να μην συγχέονται με τον έπαινο, την υπερπροστασία και την έλλειψη ορίων. Οι διαχωριστικές γραμμές δεν είναι πάντα ευδιάκριτες. Χρειάζεται να μάθουμε να τις αναγνωρίζουμε. Πάντως ποτέ κανείς δεν έχασε με την αγάπη και την αποφυγή της σύγκρουσης. Και κάτι ακόμη. Αν μιλούσαμε στους φίλους μας έτσι όπως μιλάμε στα παιδιά μας δεν θα είχαμε φίλους. Η ευγένεια και η σταθερότητα συχνά λείπουν απ’ τους τρόπους μας και είναι εξαιρετικά εργαλεία για την αρχή μιας άλλης προσέγγισης της καθημερινότητάς μας.

 Πρέπει να αγαπάμε τα παιδιά μας άνευ όρων και τι σημαίνει αυτό;

Δεν σ’ αγαπώ γιατί έφαγες το φαϊ σου, ή γιατί πήρες 10 στον έλεγχο, ή γιατί πέρασες στο Πανεπιστήμιο. Σ’ αγαπώ γι’ αυτό που είσαι και η αγάπη μου δεν είναι διαπραγματεύσιμη. Σ’ αγαπώ και θα σ’ αγαπώ όπως και αν είσαι ότι και αν κάνεις. Δεν σημαίνει ότι θα μου αρέσουν όλα όσα θα κάνεις αλλά θα ξεχωρίζω τη πράξη από αυτόν που τη κάνει και μπορεί να απορρίπτω τη πράξη σου όχι όμως εσένα. Δύσκολο πράγμα η αγάπη χωρίς όρους. Δεν έχουμε εκπαιδευτεί οι άνθρωποι σε τούτη τη συνθήκη. Είναι ζητούμενο να την ανακαλύψουμε και να την εφαρμόσουμε τάχιστα. Αρχίζοντας απ’ τα παιδιά μας θα είναι ευκολότερο.

 Διαβάζοντας το βιβλίο σας ένιωσα ότι τα κάνω όλα λάθος. Όμως, υπάρχει τρόπος για να προετοιμαστείς για τη μητρότητα/πατρότητα; Κι άλλωστε κάθε παιδί δεν θέλει ιδιαίτερη αντιμετώπιση; Πώς μπορούμε τελικά να γίνουμε καλύτεροι γονείς;

Με το να θελήσουμε. Εδώ δεν θα πω τίποτε άλλο. Αν θέλω, μπορώ.

Τι πιστεύετε ότι λείπει κυρίως από τα σημερινά παιδιά; 

Λείπουν οι γονείς, λείπει η χαρά, λείπει η ενθάρρυνση, λείπει ο εστιασμός στα θετικά, λείπει η ευγένεια, λείπει η έμπνευση, λείπει η φύση, λείπει η άμυλα, λείπει η ελευθερία, λείπει το όραμα. Αυτά άλλωστε που λείπουν από την κοινωνία μας γενικότερα. Ότι λείπει και από μας τους ενήλικες. Δεν είναι κάτι άλλο τα παιδιά. Είναι μικροί εκπαιδευόμενοι άνθρωποι.

Πότε είναι κάποιος έτοιμος να γίνει γονιός;

Θα τοποθετούσε λίγο διαφορετικά την ερώτηση λέγοντας «Πότε μπορεί να είναι κάποιος έτοιμος να γίνει γονιός» και τότε η απάντησή μου θα ήταν: Όταν πραγματικά έχει ξεκάθαρη τη πρόθεσή του αυτή για δικούς του λόγους. Όχι γιατί έτσι κάνουν όλοι, ή γιατί αυτός είναι ο προορισμός του ανθρώπου, ή γιατί το θέλει ο άλλος, ή γιατί το σύνηθες είναι αυτό ή για ακόμη χειρότερους λόγους όπως είναι να δέσει τον άλλο, ή γιατί έτυχε.

Σε ποιους απευθύνεται το βιβλίο σας; 

Κατά κύριο λόγο σε εκείνους που είναι γονείς μικρών παιδιών, σε εκείνους που θέλουν να γίνουν γονείς, και όσους διαπραγματεύονται τη ζωή ως μία δημιουργική στιγμή ανάμεσα στην αιωνιότητα.
Σας ευχαριστώ πολύ

Μάθετε περισσότερα για τη συγγραφέα στο  http://www.allazo.gr/