- Infokids.gr - https://www.infokids.gr -

Φτιάχνοντας παραμύθια με τη Μαγική Τράπουλα

Όλο και περισσότερα παιδιά δυσκολεύονται να εκφραστούν κι ακόμη περισσότερο να γράψουν. Κι όμως η γραφή θα μπορούσε να γίνει ένα δημιουργικό ταξίδι, αρκεί να δώσουμε το χώρο στα παιδιά να αξιοποιήσουν τη φαντασία τους. Σκεφτήκαμε λοιπόν να τους δώσουμε τα κατάλληλα ερεθίσματα μέσα από ένα σεμινάριο δημιουργικής γραφής που θα τα κατευθύνει στα πρώτα τους βήματα. Χρησιμοποιώντας ζωγραφιές, ήχους, λέξεις, αντικείμενα, αλλά και μια μαγική τράπουλα βοηθάμε τα παιδιά να αποτυπώσουν τις ιδέες, τις σκέψεις και τη φαντασία τους στο χαρτί και να φτιάξουν τις δικές τους ιστορίες.
Να σημειώσουμε ότι το παιδί που αναπτύσσει δημιουργικά τη γραφή του και μπορεί να ταξινομήσει και να εκφράσει τις σκέψεις του, βελτιώνει σημαντικά και τις σχολικές του επιδόσεις.

Οι ιστορίες που φτιάχνουν τα παιδιά, αλλά ακόμη και οι γονείς ή οι παιδαγωγοί, συχνά και με τη δική τους συμβολή, θεωρούνται εξαιρετικά σημαντικές και ωφέλιμες.
Αν μπορούσαμε να συνοψίσουμε, θα λέγαμε:

Το παιδί μαθαίνει να εκφράζει καλύτερα τις σκέψεις του, να μοιράζεται αυτά που ονειρεύεται, να «εξορκίζει» αυτά που φοβάται

Γίνεται καλύτερος ακροατής. Μαθαίνει να ακούει αλλά να μη δέχεται παθητικά τα όσα του λένε.

Εξασκεί τη φαντασία και τη δημιουργικότητα.

Οι ιστορίες αυτές μπορεί να έχουν ευεργετικά αποτελέσματα και στην ψυχολογία του. Ένα παραμύθι προσαρμοσμένο στο κάθε παιδί το βοηθά να ταυτιστεί με τους ήρωες και μέσα από αυτήν την ταύτιση να κατευνάσει ακόμη και τις ανησυχίες του, αλλά να βρει κι ένα κλειδί για να αντιμετωπίζει τα εμπόδια που του προκύπτουν.

Η γλωσσική έκφραση βελτιώνεται τόσο με όσα λέει το ίδιο το παιδί, όσο και με αυτά που ακούει να δημιουργούνται από τα άλλα παιδιά της ομάδας ή τους ενηλίκους.

Βελτίωση παρατηρείται και στην ικανότητα συγκέντρωσης.

Τι είναι η Μαγική Τράπουλα

Η μαγική τράπουλα βασίζεται στις λεγόμενες «λειτουργίες» των παραμυθιών. Οι λειτουργίες αυτές, σύμφωνα με έναν από τους σημαντικότερους μελετητές του παραμυθιού, τον ρώσο Βλαντιμίρ Προπ, ο οποίος προσδιόρισε ότι είναι 31 στον αριθμό, υπάρχουν, πάνω- κάτω, σε όλα τα παραμύθια. Ο Τζιάνι Ροντάρι τις περιόρισε σε 21 και πρότεινε τη δημιουργία μιας τράπουλας.
Αυτή η τράπουλα προσαρμόστηκε από τον συγγραφέα και δημοσιογράφο Κώστα Στοφόρο και εικονογραφήθηκε από τη ζωγράφο Στεφανία Βελδεμίρη.

