- Infokids.gr - https://www.infokids.gr -

Η συγγραφέας Βιβή Καββαδά και η εικονογράφος Ελ. Πεχλιβάνη παρουσιάζουν στο Infokids.gr το βιβλίο “Νάσος το ελεφαντάκι, Το μακρύ ταξίδι”

Ο Νάσος, ενώ ζει ευτυχισµένος, πρέπει να αφήσει όσα αγαπάει για να σωθεί από τους λαθροκυνηγούς. Έτσι ξεκινάει το µακρύ ταξίδι. Θα µπορέσει να βρει ένα νέο σπίτι και να νιώσει πάλι χαρούµενος; Το µικρό ελεφαντάκι πρωταγωνιστεί σε µια όµορφη ιστορία που φιλοδοξεί να διδάξει στα παιδιά τις έννοιες της προσφυγιάς [2], της τόλµης και της φιλοξενίας.

Αυτή είναι η όμορφη ιστορία γύρω από την οποία εξελίσσεται η πλοκή του παιδικού παραμυθιού “Νάσος το ελεφαντάκι, Το μακρύ ταξίδι [3]”  που υπογράφει η Βιβή Καββαδά σε εικονογράφηση της Ελένης Πεχλιβάνη και το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Mamaya. Ένα επίκαιρο παραμύθι που μιλά στα παιδιά για την προσφυγιά και τούς εισάγει με έναν αλληλογηρικό τρόπο σε όλα κρύβονται πίσω από το τεράστιο κοινωνικό ζήτημα.  Ο δρόμος της προσφυγιάς είναι δύσκολος και χωρίς επιστροφή και συνοδεύεται από τον πόνο, την ανέχεια, τη φτώχεια. Ο δρόμος αυτός τάζει ελπίδες, νέο ξεκίνημα, προοπτικές για βελτίωση των συνθηκών ζωής και υλοποίηση στόχων και ονείρων. Ανάμεσα σ’αυτούς τους ανθρώπους πολλά παιδιά που ίσως τις περισσότερες φορές να μην γνωρίζουν πού πηγαίνουν, τι τα περιμένει στη νέα τους πατρίδα. Παιδιά που από τη μια στιγμή στην άλλη στερούνται βίαια  το δικαίωμα στο παιχνίδι, στην ανέμελη ζωή, στη μόρφωση, στη δυνατότητα να καθορίσουν το μέλλον τους, να ονειρευτούν, να θέσουν στόχους και να αγωνιστούν για την πραγματοποίησή τους.

Με αφορμή την κυκλοφορία αυτού του προσεγμένου παιδικού παραμυθιού που προτείνουμε να διαβάσουν όλα τα παιδιά, το Infokids.gr συνομίλησε με την κα Καββαδά και τη κα Πεχλιβάνη για το πώς πάρθηκε η απόφαση να εκδοθεί το βιβλίο, για τη σημασία που έχει η αρετή της φιλαναγνωσίας στην ορθή και υγιή ανάπτυξη του παιδιού, για το πώς πρέπει οι γονείς να μιλήσουν στα παιδιά για το προσφυγικό ζήτημα και τέλος για τη σημασία της λογοτεχνίας στην άρση ρατσιστικών στερεοτύπων.

Η συγγραφέας Βιβή Καββαδά

Πώς εμπνευστήκατε την ιστορία του βιβλίου;

Βιβή Καββαδά

Πιστεύω πως όταν μιλάς σε μικρά παιδιά για τις δύσκολες καταστάσεις της ζωής είναι καλύτερα να το πράττεις μέσω ιστοριών με ζώα. Έτσι έρχονται αντιμέτωπα με δυσάρεστες έννοιες χωρίς να ταυτιστούν άμεσα και φοβηθούν. Η ιστορία του Νάσου είναι μια αλληγορική παρουσίαση της δοκιμασίας που περνούν οι πρόσφυγες όταν έρχονται στην χώρα μας από θαλάσσης. Πρωταγωνιστής είναι ένα ελεφαντάκι επειδή τα ζώα αυτά κυνηγιούνται ανελέητα για τους χαυλιόδοντές τους και, όπως πολλοί συνάνθρωποί μας, αναγκάζονται συχνά να μεταναστεύσουν για να σωθούν.

