Γιατί τόση φασαρία με την ηλικία των 15 ετών στην αναγνώριση της ταυτότητας φύλου: Η ειδικός απαντά

Πολύς ντόρος γίνεται για την ψήφιση του νομοσχεδίου που σχετίζεται με την νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου. Στόχος είναι να μπορεί το άτομο που αισθάνεται πως δεν ανήκει στο φύλο που τα γεννητικά του όργανα καθορίζουν βιολογικά, να μπορεί να κάνει διόρθωση του καταχωρημένου φύλου στα δημόσια έγγραφα (ταυτότητα, διαβατήριο, κλπ), έτσι ώστε ο τρόπος που αντιλαμβάνεται το ίδιο το άτομο το φύλο του να συμφωνεί και με την καταχώρηση στα δημόσια έγγραφα πλέον.

Τι είναι όμως η ταυτότητα φύλου;

Με απλά λόγια, θα λέγαμε πως είναι η προσωπική αντίληψη του ατόμου για το πώς αντιλαμβάνεται το φύλο του. Υπάρχουν τρεις διαστάσεις: η βιολογική (τα γεννητικά χαρακτηριστικά), η κοινωνική (πως η κοινωνία αντιλαμβάνεται το αγόρι και πως το κορίτσι) και η ψυχική (όπου το άτομο νιώθει πως ανήκει στο αντίθετο από το βιολογικό του φύλο). Ο κοινωνικός συντηρητισμός και τα στερεότυπα, δεν διευκολύνουν τους ανθρώπους αυτούς που νιώθουν ότι δεν ανήκουν στο βιολογικό τους φύλο αλλά στο αντίθετο, εφόσον γίνονται εύκολα στόχοι κοροϊδίας και bullying – σε περίπτωση που θελήσουν να υιοθετήσουν στοιχεία και χαρακτηριστικά του αντίθετου από το βιολογικό τους φύλο. Είναι θετική λοιπόν η θέσπιση ενός νομοσχεδίου που θα εντάξει τα διεμφυλικά άτομα στην κοινωνία και θα τα κατοχυρώσει νομικά μέσα από τον επαναπροσδιορισμό του φύλου τους.

Γιατί τόση φασαρία για την ηλικία;

Η ένσταση της ιατρικής κοινότητας γύρω από το άρθρο 3 που αφορά τη λήψη μιας τέτοιας απόφασης με όριο ηλικίας τα 15 έτη του εφήβου είναι τεκμηριωμένη, καθώς σε αυτή την ηλικία, δεν είναι συνειδητοποιημένος ο έφηβος για τις συνέπειες μιας λάθος απόφασης σε ένα τόσο σοβαρό θέμα. Φανταστείτε λοιπόν, να προχωρήσει σε αλλαγή του φύλου ο 15χρονος, μέσα από σωματικές παρεμβάσεις, ορμονικές ή/και χειρουργικές, που δεν είναι εύκολο να αντιστραφούν. Βέβαια, το νομοσχέδιο μιλάει για την αλλαγή ταυτότητας φύλου, για το όνομα (ανδρικό ή γυναικείο) που θα επιλέξει ο έφηβος. Για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις λοιπόν, χρειάζεται θέσπιση κριτηρίων που θα δώσουν ελευθερία στην έκφραση του ατόμου αλλά και θα αποτρέψουν από λανθασμένες αποφάσεις που θα έχουν αντίκτυπο, όχι μόνο στο ίδιο το άτομο αλλά και στην οικογένεια και στο ευρύτερο κοινωνικό του περιβάλλον. Πώς λοιπόν μπορούμε να μιλάμε για τις ψυχικές και συναισθηματικές διακυμάνσεις, για την εφηβική μελαγχολία, τη δραματοποίηση, την ψυχική αστάθεια ως κυρίαρχα χαρακτηριστικά της περιόδου αυτής, αλλά παράλληλα να δίνουμε όλη μας την εμπιστοσύνη στον 15χρονο έφηβο που βρίσκεται στην καρδιά της εφηβείας σε μία τόσο σοβαρή απόφαση; Στον 15χρονο έφηβο που μιμείται το περιβάλλον του και θέλει και εκείνος να ξεχωρίζει αλλά και να «ανήκει» στην ομάδα του; Χρειάζεται λοιπόν να τον προστατέψουμε και αν πραγματικά θέλει κάτι τέτοιο, να του δώσουμε την ευκαιρία μέσα από την διερεύνηση του εαυτού του να δει τι πραγματικά ζητάει. Στα 17 με 18 του χρόνια, που είναι και πιο ώριμος, υπεύθυνος και κατασταλαγμένος, μπορεί να πάρει πιο σωστές αποφάσεις για τον εαυτό του.

Γιατί χρειάζεται ψυχική αξιολόγηση;

Ένα δεύτερο σημαντικό κριτήριο είναι η ψυχιατρική και ψυχολογική αξιολόγηση. Πρώτα από όλα για να ξεκαθαριστεί αν κρύβονται στοιχεία ψυχοπαθολογίας στην προσωπικότητα του ατόμου. Κατά δεύτερον, η μετάβαση από το ένα φύλο στο άλλο, ακόμα και αν δεν περιλαμβάνει χειρουργική επέμβαση για την αλλαγή ή τον επαναπροσδιορισμό του φύλου, είναι μια σημαντική απόφαση, που αλλάζει τη ζωή του ατόμου. Η δυσφορία του φύλου, όπως και η ονομασία της εκφράζει χαρακτηριστικά, σημαίνει πως το άτομο νιώθει δυσφορία με το βιολογικό του φύλο. Για να μεταβεί όμως στο φύλο όπου αισθάνεται πως ανήκει, χρειάζεται μία περίοδος προσαρμογής και προετοιμασίας. Έτσι, ο ρόλος της ψυχιατρικής και της ψυχολογίας είναι 1) διερευνητικός – γιατί θα βοηθήσει το άτομο να αξιολογήσει την απόφασή του, με ώριμη σκέψη και 2) υποστηρικτικός – γιατί βοηθάει το άτομο να προσαρμοστεί στην καθημερινότητά του αλλά και στη διαχείριση ρατσιστικών συμπεριφορών από το κοινωνικό πλαίσιο.

Μαρίνα Μόσχα

Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Εξειδίκευση στη Σεξουαλική Υγεία