Μετά τις τελευταίες δημοτικές εκλογές, στις οποίες μάλιστα κέρδισε την προτίμηση σχεδόν 4.000 πολιτών της Αθήνας, ο ιατροδικαστής Γρηγόρης Λέων τοποθετήθηκε από τον Κώστα Μπακογιάννη στο «τιμόνι» του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων (Κ.Υ.Α.Δ.Α.). Ένα δύσκολο πόστο, στο οποίο όμως ανταποκρίνεται με στρατηγικές κινήσεις που βελτίωσαν σημαντικά την καθημερινότητα και τη ζωή των 26.000 άπορων και άστεγων συμπολιτών μας που στηρίζονται σε μηνιαία βάση από το Κ.Υ.Α.Δ.Α. Περισσότερες και καλύτερες υπηρεσίες, με σεβασμό και αξιοπρέπεια είναι οι κύριοι στόχοι του κ. Λέων, από την πρώτη στιγμή της θητείας του.
Όταν ανέλαβε καθήκοντα, ο κ. Λέων διαπίστωσε πως οι επιτόπιες παρεμβάσεις στον δρόμο, δεν πραγματοποιούντο κάθε μέρα, ή πραγματοποιούντο μόνο το πρωί, λόγω έλλειψης αυτοκινήτων και προσωπικού. Έτσι προχώρησε άμεσα σε προσλήψεις επιστημονικού προσωπικού και – κυρίως μέσω δωρεών- ανανέωσε πλήρως τον στόλο των αυτοκινήτων του ΚΥΑΔΑ. Έτσι από την πρώτη εργάσιμη ημέρα του Φεβρουαρίου, οι ομάδες του streetwork βρίσκονται καθημερινά πρωί και βράδυ στους δρόμους της πόλης, παρέχοντας βοήθεια στους άστεγους.
ΚΥΑΔΑ Στην εποχή της πανδημίας
Η πανδημία με τον κορωνοϊό έφερε τη διοίκηση του Κέντρου αντιμέτωπη με μία ακόμη πρόκληση – την αποτελεσματική προστασία τόσο των ωφελουμένων όσο και των εργαζομένων. Με αυστηρότατα μέτρα υγιεινής και στρατηγικές αποφάσεις, και αυτή η δυσκολία ξεπεράστηκε με απόλυτη επιτυχία.
Και ύστερα ήλθε το lockdown, και η απόφαση της κυβέρνησης να βρεθούν δομές για να φιλοξενήσουν τους άστεγους της πόλης. Και αυτή τη φορά, τα αντανακλαστικά του Δήμου και του ΚΥΑΔΑ λειτούργησαν ταχύτατα, βρέθηκε ένα κτίριο που πληρούσε τις προδιαγραφές για να στεγάσει τις υπηρεσίες που είχε ανάγκη η πόλη για την προστασία των αστέγων (Κέντρο Ημέρας, Υπνωτήριο, Δομές Βραχείας Φιλοξενίας) και έτσι, από τις 7 Απριλίου, η πόλη μας μπορεί να υπερηφανεύεται για μία δομή – ευρωπαϊκό πρότυπο, το πιο εμβληματικό έργο των κοινωνικών υπηρεσιών του δήμου της Αθήνας εδώ και δεκαετίες.
Ο κ. Λέων, ο πρόεδρος του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων, ένας από τους πρωταγωνιστές του σπουδαίου αυτού εγχειρήματος, λύνει όλες τις απορίες μας για τη νέα δομή.