Ελένη Πεχλιβάνη

Όλοι μας έχουμε επηρεαστεί από το θέμα της μετανάστευσης. Ειδικά όταν έχεις μικρά παιδιά η ενσυναίσθηση και η ευαισθησία για τον πόνο του συνανθρώπου διπλασιάζεται. Η Βιβή Καββαδά είχε την ιδέα για το κείμενο και οι ελέφαντες είναι στοιχεία που έχω χρησιμοποιήσει σε έργα μου, οπότε η εικονογράφηση προέκυψε αβίαστα.

Πώς επιλέξατε να γράψετε ένα παραμύθι που καταπιάνεται με δύσκολες έννοιες και νοήματα που αξίζει όμως τα παιδιά να μάθουν από μικρά;

Βιβή Καββαδά

Με αφορμή κάποιες εικόνες που είχε δει στην τηλεόραση ο γιός μου ρωτούσε συχνά για τους «ανθρώπους που ταξιδεύουν με βάρκες και ζουν μέσα σε σκηνές». Αρχικά απέφευγα να του απαντήσω. Συνειδητοποίησα όμως πως σίγουρα κάποια στιγμή κάθε ένας μας θα επηρεαστεί σε συναισθηματικό ή/και πρακτικό επίπεδο από την προσφυγική κρίση. Σκέφτηκα λοιπόν να επινοήσω ένα παραμύθι προκειμένου να εξηγήσω στα παιδιά τι σημαίνει να είσαι πρόσφυγας αλλά και να τους περάσω το μήνυμα πως οι άνθρωποι αυτοί μπορούν να έχουν αξιοπρέπεια και δικαιούνται να φτιάξουν ξανά τη ζωή τους.

Ελένη Πεχλιβάνη

Το θέμα είναι έντονο και δύσκολο, ειδικά για τα μικρότερα παιδιά. Όμως αποδόθηκε  με απλό και άμεσο τρόπο και σε συνδυασμό με την εικονογράφηση καταφέραμε να περάσουμε τα μηνύματα που θέλαμε. Επειδή πιστεύουμε πως είναι σημαντικό να συζητούνται κάποιες έννοιες από μικρές ηλικίες, το παραμύθι μας είναι πολύ προσιτό για τα παιδιά.

Είναι σημαντικό ένα παιδί να γαλουχείται με παραμύθια. Πώς η εξιστόρησή τους συμβάλλει στο να απαλύνει τον πόνο των προσφυγόπουλων που εγκαταλείπουν τη χώρα τους για να γλιτώσουν από τον πόλεμο;

Βιβή Καββαδά

Ο αριθμός των ανθρώπων που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους αναμένεται να αυξηθεί ραγδαία τα επόμενα χρόνια. Με τις κατάλληλες ιστορίες θα μπορούσαμε να διαμορφώσουμε μια θετική στάση της νέας γενιάς απέναντι στους πρόσφυγες. Έτσι θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την ομαλότερη και αρμονικότερη ένταξή τους στις κοινωνίες υποδοχής.  Παράλληλα στα προσφυγόπουλα δίνεται η δυνατότητα να ταυτιστούν με τους πρωταγωνιστές αντίστοιχων ιστοριών με αίσιο τέλος. Μπορούν με αυτό τον τρόπο να αντλήσουν δύναμη και ελπίδα για το δικό τους μέλλον.

Ελένη Πεχλιβάνη

Πιστεύω ότι τα παραμύθια είναι ένα σημαντικό εργαλείο για τα παιδιά ώστε να μπορέσουν να αναπτύξουν τη φαντασία τους και να κωδικοποιήσουν τα συναισθήματά τους. Είναι δύσκολο να απαλύνει κάποιος ή κάτι τον πόνο των ανθρώπων, ειδικά των παιδιών που εγκαταλείπουν με βίαιο τρόπο τη χώρα τους. Ένα  παραμύθι όμως που διδάσκει αξίες και δίνει το μήνυμα ότι σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου μπορεί κάποιος να κάνει μια καινούργια αρχή, δίνει εφόδια στα παιδιά και ελπίδα να παλέψουν για το καλύτερο στη ζωή τους.