Ο Ροντάρι λέει πως οι «λειτουργίες» είναι για το παραμύθι ότι οι νότες για τη μουσική. Όπως με τις 12 νότες μπορείς να φτιάξεις αναρίθμητες μελωδίες, έτσι και με τις «λειτουργίες» μπορείς να φτιάξεις αναρίθμητα παραμύθια…
Γιατί όμως να χρησιµοποιήσουµε ειδικά αυτή την τράπουλα κι όχι άλλες «τράπουλες» της φαντασίας, ή ένα σύνολο εικόνων που διαλέξαμε στην τύχη, ή μια σειρά από λέξεις του λεξικού;
«Μου φαίνεται πως είναι φανερό», απαντά ο Ροντάρι. «Κάθε χαρτί της τράπουλας δεν αντιπροσωπεύει µόνο τον εαυτό του, αλλά μια πλήρη «τομή» του κόσµου των παραµυθιών, ένα φτεροκόπηµα φανταστικών απόηχων, για παιδιά που έχουν κάπως εξοικειωθεί µε τα παραµύθια, τη γλώσσα τους, τα θέµατά τους… Οι «λειτουργίες» των παραµυθιών, κατά κάποιο τρόπο, βοηθούν το παιδί να γνωρίσει τον εαυτό του. Και είναι στη διάθεσή µας, έτοιµες, εγκυρότατες, εύκολες στη χρήση: θα µου φαινόταν άσκοπη σπατάλη να τις απορρίψουµε…»
Η Μαγική Τράπουλα, είναι ένα ακόμη μονοπάτι για να ταξιδέψει η φαντασία των παιδιών, αλλά και των… «μεγάλων» ώστε να βρουν και πάλι το παιδί που έχουν μέσα τους…

Οι άξονες της σειράς μαθημάτων δημιουργικής γραφής για παιδιά

Μάθημα 1ο

Σε αυτό το μάθημα θα διαβάζουμε δυνατά τρία χαρακτηριστικά παραμύθια που έχουμε επιλέξει.

-Συζητάμε με τους μαθητές σχετικά με τα όσα γνωρίζουν για τα παραμύθια. Επικεντρώνουμε το ενδιαφέρον μας στο πώς ξεκινάνε συνήθως τα παραμύθια και πως τελειώνουν, αλλά και ποια είναι η μέση ενός παραμυθιού. Ζητάμε να μας δώσουν παραδείγματα από γνωστά παραμύθια.

-Μοιράζουμε τον «χάρτη» της ιστορίας, όπου οι μαθητές θα σημειώσουν τα σχόλια τους για την αρχή, τη μέση και το τέλος του παραμυθιού, αλλά και τη σελίδα ερωτήσεων (ποιος, πότε, πως ….)

-Πριν αρχίσουμε το πρώτο παραμύθι διαβάζουμε τον τίτλο και ρωτάμε τους μαθητές τι υποθέτουν ότι θα συμβεί.

-Διαβάζουμε το παραμύθι δυνατά, λέγοντας στους μαθητές να προσέξουν τι θα συμβεί στην αρχή, στη μέση και στο τέλος.

-Κάνουμε παύσεις ώστε να δίνουμε τη δυνατότητα στους μαθητές να απαντήσουν στις ερωτήσεις

-Σημειώνουμε με επικεφαλίδες την εξέλιξη της ιστορίας και ζητάμε από τους μαθητές να επισημάνουν ποια είναι τα πιο σημαντικά σημεία του παραμυθιού.

Επαναλαμβάνουμε το ίδιο με άλλα δυο παραμύθια.

Στο τέλος προτείνουμε κάποια άλλα παραμύθια για ανάγνωση. Σκοπός είναι να εμπεδώσουν οι μαθητές τη δομή και τις λειτουργίες του παραμυθιού.

Μάθημα 2ο

Συζητάμε και πάλι για τον συνηθισμένο τρόπο που αρχίζουν και τελειώνουν τα παραμύθια.

Διαβάζουμε μια ιστορία που έχει γραφτεί με τη δυνατότητα «πολλαπλών επιλογών». Καλούμε τους μαθητές να σκεφτούν τι θα συνέβαινε κάθε φορά που θα υπήρχε για τη συνέχεια μια διαφορετική επιλογή.

Τους ζητάμε να προβλέψουν την εξέλιξη. Συζητάμε τι θα είχε συμβεί αν ο συγγραφέας είχε κάνει άλλες επιλογές στην εξέλιξη της ιστορίας. Εξηγούμε πως τελικά κατά έναν τέτοιο τρόπο δουλεύει ένας συγγραφέας για να ολοκληρώσει την ιστορία του. Κάνοντας σε κάθε βήμα επιλογές που τον οδηγούν στην τελική έκβαση.

