Μυστικά και παιδιά…

Ποια είναι τα δικά σας οικογενειακά ή προσωπικά μυστικά; Μήπως αφορούν κάποια οικονομικά προβλήματα; Μήπως μέλος της οικογένειας πάσχει από κάποια νοητική ασθένεια; Μήπως χωρίζετε και το «κρατάτε μυστικό» προς «όφελος» του παιδιού; Μήπως ο σκύλος «χάθηκε» ενώ στην πραγματικότητα τον πήγατε για ευθανασία; Μήπως το παιδί σας είναι υιοθετημένο; Μήπως πεθαίνει ο αγαπημένος παππούς των παιδιών; Υπάρχουν «αθώα» μυστικά; Τι καταλαβαίνει ένα παιδί όταν του λέμε: «Μην πεις στον μπαμπά ότι του πήρα δώρο, είναι μυστικό»; Τι συμβαίνει σε ένα παιδί όταν του ζητάτε να «κρατήσει» ένα επώδυνο μυστικό; Π.χ. «Μην πεις στη γιαγιά ότι ο μπαμπάς με έβρισε, σε παρακαλώ».
Ας ξεκινήσουμε πρώτα με τον διαχωρισμό των μυστικών. Υπάρχουν τα μυστικά που προστατεύουν την ιδιωτική μας ζωή (π.χ. το τι κάνουμε στην κρεβατοκάμαρά μας ή η κοπάνα από τη δουλειά που παρουσιάστηκε ως γαστρίτιδα!) ή αυτά που θα αποκαλυφθούν λίγες μέρες αργότερα (όπως π.χ. το δώρο για τον μπαμπά) και μυστικά τα οποία είναι οδυνηρά ή μας κάνουν –συνήθως αδίκως- να νιώθουμε ντροπή.
Ενώ τα πρώτα είναι ακίνδυνα, τα δεύτερα φέρνουν συνήθως μεγαλύτερα προβλήματα απ΄ό,τι η ίδια αποκάλυψη του μυστικού.
Ένας άνθρωπος που έχει αποφασίσει να κρατά ένα επώδυνο μυστικό αναγκαστικά φέρεται υποκριτικά. Ας φανταστούμε την παρακάτω εικόνα: Ένα ζευγάρι έχει αποφασίσει να μείνει μαζί για «χάρη» του παιδιού. Πίσω από τις κλειστές πόρτες μπορεί να υπάρχουν καβγάδες ή μια παγωμένη ατμόσφαιρα. Ένα τυπικό φιλί στην πόρτα, ένα τραπέζι στρωμένο για έναν, ένα «απόψε θα βγω», μην με περιμένεις… Όταν το παιδί ρωτήσει: Μαμά (ή μπαμπά) αγαπιέστε με τον μπαμπά (ή τη μαμά); Η απάντηση μπορεί να ποικίλλει από το: «Φυσικά, τι χαζομάρες ρωτάς» μέχρι το «Αυτά δεν πρέπει να σε απασχολούν, όλα είναι καλά».
Το παιδί λαμβάνει δύο μηνύματα: Ένα λεκτικό (από το γονέα που εμπιστεύεται) και ένα –πολύ πιο δυνατό- από αυτό που αισθάνεται ότι συμβαίνει μέσα στο σπίτι. Για να μπορέσει να συνεχίσει να «υπάρχει» μέσα στην οικογένεια, χωρίς να φέρνει συγκρούσεις ή να εισπράττει απόρριψη, χρειάζεται να βάλει στην «άκρη» τον ίδιο του τον εαυτό και αυτό που αισθάνεται. Αυτό εξ΄ορισμού είναι επικίνδυνο για το παιδί. Το παιδί μπορεί να υποφέρει από άγχος, κακά όνειρα, δυσκολίες στο σχολείο και ίσως το πιο σημαντικό απ΄όλα χάνει την εμπιστοσύνη του στον κόσμο αλλά και κυρίως στον ίδιο του τον εαυτό.
Και τι γίνεται με τα «μυστικά» που θα του ζητήσουν να κρατήσει οι συμμαθητές του και οι φίλοι του; «Ο μεγάλος μου αδελφός πίνει κρυφά από τη μαμά μου». Τι θα έχει διδαχθεί το παιδί να κάνει; Και ακόμα περισσότερο… «Ο μπαμπάς μιας φίλης της κόρης σας ή του γιού σας, χάιδεψε τα πόδια του παιδιού και του ζήτησε να το κρατήσει μυστικό» Να έρθει να σας το πει; Ή όχι; Τι γραμμή έχει πάρει από το σπίτι;

Τι να κάνουμε
Αν δεν μπορείτε για τους δικούς σας λόγους να απαντήσετε άμεσα στην ερώτησή του, πείτε του ακριβώς αυτό. «Δεν θα ήθελα να σου απαντήσω αυτή τη στιγμή, θα το κάνω όμως μόλις βρω την κατάλληλη στιγμή».
Διδάξτε στο παιδί να εμπιστεύεται το ένστικτό του. Αν σας πει π.χ. «Νιώθω ότι ο παππούς δεν είναι καλά, θα πεθάνει»; η απάντηση σας θα μπορούσε να είναι: «Αλήθεια δεν ξέρω τι να σου απαντήσω σε αυτό. Είναι άρρωστος και δεν ξέρω τι θα γίνει ακόμα. Ότι και να γίνει όμως θα είμαι δίπλα σου».
Διδάξτε του τη διαφορά μεταξύ αθώων μυστικών και μυστικών που είναι καταστροφικά. Φέρτε πολλά παραδείγματα και δώστε τους να καταλάβουν ότι τα «αθώα μυστικά» δεν προστατεύουν κάτι «κακό», δεν είναι οδυνηρά και δεν φέρνουν ντροπή.
Μην τους ζητάτε να κρατάνε μυστικά για λογαριασμό σας. Διαχειριστείτε με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, ένα οδυνηρό μυστικό (μοιραστείτε το με μία φίλη, σε μία εξομολόγηση, σε έναν θεραπευτή, στους γονείς σας κ.ά) αλλά μην ζητήσετε από το παιδί να το κάνει αυτό για εσάς.
Εξετάστε τα θέματα που είναι ταμπού για εσάς. Ποια είναι η πηγή ντροπής, αμηχανίας ή φόβου για εσάς; Ο θάνατος, η ψυχική υγεία, ένας συγγενής που είναι ναρκομανής ή μια ξαδέλφη που είναι gay και έχει υιοθετήσει παιδί, μια αρρώστια, ένα διαζύγιο, το ότι δεν έχετε δουλειά κ.ά Βρείτε τρόπους να εξετάσετε αυτά τα ζητήματα και τρόπους να διαχειριστείτε τις καταστάσεις αυτές.
Μιλώντας ειλικρινά στα παιδιά μας, κερδίζουμε τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Ο σκοτεινός κόσμος των οδυνηρών μυστικών είναι δύσκολος και έχει πολλές συνέπειες. Μέσα σε αυτόν το σκοτεινό κόσμο οι παιδικές ψυχές αναγκάζονται να βρουν τρόπους για να προσαρμοστούν και να επιβιώσουν. Τρόπους που θα μεταφέρουν σαν κληρονομιά στα δικά τους παιδιά. Και το σκοτάδι , απλά, θα μεγαλώνει.