Πρόσφατα υπήρξαν ξενοφοβικές και ρατσιστικές αντιδράσεις αναφορικά με την εκπαίδευση των προσφυγόπουλων που φιλοξενούνται στη χώρα μας. Ποια είναι η άποψη σας για το θέμα;

Βιβή Καββαδά

Κατανοώ απόλυτα την επιφυλακτικότητα των απλών ανθρώπων που δεν έχουν πολιτικές σκοπιμότητες να δεχτούν στην περιοχή τους πρόσφυγες. Εν μέρει οφείλεται στον φόβο του είδους μας για το άγνωστο και το διαφορετικό. Οφείλεται όμως σε μεγάλο βαθμό και στην έλλειψη εμπιστοσύνης απέναντι στο Κράτος και στην ικανότητα του να διαχειρίζεται αποτελεσματικά σύνθετες καταστάσεις. Θεωρώ όμως εξαιρετικά άδικο οι όποιες αντιδράσεις να έχουν ως αποδέκτες παιδιά. Πρόκειται για αθώες ψυχές που ξεριζώθηκαν από τον τόπο τους, είναι συχνά αποκομμένες από κάθε οικείο τους πρόσωπο, έχουν σημαντικές ελλείψεις βασικών αγαθών και αβέβαιο μέλλον. Τα παιδιά αυτά αξίζουν την αποδοχή, την βοήθεια και κυρίως τον σεβασμό μας.

Ελένη Πεχλιβάνη

Δεν μπορώ να κατηγορήσω καμία πλευρά. Σίγουρα η ξενοφοβική διάθεση που εξέφρασαν κάποιοι άνθρωποι προήλθε από την έντονη προχειρότητα που πλαισίωνε την οργάνωση του θέματος. Είναι καλό όμως να παραμερίζουμε τους φόβους μας για το διαφορετικό και να σκεφτόμαστε ότι έχουμε να διαχειριστούμε μικρά παιδιά που έχουν ανάγκη από γαλήνη και ηρεμία, όχι επιπλέον εντάσεις.

Η εικονογράφηση του παραμυθιού σας είναι πρωτότυπη και μοντέρνα και δεν θυμίζει σε τίποτα την κλασική εικονογράφηση των παραμυθιών. Πώς επιλέξατε τα σκίτσα που πλαισιώνουν την αφήγηση και τι θέλετε να προσφέρετε μέσω της μοντέρνας εικαστικής εικόνας στους λιλιπούτειους αναγνώστες;

Βιβή Καββαδά

Η εικονογράφηση είναι πράγματι μοναδική. Η Ελένη κατάφερε πολύ αρμονικά και καλαίσθητα να προσαρμόσει την ιδιαίτερη τεχνοτροπία της στις απαιτήσεις ενός παιδικού βιβλίου.

Ελένη Πεχλιβάνη

Η εικονογράφηση του βιβλίου έχει αρκετά στοιχεία από την προσωπική μου δουλειά ως εικαστικός, απλώς φρόντισα να είναι πιο προσιτά στο παιδικό κοινό. Χρησιμοποίησα την τεχνική του κολλάζ και διαφορετικές υφές και όλο το έργο είναι δουλεμένο στο χέρι. Σκοπός μου ήταν να προσφέρω νέα ερεθίσματα στα παιδιά και να τους αποκαλύψω μια διαφορετική προσέγγιση στην ζωγραφική. Στο συγκεκριμένο βιβλίο είχα την ανάγκη να αποτυπώσω στο χαρτί όλα τα συναισθήματα του μικρού μας ήρωα. Την αγωνία, τον φόβο, τη χαρά. Εύχομαι να το απολαύσουν μικροί και μεγάλοι.

Μέρος των εσόδων από τις πωλήσεις του βιβλίου θα διατίθεται σε οργανώσεις που ασχολούνται με την φροντίδα και περίθαλψη των λιγότερο προνομιούχων παιδιών. Ποιες οργανώσεις στηρίζετε;

Βιβή Καββαδά

Αυτή την στιγμή βρισκόμαστε σε επικοινωνία με την Κιβωτό του Κόσμου. Το έργο της είναι αξιέπαινο και μας έχει συγκινήσει. Έχουμε όμως υπόψη μας και άλλους φορείς που θα θέλαμε να ενισχύσουμε στο μέλλον.

