Γιατί ο Μπακαλιάρος κυριαρχεί στο μενού της 25ης Μαρτίου; Δείτε τις δικές μας γευστικές προτάσεις

Ο μπακαλιάρος, το πιο φημισμένο ψάρι στον κόσμο, που άλλαξε το διατροφικό χάρτη της Ευρώπης, άρχισε να γίνεται γνωστός κατά τα μέσα του 15ου αιώνα. Οι Πορτογάλοι τον αποκαλούν «πιστό φίλο», οι Βάσκοι «ψάρι του βουνού» , οι Ισπανοί ανοίγουν μαγαζάκια με την επιγραφή «το σπίτι του μπακαλιάρου», οι Κρητικοί τον ονομάζουν «φτωχογιάννη» και όλοι οι κάτοικοι της Μεσογείου, παρα ότι θεωρήθηκε ψάρι της κουζίνας των φτωχών, τον λατρεύουν και τον καταναλώνουν σε μεγάλες ποσότητες.

Πώς όμως ένα ψάρι του νέου κόσμου έφτασε να θεωρείται κατεξοχήν ελληνικό και να ταυτίζεται με την εθνική μας εορτή του Ευαγγελισμού στις 25 Μαρτίου;

Κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής η Εκκλησία επέτρεπε μόνο δύο φορές το ψάρι, του Ευαγγελισμού και των Βαΐων. Στα νησιά φυσικά έτρωγαν φρέσκο ψάρι, αλλά οπουδήποτε αλλού ο παστός μπακαλιάρος ήταν η φτηνή και εύκολη λύση, η οποία πέρασε και στην παράδοση. Ιστορικά εκείνοι που έστελναν στην Ελλάδα μεγάλες ποσότητες μπακαλιάρου ήταν οι Αγγλοι οι οποίοι τον αντάλλασσαν με σταφίδες.

Μέσα στην περίοδο της Τεσσαρακοστής η νηστεία καταλύεται, διαφοροποιείται δηλαδή, τρεις φορές, δίνοντας μια ευκαιρία στους πιστούς για ενδυνάμωση μιας και η νηστεία αυτή είναι η πιο αυστηρή, αφού δεν επιτρέπεται ούτε το λάδι» εξηγεί  ο αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ, κ. Παναγιώτης Σκαλτσής.

Η πρώτη από αυτές τις εξαιρέσεις γίνεται σήμερα, ανήμερα της εορτής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, όπως έχει καθιερωθεί η 25η Μαρτίου. Πρόκειται για μια χαρμόσυνη εορτή μέσα στην περίοδο του πένθους της Σαρακοστής και όπως εξηγεί ο κ. Σκαλτσής, «επειδή είναι θεομητορική εορτή, αφιερωμένη στην Παναγία και ως εκ τούτου ιδιαίτερα σημαντική για τα μοναχικά τυπικά, καταλύονται το ψάρι, το έλαιο και ο οίνος».

Μια εξαίρεση που φαίνεται πως γενικεύθηκε – αν και σε ορισμένα κέντρα του χριστιανισμού προϋπήρχε – μετά την καθιέρωσή της το 692 μ.Χ. από την Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδο, γνωστή και ως «Εν Τρούλω Σύνοδος».

Όσον αφορά τη δεύτερη ημέρα διαφοροποίησης της νηστείας, που είναι η Κυριακή των Βαΐων, οι πατέρες της εκκλησίας δε συμμερίζονται την ίδια άποψη. Σύμφωνα με τη Στουδιτική παράδοση (Άγιος Θεόδωρος Στουδίτης), επειδή η εορτή αυτή θεωρείται Δεσποτική, είναι αφιερωμένη δηλαδή στον επίγειο βίο του Ιησού, οι πιστοί καταναλώνουν και πάλι ψάρι, λάδι και κρασί. Για άλλους πατέρες όμως αυτό ισχύει μόνο την ημέρα του Ευαγγελισμού. Κατάλυση του λαδιού γίνεται και τη Μεγάλη Πέμπτη, σύμφωνα με τα μοναχικά τυπικά, ημέρα αφιερωμένη στην παράδοση του Μυστικού Δείπνου, οπότε τελείται και η Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, η οποία τελείται μόλις 10 φορές το χρόνο.

Για τον εορτασμό της φετινής εθνικής επετείου σας προτείνουμε τρεις παραλλαγές του μπακαλιάρου, πλακί, στο τηγάνι και στην κατασαρόλα για να ικανοποιήσουμε ακόμα και τους πιο απαιτητικούς ουρανίσκους.

Μπακαλιάρος Τηγανητός


Υλικά:

700 γραμμ μπακαλιάρος παστός
330 γραμμ ξανθή μπίρα
250 γραμμ αλεύρι που φουσκώνει
καλαμποκέλαιο για τηγάνισμα

Εκτέλεση:

Βάζετε τον μπακαλιάρο από την προηγούμενη ημέρα σε νερό, τον αφήνετε να ξαλμυριστεί και την επόμενη ημέρα τον σουρώνετε καλά. Αφαιρείτε την πέτσα και τα κόκκαλα και τον κόβετε σε κομμάτια. Για τον χυλό, αναμειγνύετε σε ένα μπολ 200 γραμμ από το αλεύρι και την μπίρα και ανακατεύετε ώσπου να γίνει ομοιόμορφο μείγμα. Προσθέτετε μια πρέζα αλάτι. Ρίχνετε το καλαμποκέλαιο στο τηγάνι και το ζεσταίνετε καλά. Πασπαλίζετε τα υπόλοιπα 50 γραμμ αλεύρι σε πιάτο και τυλίγετε τα κομμάτια του μπακαλιάρου για να κολλήσει ο χυλός. Βουτάτε τπν μπακαλιάρο στον χυλό και τον τηγανίζετε γυρίζοντάς τον απ’ όλες τις πλευρές για να πάρει χρυσόξανθο χρώμα.

