Η υπέρταση στα παιδιά δεν είναι αθώα!

Συχνά η υπέρταση στα παιδιά προκαλεί πρώιμη βλάβη οργάνων – στόχων, όπως υπερτροφία της καρδιάς και, μάλιστα, συχνά δίχως να υπάρχουν συμπτώματα. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αρχικά και ως πρώτο βήμα, χρειάζεται σχολαστική αξιολόγηση για την αποκάλυψη της πιθανής αιτίας της υπέρτασης: τα όρια για τη διάγνωση στα παιδιά και στους εφήβους βασίζονται σε πίνακες εκατοστιαίων θέσεων της αρτηριακής πίεσης, ανάλογα με το φύλο, την ηλικία και το ύψος.

«Συχνότερη από όσο πιστεύουν οι περισσότεροι, περίπου 1-2%, είναι σήμερα η υπέρταση στα παιδιά και τους εφήβους. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια, η μέση αρτηριακή πίεση στο γενικό πληθυσμό των παιδιών και των εφήβων έχει αυξηθεί και, κατά συνέπεια, (έχει αυξηθεί) και η συχνότητα της υπέρτασης!» λέει ο Δρ. Γεώργιος Σ. Στεργίου, Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας – Υπέρτασης του Πανεπιστημίου Αθηνών, μιλώντας στο 13ο Πανελλήνιο Συνέδριο Λιπιδιολογίας, Αθηροσκλήρωσης και Αγγειακής Νόσου, το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα. Και προσθέτει: «Η αύξηση αυτή αποδίδεται κυρίως, αλλά όχι πλήρως, στην αυξανόμενη παχυσαρκία. Σε παιδιά κάτω των 12 ετών, συχνότερα αίτια υπέρτασης είναι η νεφρική βλάβη και η στένωση της νεφρικής αρτηρίας, ενώ μετά τα 12 έτη η ιδιοπαθής υπέρταση (η γνωστή και ως «πίεση» των ενηλίκων) είναι η συχνότερη αιτία. Η ιδιοπαθής υπέρταση στα παιδιά και τους εφήβους είναι κυρίως μεμονωμένη συστολική ή συστολική και διαστολική και πολύ σπάνια μόνο διαστολική».
Αν η πίεση είναι λίγο πάνω από το διαγνωστικό όριο, συνήθως χρειάζονται μόνο λίγες και απλές εξετάσεις, ιδίως αν υπάρχει ισχυρό οικογενειακό ιστορικό υπέρτασης (π.χ. και οι δύο γονείς υπερτασικοί) και αυξημένο σωματικό βάρος. Σε όλες τις περιπτώσεις σταθερής αύξησης της πίεσης πάνω από την 99η εκατοστιαία θέση (υπολογίζεται για κάθε παιδί με βάση το φύλο, την ηλικία και το ύψος), χρειάζεται διερεύνηση για δευτεροπαθή αίτια υπέρτασης.
Όπως και στους ενήλικες, τα φαινόμενα της υπέρτασης λευκής μπλούζας (αυξημένη πίεση κατά τη μέτρηση στο ιατρείο και χαμηλή στο σπίτι) και της συγκαλυμμένης υπέρτασης (πίεση αυξημένη στο σπίτι, αλλά χαμηλή κατά τη μέτρηση στο ιατρείο) δεν είναι σπάνια και στα παιδιά. Επομένως, οι τεχνικές μέτρησης της πίεσης εκτός ιατρείου (24ωρη καταγραφή ή στο σπίτι) είναι συχνά απαραίτητες. Στα παιδιά, μάλιστα, η υπέρταση της λευκής μπλούζας είναι εξίσου συχνή με την σταθερή υπέρταση, ενώ η συγκαλυμμένη υπέρταση φαίνεται να είναι συχνότερη. Σε μελέτη στο Αρσάκειο Σχολείο Ψυχικού, σε 778 παιδιά 6-18 ετών, η συχνότητα της ιδιοπαθούς υπέρτασης ήταν 1,8%, της υπέρτασης λευκής μπλούζας 2,1% και της συγκαλυμμένης υπέρτασης 4,2%.

Στόχος η μείωση της πίεσης στα παιδιά
Στόχος της θεραπευτικής παρέμβασης είναι η μείωση της αρτηριακής πίεσης κάτω από την 95η εκατοστιαία θέση. Αν υπάρχει βλάβη οργάνων – στόχων (υπερτροφία αριστερής κοιλίας, νεφρική βλάβη, κ.λπ.) ο συνιστώμενος στόχος – πίεση είναι η μείωση κάτω από την 90η θέση και, αν υπάρχει λευκωματουρία, πολύ ακόμη χαμηλότερα (<50η θέση).
Φαρμακευτική θεραπεία συνιστάται όταν αποτύχει η προσπάθεια μείωσης της πίεσης με την εφαρμογή μη φαρμακευτικών μέσων, για μερικούς μήνες.
Στα παιδιά και τους εφήβους, αντιυπερτασικά φάρμακα πρώτης γραμμής θεωρούνται τα θειαζιδικά διουρητικά, οι β-αποκλειστές, οι ανταγωνιστές ασβεστίου, οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου και αποκλειστές των υποδοχέων της αγγειοτασίνης. Από κάθε κατηγορία προτιμώνται τα πιο μελετημένα μόρια σε αυτή την ηλικιακή ομάδα. Στα παιδιά και τους εφήβους τα αντιυπερτασικά φάρμακα συχνά είναι αποτελεσματικά σε δόσεις μικρότερες από αυτές που χρησιμοποιούνται στους ενήλικες. Τα τελευταία, πάντως, χρόνια γίνεται μεγάλη προσπάθεια για την καλύτερη μελέτη όλων των αντιυπερτασικών φαρμάκων στα παιδιά.