- Πρόσφατα εγκαινιάστηκε το Πολυδύναμο Κέντρο Αστέγων του Δήμου Αθηναίων. Ήταν ένα σχέδιο που επισπεύστηκε η ολοκλήρωσή του λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού;
Ακριβώς. Τόσο η νέα δημοτική αρχή της πόλης, όσο και εμείς, το διοικητικό συμβούλιο του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων διαπιστώσαμε από την πρώτη στιγμή που αναλάβαμε τα καθήκοντά μας τις ελλείψεις σε βασικές δομές. Την ανάγκη κυρίως για ένα υπνωτήριο, ώστε οι άστεγοι της πόλης να μπορούν, χωρίς ιδιαίτερες γραφειοκρατικές διαδικασίες να βρουν ένα ζεστό και ασφαλές καταφύγιο για να κοιμηθούν, αλλά και την ανάγκη για ένα κέντρο Ημέρας, που να δίνει τη δυνατότητα σε εκείνους που ζουν στο πεζοδρόμιο να έλθουν, να κάνουν ένα μπάνιο, να πλύνουν τα ρούχα τους, να φάνε, να δουν τηλεόραση και να πλοηγηθούν στο Διαδίκτυο.
Ωστόσο, o κορωνοϊός και το lockdown μας ανάγκασαν να προχωρήσουμε από τον σχεδιασμό στην υλοποίηση πάρα πολύ γρήγορα. Τα αντανακλαστικά του Δήμου και του Κ.Υ.Α.Δ.Α. αλλά και προσωπικά του Δημάρχου λειτούργησαν ταχύτατα, βρέθηκε ένα κτίριο που πληρούσε τις προδιαγραφές για να στεγάσει τις υπηρεσίες που είχε ανάγκη η πόλη για την προστασία των αστέγων και η νέα δομή αποτέλεσε πραγματικότητα σε χρόνο- ρεκόρ. Η νέα σύγχρονη δομή μας, που μπορεί να φιλοξενήσει ως και 400 αστέγους δεν είναι απάντηση μόνο στην υγειονομική κρίση, είναι μία δομή που ήλθε για να μείνει.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ως Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης διαθέτουμε το know-how για τη λειτουργία τέτοιων δομών, καθώς πριν τη νέα δομή, λειτουργούσαμε δύο ξενώνες βραχείας φιλοξενίας: την Εστία των Αθηνών, ένα κληροδότημα στην οδό Πατησίων, όπου σήμερα φιλοξενούνται ηλικιωμένοι άστεγοι και το «ξενοδοχείο των αστέγων» στην οδό Χαλκοκονδύλη, για το οποίο πληρώναμε ενοίκιο.
Αυτές τις ημέρες ολοκληρώνεται η μεταφορά στη νέα δομή και των περίπου 100 φιλοξενούμενων από το «ξενοδοχείο των αστέγων», καθώς στο κτίριο της Χαλκοκονδύλη αποφασίστηκε να στεγαστούν –για πρώτη φορά- οι άστεγοι χρήστες ουσιών. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι για τους ουσιοεξαρτημένους άστεγους δεν υπήρχε μέχρι σήμερα καμία δομή, ούτε καν υπνωτήριο για να μπορούν να περάσουν τη νύχτα.
- Πόσοι άστεγοι συμπολίτες μας είναι ήδη μέσα και πόσους περιμένετε ακόμη; Πώς το αντιμετωπίζουν οι ίδιοι οι άστεγοι; Υπάρχουν κάποιοι που αντιδρούν αρνητικά;
Μέχρι στιγμής περίπου 160 από τους άστεγους της πόλης μας ανταποκρίθηκαν θετικά και έχουν ήδη ενταχθεί στη νέα δομή. Οι ομάδες του streetwork συνεχίζουν την προσπάθεια και βρίσκονται καθημερινά στο πεδίο, με στόχο να εντοπίσουν και τον τελευταίο άστεγο και να τον ενημερώσουν για τις δυνατότητες φιλοξενίας του.
Όσοι άστεγοι μπαίνουν στο κτίριο εντυπωσιάζονται, γιατί είναι ένα κτίριο που βγάζει αξιοπρέπεια και ανθρωπιά. Χαρακτηριστικό είναι ότι αρκετοί έρχονται γιατί το έχουν ενημερωθεί από κάποιον άλλο άστεγο που ήδη στεγάστηκε σε αυτό.