Ζητάμε από τον κάθε μαθητή να φτιάξει τη δική του ιστορία χρησιμοποιώντας τέσσερα τραπουλόχαρτα της επιλογής του από τη Μαγική Τράπουλα.
Αφήνουμε χρόνο στον καθένα να φτιάξει τις σημειώσεις του, σε μορφή επικεφαλίδων ενός σεναρίου και μετά συζητάμε τις ιστορίες που δημιουργήθηκαν.

Ζητάμε από όποιους θέλουν να εικονογραφήσουν τις ιστορίες.

Μάθημα 3ο

Η τάξη φτιάχνει το δικό της παραμύθι.

Συζητάμε όλοι μαζί και αποφασίζουμε ποιος θα είναι ο κεντρικός ήρωας του παραμυθιού. Του δίνουμε όνομα και χαρακτηριστικά (οικογένεια, χαρακτήρας, επάγγελμα, εμφάνιση κ.λπ.).

Αποφασίζουμε τον τόπο και την εποχή που θα διαδραματίζεται η ιστορία μας.

Επιλέγουμε ποιος θα είναι ο βασικός αντίπαλος. Δίνουμε και σε αυτόν χαρακτηριστικά.

Στη συνέχεια αρχίζουμε να ξεδιπλώνουμε το παραμύθι ακολουθώντας πιστά τη σειρά των τραπουλόχαρτων της Μαγικής Τράπουλας μέχρι το τελευταίο φύλο. Όπου χρειαστεί θα ψηφίζουμε για την εξέλιξη. Θα γράφουμε το σενάριο που προκύπτει στον πίνακα.

Όταν το παραμύθι τελειώνει το διαβάζουμε όλοι μαζί και κάνουμε διορθώσεις όπου χρειαστεί.

Δίνουμε τίτλο στο παραμύθι και φτιάχνουμε εξώφυλλο.

Μάθημα 4ο

Χωρίζουμε την τάξη σε ομάδες των τεσσάρων ατόμων και τους δίνουμε από μια τράπουλα. Ορίζουμε έναν υπεύθυνο για κάθε ομάδα.

Συζητάμε στην τάξη και η κάθε ομάδα παρουσιάζει μια περίληψη της ιστορίας της. Γίνονται παρατηρήσεις για τη βελτίωση.

Αναθέτουμε στην κάθε ομάδα να μας παρουσιάσει την ιστορία της έτοιμη, με ενσωματωμένες τις παρατηρήσεις. Γίνεται νέος κύκλος συζήτησης.

Στη συνέχεια η κάθε ομάδα κάνει τις αναγκαίες διορθώσεις, εικονογραφεί και φτιάχνει το δικό της βιβλιαράκι με την ιστορία της. Εδώ θα χρειαστεί να γίνει δουλειά σε υπολογιστή.

Εκδήλωση

Οι ιστορίες παρουσιάζονται δραματοποιημένες με όποιον τρόπο θεωρεί πρόσφορο η κάθε ομάδα.

Μπορεί να είναι με κούκλες, με αντικείμενα, να παίζουν οι ίδιοι οι μαθητές, να υπάρξει αφήγηση, να χρησιμοποιήσουν μικτές τεχνικές ή ακόμη και να μας δείξουν ένα βίντεο με το παραμύθι τους.

Πρακτικά ζητήματα

Ο κάθε κύκλος μαθημάτων διαρκεί ένα μήνα και οι συναντήσεις γίνονται μια φορά την εβδομάδα.

Η κάθε ομάδα για να λειτουργήσει θα πρέπει να μη έχει λιγότερα από 12 ή περισσότερα από 24 παιδιά.

Περισσότερες πληροφορίες: Τέχνης Βήματα (Ηρακλειδών 54, Θησείο ~ Τ.Κ. 118 51 ~ τηλ: (210) 522 9339 – 698 010 0398 – [email protected] ). Μπορείτε να ενημερωθείτε στην ιστοσελίδα:

http://www.texnisvimata.gr/ [2]

Για περισσότερα σχετικά με τα παραμύθια και τη λειτουργία της Μαγικής Τράπουλας:
http://paramithokouzina.blogspot.gr/ [3]