Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Όρασης (έχει καθιερωθεί ετησίως η δεύτερη Πέμπτη του Οκτωβρίου) οφείλουμε να παρουσιάσουμε κάποια συμπεράσματα και επισημάνσεις που παρουσιάστηκαν από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας και Επίκουρο Καθηγητή Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Δημήτριο Παπακωνσταντίνου, τον Διευθυντή του Τμήματος Αμφιβληστροειδούς του Ιατρικού Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας Athens Vision και Διπλ. American Board of Ophthalmology κ. Αλέξανδρο Χαρώνη και τον Καθηγητή Οικονομικών της Υγείας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ιωάννη Υφαντόπουλο.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, αυξάνονται τα κρούσματα της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, μια πάθηση που αποτελεί την τρίτη σοβαρότερη αιτία τύφλωσης και μέχρι το 2020 αναμένεται να διπλασιαστεί ο αριθμός των πασχόντων εξαιτίας της δημογραφικής γήρανσης.
Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα ζωής του ασθενή, αφού δεν μπορεί να εκτελεί αυτόνομα απλές και καθημερινές δραστηριότητες. Η αδυναμία αυτή αποτελεί και την κύρια αιτία εμφάνισης ψυχικών διαταραχών με κυριότερη την κατάθλιψη. Ωστόσο, σήμερα υπάρχουν τα κατάλληλα διαγνωστικά εργαλεία τα οποία επιτρέπουν την έγκαιρη και ακριβή διάγνωση της νόσου, καθώς και εξειδικευμένες εγκεκριμένες θεραπείες, οι οποίες μπορούν να επιβραδύνουν ή ακόμα και να αναστρέψουν την επιδείνωση της οπτικής οξύτητας. Οι ειδικοί επιστήμονες προειδοποιούν ότι αν η νόσος αφεθεί χωρίς θεραπεία και προσεγγίσει το τελικό κλινικό της σημείο, δηλαδή την τύφλωση, οι οικονομικές συνέπειες είναι δυσβάσταχτες τόσο για τον ίδιο τον πάσχοντα και την οικογένειά του, όσο και για το σύστημα υγείας.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Δυστυχώς στην Ελλάδα, ο ασθενής με παθήσεις της ωχράς κηλίδας αντιμετωπίζει τους τελευταίους μήνες ανυπέρβλητες δυσκολίες, τόσο σε θέματα διάγνωσης και θεραπείας, όσο και σε θέματα πρόσβασης στη θεραπεία. Οι ασφαλιστικοί φορείς έχουν σταματήσει να αποζημιώνουν σημαντικές διαγνωστικές εξετάσεις, όπως η οπτική τομογραφία συνοχής (OCT), ενώ ταυτόχρονα επιβαρύνουν τον ασθενή με καταχρηστικές χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες ελέγχου. Το αποτέλεσμα είναι να καθυστερεί η άμεση αντιμετώπιση της νόσου, να υπονομεύεται το θεραπευτικό αποτέλεσμα και να οδηγούνται όλο και περισσότεροι ασθενείς στην τύφλωση.
Ωχρά Κηλίδα
Στοιχεία δείχνουν ότι 39 εκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο έχουν χάσει την όρασή τους εξαιτίας των παθησεων της ωχράς, και άλλα 245 εκατομμύρια έχουν εξαιρετικά χαμηλή όραση. Στο 80% των περιπτώσεων θα μπορούσε να είχε αντιμετωπιστεί το πρόβλημα με την έγκαιρη διάγνωση της πάθησης.
Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι μια σοβαρή οπτική διαταραχή η οποία σταδιακά και αναπόφευκτα οδηγεί στην απώλεια της κεντρικής όρασης η οποία είναι υπεύθυνη για την αναγνώριση προσώπων, την ανάγνωση, την οδήγηση και άλλες καθημερινές δραστηριότητες.
Στις ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες, όπως στην Ελλάδα, σχεδόν το 70% των ασθενών που έχουν υποστεί σοβαρή απώλεια όρασης, πάσχει από παθήσεις τις ωχράς κηλίδας. Κυριότερες παθήσεις της ωχράς κηλίδας είναι η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (κύρια αιτία τύφλωσης ατόμων άνω των 60 ετών), το διαβητικό οίδημα της ωχράς κηλίδας (κύρια αιτία τύφλωσης ατόμων εργασιακής ηλικίας που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη) και το οίδημα οφειλόμενο σε θρόμβωση φλέβας αμφιβληστροειδούς (συχνή αγγειακή αιτία τύφλωσης ενηλίκων).
Οι επιπτώσεις της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας στο σύστημα υγείας
Η τύφλωση συνεπάγεται μια σειρά δαπανών για τον ασθενή, τους οικείους του και το σύστημα. Χαρακτηριστικά αναφέρονται:
Άμεσο Ιατρικό Κόστος
Νοσοκομειακές & Ιατρικές δαπάνες
Υποστηρικτικής (συμπτωματικής) θεραπείας
Έμμεσο Κόστος
Χαμένης Παραγωγικότητας
Δαπάνες αποκατάστασης & εκπαίδευσης του ασθενούς
Επιβάρυνση συγγενών ή επαγγελματία για κατ’ οίκον βοήθεια
Επιδόματα / συντάξεις αναπηρίας
Νέες θεραπείες για τις παθήσεις της ωχράς κηλίδας
Ακόμα όμως και σε αυτή την περίπτωση μπορεί να υπάρξει λύση. Στην θεραπευτική των παθήσεων της ωχράς κηλίδας, την τελευταία πενταετία, έχει λάβει χώρα μια επανάσταση που λέγεται αντί-VEGF θεραπεία. Εκεί που μέχρι πρότινος δεν υπήρχε θεραπευτική λύση ή τα αποτελέσματα των τότε θεραπειών ήταν φτωχά, σήμερα υπάρχει ένας εγκεκριμένος αντί-VEGF παράγοντας η ρανιμπιζουμάμπη (Lucentis) που αντιμετωπίζει αποτελεσματικά και τις τρεις παθήσεις της ωχράς κηλίδας που απειλούν την όραση.
Γλαύκωμα
Το γλαύκωμα επίσης αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα ανησυχίας για τη δημόσια υγεία. Από στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας υπολογίζεται ότι το 2002 υπήρχαν 4.5 εκατομμύρια άνθρωποι τυφλοί από γλαύκωμα. Αν και το γλαύκωμα εμφανίζεται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, είναι πιο συχνό στις μεγαλύτερες ηλικίες, και με την αύξηση του μέσου όρου ζωής, οι εκτιμήσεις της επίπτωσης του γλαυκώματος αυξάνονται. Έτσι, προβλέπεται ότι μέχρι το 2020, 79.6 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως θα έχουν γλαύκωμα, και από αυτούς 11.2 εκατομμύρια θα είναι αμφοτερόπλευρα τυφλοί.
Το γλαύκωμα δεν έχει εμφανή συμπτώματα, γι’ αυτό 1 στους 2 πάσχοντες από γλαύκωμα δεν γνωρίζει ότι έχει τη νόσο.