Όποια αντίδραση είναι αναμενόμενη. Μετά από όσα μπορεί να έχει περάσει κάποιος όντας μήνες ή χρόνια στον δρόμο, χρειάζεται ιδιαίτερη ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη για να μπει σε ένα πλαίσιο, για να λειτουργήσει ακολουθώντας συγκεκριμένους κανόνες. Όλα όμως αντιμετωπίζονται με την κατάλληλη επιστημονική προσέγγιση.
- Πείτε μας, πώς θα λειτουργήσει το Κέντρο;
Το Κέντρο είναι 24ωρης λειτουργίας, στελεχώνεται από ιατρούς, φροντιστές, νοσηλευτές, κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους, και έχει τρεις βασικούς πυλώνες:
* Υπνωτήριο για όσους επιθυμούν να βρουν ένα ασφαλές καταφύγιο για να κοιμηθούν, να κάνουν μπάνιο και να πλύνουν τα ρούχα τους- μάλιστα θα υπάρχει ειδικός, φυλασσόμενος χώρος για να αφήνουν τα πράγματά τους.
* Κέντρο Ημέρας, με κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους που θα παρέχουν ψυχοκοινωνική στήριξη, κοινωνικό ιατρείο, λουτρά και πλυντήρια, τηλεοράσεις και πρόσβαση στο διαδίκτυο αλλά και δυνατότητα σίτισης. Η πρόσβαση στις δύο πρώτες δομές θα γίνεται με τις ελάχιστες δυνατές γραφειοκρατικές διαδικασίες.
* Ξενώνας, κατά τα πρότυπα των δομών που διαθέτει ήδη το Κ.Υ.Α.Δ.Α., για όσο διάστημα χρειάζεται κάποιος μέχρι να επανενταχθεί στην κοινωνία.
Σε όλους τους χώρους του Κέντρου, οι ωφελούμενοι εκτός από σίτιση και στέγη, θα λαμβάνουν ιατρική και νοσηλευτική φροντίδα και ψυχοκοινωνική στήριξη.
- Υπάρχει η σκέψη να αποτελέσει μόνιμο χώρο κατοικίας για κάποιους αστέγους;
Γενικά, η όλη φιλοσοφία της λειτουργίας του Κέντρου είναι η βραχεία φιλοξενία, καθώς απώτερος στόχος μας είναι η επανένταξη αυτών των ανθρώπων.
Δεν φιλοδοξούμε να ιδρυματοποιήσουμε τους ανθρώπους αυτούς. Στόχος μας ήταν, είναι και θα είναι να τους ισορροπήσουμε σωματικά και ψυχικά και να τους υποστηρίξουμε ψυχολογικά και κοινωνικά, ώστε να μπορέσουν μέσα από διάφορα προγράμματα να επανενταχθούν στην κοινωνία.
Έχουμε ήδη περίπου 28 πολύ ελπιδοφόρα παραδείγματα ανθρώπων, που μέσω της ένταξής τους σε διάφορα προγράμματα, βρήκαν σπίτι και δουλειά και επανεντάχθηκαν πλήρως στην κοινωνία. Ανθρώπους που απέκτησαν πραγματικά μία δεύτερη ευκαιρία στη ζωή.
- Ποιος ο στόχος του Δήμου μέσα από αυτό το έργο;
Μία δομή –κόσμημα, σε μια πόλη που δεν θα σεβόταν τον εαυτό της και τους πολίτες της, αν εξακολουθούσε να δέχεται να υπάρχουν άστεγοι στα πεζοδρόμια και στις στοές της.
Έχοντας ως πρώτο μέλημα την αξιοπρέπεια και τον σεβασμό αυτών των ανθρώπων, δημιουργήσαμε μία δομή που δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι αποτελεί ευρωπαϊκό πρότυπο.
Θα πρέπει εδώ να τονίσω ότι η δημιουργία της δομής μπορεί να επισπεύστηκε λόγω της υγειονομικής κρίσης του κορωνοϊού, ωστόσο ήταν μια δομή που έλειπε από την πόλη μας.