Βακαλάος πλακί με λαχανικά και πλιγούρι

Υλικά:

800 γρ.βακαλάος φιλέτο σε ροδέλες
2 μέτρια κρεμμύδια κομμένα σε φέτες
2 σκελίδες σκόρδο
2 καρότα κομμένα σε χονδρές λωρίδες
1 μέτρια τσακώνικη μελιτζάνα κομμένη σε λεπτές ροδέλες
2 μικρά κολοκυθάκια κομμένα σε λεπτές ροδέλες
1 ½ φλιτζάνι ψιλοκομμένη ντομάτα
1 φλιτζάνι νερό
5-6 λιαστές ντομάτες κομμένες σε μικρές λωρίδες
4 κουτ. σούπας μαϊντανό ψιλοκομμένο
1 φύλλο δάφνης
¼ φλιτζανιού ελαιόλαδο
1 φλιτζάνι πλιγούρι
1 ½ φλιτζάνι νερό για το πλιγούρι
αλάτι, πιπέρι

Εκτέλεση:

Ξεπαγώνετε τα φιλέτα του βακαλάου σύμφωνα με τις οδηγίες της συσκευασίας, τα πλένετε, τα στεγνώνετε με χαρτί κουζίνας και τα αλατοπιπερώνετε. Ζεσταίνετε το ελαιόλαδο σε πλατιά κατσαρόλα και σοτάρετε τα κρεμμύδια και το σκόρδο για 3΄. Προσθέτετε και τα υπόλοιπα λαχανικά, τα ανακατεύετε και τα σοτάρετε όλα μαζί μέχρι να ροδίσουν για περίπου 6 λεπτά. Προσθέτετε τη ψιλοκομμένη ντομάτα, τη λιαστή ντομάτα, το μαϊντανό, τη δάφνη, το αλατοπίπερο και όσο νερό χρειάζεται μέχρι να σκεπαστούν τα λαχανικά.

Τα αφήνετε να σιγοβράσουν για 8 λεπτά Βάζετε τα φιλέτα του βακαλάου σε μια στρώση ανάμεσα στα λαχανικά και σιγοβράζετε το φαγητό με την κατσαρόλα σκεπασμένη για 10 λεπτά. Κατά διαστήματα την ανακινείτε με τα χέρια για να μην κολλήσει το φαγητό. Σε μικρή κατσαρόλα βράζετε 1 ½ φλιτζάνι νερό. Προσθέτετε το πλιγούρι, κατεβάζετε την κατσαρόλα από τη φωτιά και το αφήνετε για 20 λεπτάπερίπου μέχρι να πιει το νερό του. Προσθέτετε λίγο βούτυρο ή ελαιόλαδο, αλάτι και πιπέρι και ανακατεύετε. Σερβίρετε στο πιάτο τα λαχανικά , το ψάρι και το πλιγούρι σαν συνοδευτικό. Περιχύνετε το πλιγούρι με λίγη από τη σάλτσα του φαγητού. Πασπαλίζετε το πιάτο με ψιλοκομμένο μαϊντανό.

Μπακαλιάρος πλακί

Υλικά:

1/2 κιλό φρέσκος μπακαλιάρος
1/2 κιλό πατάτες
1 μάτσο καρότα
2 μεγάλα κρεμμύδια
1 μάτσο κρεμμυδάκια φρέσκα
5 – 6 κλωνιά μαϊντανός
λίγη ρίγανη
1 φύλλο δάφνη
3 κουτ. σούπας ελαιόλαδο
1 ποτήρι λευκό κρασί
2 κουτ. σούπας τριμμένη γαλέτα
λίγος χυμός λεμονιού
αλάτι, πιπέρι

Εκτέλεση:

Πλένετε το ψάρι και το χαράζετε ελαφρά και από τις 2 πλευρές. Το βάζετε σε μια πιατέλα μαζί με τα καρότα, τα κρεμμύδια και τα κρεμμυδάκια, κομμένα όλα σε στρογγυλές λεπτές φέτες, λίγο μαϊντανό, τη ρίγανη, τη δάφνη και το κρασί. Τα αφήνετε να μαριναριστούν για 1 ώρα. Κατά το διάστημα αυτό, γυρίζετε 5 – 6 φορές το ψάρι, για να μπορέσει να μαριναριστεί από όλες τις πλευρές του. Ρίχνετε ελαιόλαδο σε ένα πυρέξ και βάζετε μέσα το ψάρι.

Προσθέτετε και τη μαρινάτα αφού την περάσετε από ψιλό τρυπητό. Ρίχνετε λίγο ακόμα ελαιόλαδο και το βάζετε σε δυνατό φούρνο να ψηθεί για περίπου 40 λεπτά, φροντίζοντας να το ποτίζετε τακτικά με το ζωμό του. Λίγα λεπτά πριν το βγάλετε από το φούρνο, το πασπαλίζετε με τριμμένη γαλέτα και ρίχνετε λίγο ακόμα ελαιόλαδο. Όταν πρόκειται να το σερβίρετε το τοποθετείτε σε μια πιατέλα, το περιχύνετε με χυμό λεμονιού και το γαρνίρετε με πατάτες βρασμένες πασπαλισμένες με μαϊντανό.

Διαβάστε επίσης:

Κριθαράκι με γαρίδες στην κατσαρόλα

Ζυμαρικά με κρέμα αρακά

Χταπόδι στην κατσαρόλα με πατάτες