- Infokids.gr - https://www.infokids.gr -

Μαρία Μοντεσσόρι: Ο δεκάλογος της θεωρίας της που πρέπει να γνωρίζουν γονείς και παιδαγωγοί

Η Μαρία Θέκλα Αρτεμισία Μοντεσσόρι [2] γεννήθηκε στις 31 Αυγούστου 1870 στο Κιαραβάλε της Ιταλίας. Το 1896 αποφοιτά από την Ιατρική σχολή του πανεπιστημίου της Ρώμης με τις ειδικότητες της παιδιάτρου και της ψυχιάτρου έχοντας, ήδη, κλινική εμπειρία κατά τη διάρκεια των σπουδών της με παιδιά με νοητική υστέρηση.

Συνεχίζει τις σπουδές της στη Φιλοσοφία, την Ψυχολογία και σε θέματα αγωγής, γεγονός που την οδηγεί στη διαπίστωση ότι η παιδαγωγική θα πρέπει να συνεργάζεται με την ιατρική για την θεραπεία των παιδιών με νοητική υστέρηση.

Το 1907 ανοίγει το πρώτο «Σπίτι των παιδιών» (Casa dei bambini) όπου εφαρμόζει τη μέθοδό της σε “τυπικής ανάπτυξης” μικρά, πάμφτωχα και εγκαταλελειμμένα παιδιά χωρίς καθόλου τρόπους και μόρφωση. Στο σπίτι αυτό δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στα εποπτικά μέσα διδασκαλίας δικής της εμνεύσεως και κατασκευής για να γίνονται κατανοητά τα μαθήματα μέσω των αισθήσεων. Σε σύντομο χρονικό διάστημα τα παιδιά αυτά μεταμορφώθηκαν σε ευγενικά, τακτικά και καθαρά πλάσματα που μάθαιναν μόνα τους να γράφουν και να διαβάζουν, να φροντίζουν το χώρο τους και να εργάζονται με ησυχία. Ακόμα και τα παιδιά με χαμηλό νοητικό δείκτη, χάρη στη Μοντεσσοριανή μέθοδο, μπαίνουν σιγά-σιγά στις κανονικές τάξεις του σχολείου αφού ελευθερονόταν το πνεύμα και η ψυχή τους.

Το 1922 η Μοντεσσόρι γίνεται κυβερνητικός επιθεωρητής των σχολείων της Ιταλίας και το 1934 εγκαταλείπει την χώρα της λόγω της φασιστικής κυβέρνησης του Μουσολίνι.

Το 1939 πηγαίνει στην Ινδία και παραμένει σε όλη τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, για να εγκατασταθεί το 1949 στην Ολλανδία, όπου το 1952, σε ηλικία 81 ετών, έχασε τη ζωή της από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, αφήνοντας άξιο συνεχιστή του έργου της τον γιο της Μάριο.

Η Μοντεσσόρι αφιέρωσε τη ζωή της στα παιδιά και η μέθοδός της είναι διεθνώς αναγνωρισμένη. Αξιοσημείωτο είναι ότι προτάθηκε τρεις φορές για Νόμπελ Ειρήνης.

Η μέθοδος Μοντεσσόρι και η προσχολική εκπαίδευση

Η μοντεσσοριανή μέθοδος [2] στοχεύει στο να βοηθήσει το παιδί να αναπτυχθεί διανοητικά και ηθικά σε έναν ισοπποπημένο ενήλικα που θα νιώθει άνετα τόσο με τον εαυτό του όσο και με την κοινωνία στην οποία ζει, και με την ανθρωπότητα στο σύνολό της. Ετσι η ανεξαρτησία, η ελευθερία με όρια και ο σεβασμός για τη φυσική ανάπτυξη του παιδιού—το τρίπτυχο του Μοντεσσοριανού εκπαιδευτικού συστήματος—, θα οδηγήσουν το παιδί σε έναν ικανό άνθρωπο ο οποίος θα διαθέτει αυτοπειθαρχία, αυτοσυγκέντρωση, θα ξέρει να συνεργάζεται, να παίρνει πρωτοβουλίες, να σέβεται και να εκφράζεται με ειλικρίνεια. Η ίδια τόνιζε, άλλωστε, πως «ικανός άνθρωπος ίσον ευτυχής άνθρωπος».

Επεξεργάστηκε βασικές θεωρητικές αρχές για τη φύση του παιδιού, δίνοντας έμφαση στο πώς η εμπειρία μετασχηματίζει τη γνωστική δομή. Πίστευε ότι το παιδαγωγικό πλαίσιο πρέπει να προσαρμόζεται στις ικανότητες και στις ανάγκες των παιδιών, πράγμα που την οδήγησε στη διαμόρφωση ειδικού “προετοιμασμένου” περιβάλλοντος.
Η μέθοδός της βασίζεται στην αντίληψη ότι το παιδί είναι δραστήριο από τη φύση του και, κατά συνέπεια, η μάθηση είναι ενεργητική διαδικασία. Θεωρούσε ότι, για την προώθηση της ατομικής ανάπτυξης, το διδακτικό πρόγραμμα πρέπει να επικεντρώνεται στις περιόδους ευαισθησίας κάθε παιδιού ενσωματώνοντας όλους τους τομείς και λαμβάνοντας υπόψη τις πλέον βασικές παραμέτρους της ευφυΐας – μεταξύ αυτών και την ικανότητα ταξινόμησης, της ανάλυσης δηλαδή ενός αντικειμένου και της εξαγωγής ενός ορισμένου χαρακτηριστικού γνωρίσματός του.
Η αυτοδιδασκαλία, ακρογωνιαίος λίθος της φιλοσοφίας της, καθορίζει και αυτή, σε μεγάλο βαθμό, τον ρόλο του παιδιού στο πλαίσιο της τάξης.
Η μοντεσσοριανή μέθοδος, με την έντονη κοινωνική και ανθρωπιστική της φιλοσοφία, αποκτά νέο περιεχόμενο στις μέρες μας που τα αδιέξοδα πολλών παραδοσιακών διαδικασιών και η πλημμυρίδα των πολιτικών και οικονομικών ανακατατάξεων θέτουν προβλήματα κοινωνικής συνοχής και επαναπροσδιορισμού ρόλων και αξιών.
Στόχος της παιδαγωγικής της είναι κάθε τι νέο, κάθε τι άγνωστο να είναι αντιμετωπίσιμο ώστε να ενθαρρύνεται -και όχι να αναχαιτίζεται- η ένταξη του ατόμου στο περιβάλλον του.

Ο δεκάλογος της Μαρίας Μοντεσσόρι