Θα πρέπει επίσης να υπογραμμίσω πως σε πολλές άλλες χώρες του κόσμου οι λύσεις που δόθηκαν για το πρόβλημα της αστεγίας εν μέσω κορωνοϊού ήταν πολύ προσωρινές – ενδεικτικά αναφέρω ότι στο Λας Βέγκας αυτό που έκαναν οι αρχές ήταν απλώς διαγραμμίσεις σε υπαίθρια πάρκινγκ, προκειμένου οι άστεγοι να μπορούν να κοιμούνται τηρώντας τις αποστάσεις ασφαλείας μεταξύ τους!
- Ποια είναι η εσωτερική διάταξη του χώρου; Υπάρχουν κοινόχρηστοι χώροι, αλλά και κάποιοι separated; Υπάρχουν κάποια διαμερίσματα και αν ναι, πόσοι μένουν σε καθένα;
Ουσιαστικά, πρόκειται για τρεις 7όροφες πολυκατοικίες, οι οποίες αποτελούνται από διαμερίσματα. Καθένα από τα διαμερίσματα διαθέτει 2-3 δωμάτια και κοινόχρηστη κουζίνα (με ψυγείο) και μπάνιο. Κάθε δωμάτιο διαθέτει τηλεόραση, καλοριφέρ με φυσικό αέριο, ανεμιστήρα, διπλά τζάμια και πυρασφάλεια.
Στο υπνωτήριο υπάρχουν δωμάτια έως 4 ατόμων και στον ξενώνα έως 2 ατόμων. Και στις δύο δομές, παρότι είναι βραχείας φιλοξενίας, το περιβάλλον έχει την καθαριότητα και τη ζεστασιά ενός σπιτιού. Σε όλους τους χώρους της νέας δομής υπάρχει καθημερινή σχολαστική καθαριότητα και φύλαξη.
- Καλύπτονται οι ανάγκες όλων των αστέγων της πόλης; Ποιος ο αριθμός τους;
Ναι. Σύμφωνα με τις τελευταίες επίσημες μελέτες στις οποίες έχει λάβει ενεργά μέρος και το Κ.Υ.Α.Δ.Α., ο πληθυσμός των άστεγων μη χρηστών στην πόλη της Αθήνας δεν ξεπερνά τα 250 άτομα.
Αυτό πρακτικά σημαίνει πως η νέα δομή, που έχει δυνατότητα φιλοξενίας έως και 400 ατόμων έρχεται να καλύψει πλήρως τις ανάγκες στέγασης του άστεγου πληθυσμού της πόλης.
- Έχει κάποιος νοσήσει από κορωνοϊό; Τι θα γίνει με πιθανό κρούσμα ή νοσούντα; Υπάρχουν γιατροί και νοσηλευτές για μια πρώτη εξέταση της κατάστασης της υγείας τους;
Πριν την ένταξή κάθε άστεγου στη νέα δομή, κινητές μονάδες φροντίδας, τόσο από το Κ.Υ.Α.Δ.Α. όσο και από τους Γιατρούς του Κόσμου και την Praksis θερμομετρούν τους αστέγους και λαμβάνουν το ιατρικό και το κοινωνικό ιστορικό τους (π.χ. πόσο καιρό ήταν άστεγοι, πού έμεναν κ.ο.κ.). Εκτός από την κλινική εξέταση, οι ωφελούμενοί μας υποβάλλονται και στις αναγκαίες εργαστηριακές εξετάσεις.
Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να κάνω ιδιαίτερη μνεία στην πολύ καλή συνεργασία που έχουμε με τον ΕΟΔΥ, ο οποίος βρέθηκε από την πρώτη στιγμή κοντά μας, πραγματοποιώντας ελέγχους σε όλους τους ωφελούμενους. Μέχρι στιγμής, όλα τα τεστ έχουν βγει αρνητικά.
Υπάρχει ωστόσο πρόβλεψη, αν κάποιος ωφελούμενος βρεθεί θετικός, να μπει σε καραντίνα σε ανεξάρτητο χώρο, όπως προβλέπουν οι οδηγίες του ΕΟΔΥ, ώστε να προστατευτεί η υγεία του συνόλου.