Ελένη Πεχλιβάνη

Ήταν μια απόφαση από κοινού. Θέλαμε πάρα πολύ να προσφέρουμε έστω ένα μέρος των εσόδων σε παιδιά που έχουν ανάγκη. Ελπίζουμε ο κόσμος να αγαπήσει το παραμύθι και να μας βοηθήσει να φτάσουμε στον στόχο μας!

Ποιες είναι οι πρώτες εντυπώσεις από τους μικρούς βιβλιόφιλους;

Βιβή Καββαδά

Παίρνουμε πολύ καλές κριτικές από τους μικρούς μας φίλους και τους γονείς τους! Τα παιδιά βρίσκουν μεγάλο ενδιαφέρον στην περιπετειώδη ιστορία του Νάσου και τα έντονα χρώματα της εικονογράφησης τους τραβούν την προσοχή. Οι γονείς χαρακτηρίζουν το παραμύθι ιδιαίτερα συγκινητικό, διδακτικό, με εικόνες υψηλής αισθητικής. Αρχές Ιουνίου έγινε η πρώτη παρουσίαση του βιβλίου στην Κομοτηνή. Η ανταπόκριση ήταν πολύ μεγάλη και τα παιδάκια που ήρθαν ήταν αναμφισβήτητα οι μεγάλοι πρωταγωνιστές στην αφήγηση, δραματοποίηση και εικαστική δράση που είχαμε ετοιμάσει.

Ελένη Πεχλιβάνη

Οι εντυπώσεις είναι εξαιρετικά θετικές! Ευχαριστούμε όλους όσους το αγκάλιασαν και το αγάπησαν!

Η λογοτεχνία μπορεί να βοηθήσει στην εκλογίκευση των παιδιών ενάντια στο ρατσισμό;

Βιβή Καββαδά

Αναμφισβήτητα! Παρόλο που τα παιδιά είναι από την φύση τους απαλλαγμένα από προκαταλήψεις και φοβίες, επηρεάζονται τελικά από την στάση του ευρύτερου κοινωνικού τους περίγυρου. Είναι σημαντικό να έρθουν μέσω της λογοτεχνίας σε επαφή με το θέμα των προσφύγων, να βιώσουν τις δυσκολίες των ανθρώπων που αναγκάζονται να ξεριζωθούν, να ενημερωθούν για την σημασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την προστασία της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας.

Ελένη Πεχλιβάνη

Η λογοτεχνία βοηθάει πολύ ώστε τα παιδιά να καλλιεργήσουν αξίες υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ισότητας. Δίνει εφόδια ώστε τα παιδιά μέσα από προσωπικές ιστορίες και γεγονότα να εντοπίσουν και να κατανοήσουν τα βαθύτερα τους συναισθήματα. Επίσης δίνει την δυνατότητα στα παιδιά να έρθουν σε επαφή με διαφορετικές απόψεις επί του θέματος.

Η εικονογράφος του βιβλίου Ελένη Πεχλιβάνη

Ποιος ο ρόλος της εικονογράφησης σε ένα παραμύθι;

Ελένη Πεχλιβάνη

Ο ρόλος της εικονογράφησης είναι να εξάψει τη φαντασία του μικρού αναγνώστη και να τον ενθαρρύνει να έρθει σε επαφή με τα συναισθήματά του και να τα αναγνωρίσει. Αυτό συμβαίνει επειδή τα παιδιά, περίπου, μέχρι την ηλικία των δέκα ετών δεν έχουν αναπτύξει την ικανότητα αναλυτικού συλλογισμού, και θα πρέπει να βοηθηθούν από την εικόνα ώστε να εμβαθύνουν στο κείμενο.

Βιβή Καββαδά

Μεγάλος! Σύμφωνα με τους παιδαγωγούς τα παιδιά επεξεργάζονται νοητικά πιο εύκολα ένα βιβλίο όταν το κείμενό του συνοδεύεται από εικόνες. Για αυτό τον λόγο πρέπει οι εικόνες να αναδεικνύουν τα μηνύματα του κειμένου, να έχουν ζωηρά χρώματα και να είναι ευρηματικές.

Μπορείτε να δείτε περισσότερες πληροφορίες για το παραμύθι στο nasos.mamaya.gr [4] και να διαβάσετε ορισμένες σελίδες του παραμυθιού στο https://issuu.com/mamayabooks/docs/nasos-to-elefantaki-to-makry-taksid [5].