MENU
Οι περισσότεροι τη γνωρίζετε μέσω της δραστηριοποίησής της ενάντια στη σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών. Η Έλενα Ράπτη όμως είναι Ελληνίδα πολιτικός, μέλος του Ελληνικού Κοινοβουλίου από το 2004 και ως μέλος του Δικτύου Κοινοβουλευτικών Εκπροσώπων του Συμβουλίου της Ευρώπης, βλέποντας καθημερινά περιστατικά παιδικής βίας, ένιωσε ότι δεν μπορεί να μένει αμέτοχη. Η συνέχεια, όπως κι εσείς την έχετε παρακολουθήσει σε σχολεία, δομές, πλατείες, παντού όπου υπάρχουν παιδιά και γονείς, περιλαμβάνει ενημέρωση και δράσεις ώστε να φτάσει η μέρα που κανένα παιδί δεν θα πέσει θύμα στα χέρια αρρωστημένων ανθρώπων.
Εμείς στο infokids.gr μιλήσαμε με την κ. Ράπτη για τη συνολική της δράση πάνω στο θέμα της παιδικής κακοποίησης, ποιος στόχος σε σχέση με τα παιδιά και τι θα περιμένουμε προσεχώς.
Είστε η ψυχή της καμπάνιας «ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ» του Συμβουλίου της Ευρώπης στην Ελλάδα για την σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών. Πείτε μας τι στάθηκε αφορμή γι’ αυτήν την ενασχόλησή σας; Πώς ξεκίνησε και γιγαντώθηκε όλο αυτό;
Η καμπάνια «ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ» για την πρόληψη της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης είναι στον έβδομο ενεργό χρόνο στην Ελλάδα και έχει τεράστια απήχηση σε ολόκληρη την κοινωνία. Ξεκίνησα να τη συντονίζω ως μέλος του Δικτύου Κοινοβουλευτικών Εκπροσώπων του Συμβουλίου της Ευρώπης και στη συνέχεια σε απευθείας συνεργασία με το Children’s Rights Division.
Ο λόγος που με έκανε να ασχοληθώ με αυτό το τόσο σοβαρό θέμα ήταν οι θλιβερές στατιστικές που δείχνουν πως ένα στα πέντε παιδιά στην Ευρώπη και περίπου στην ίδια αναλογία στην Ελλάδα είναι θύματα παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης. Και φυσικά, τα καθημερινά περιστατικά παιδικής βίας που βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Όσο υπάρχουν παιδιά που είναι θύματα τέτοιων συμπεριφορών κανείς δεν μπορεί να εφησυχάζει.
Σε τι λύσεις στοχεύετε μέσω της καμπάνιας; Σε ποιους απευθύνεστε; Σε παιδιά, γονείς, εκπαιδευτικούς; Πώς μπορούν τα παιδιά μικρής ηλικίας να κατανοήσουν το μήνυμα που θέλετε να τους μεταφέρετε;
O στόχος της καμπάνιας υπήρξε από την πρώτη στιγμή η πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας και κυρίως η ενημέρωση και αυτοπροστασία των παιδιών. Θέλαμε να δημιουργήσουμε παιδιά ικανά να μπορούν να προστατεύουν τον εαυτό τους από τη σεξουαλική θυματοποίηση και τη βία, μέσα από απλούς, κατανοητούς και εύκολους στην εφαρμογή κανόνες αυτοπροστασίας. Με απλά μηνύματα επιδιώκουμε να γνωρίσουν τα παιδιά τη διαφορά ανάμεσα σε ένα καλό και ένα κακό άγγιγμα, ανάμεσα σε ένα καλό και ένα κακό μυστικό και να διδαχθούν τον πολύ σημαντικό «Κανόνα των Εσωρούχων», δηλαδή να γνωρίζουν πως κανείς δεν μπορεί να τα αγγίξει στην περιοχή του σώματός τους που καλύπτεται από τα εσώρουχα.
Ξέρουμε πως απευθυνόμαστε σε μια τρυφερή ηλικία (η ενημέρωση ξεκινάει στην ηλικία των 4 ετών) και ακριβώς με αυτές τις ανάγκες δημιουργήθηκε και το υλικό της καμπάνιας, το τηλεοπτικό σποτ, το παραμύθι «Κίκο και το Χέρι», το φυλλάδιο «Ο Κανόνας των Εσωρούχων», οι δύο ιστορίες κινουμένων σχεδίων «Το μυστικό της Νίκης» και «Το μυστικό της Νίκης 2 – Η περιπέτεια του Βίκτωρα», που με τρόπο οπτικοακουστικό, εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό δίνουν κατανοητές συμβουλές στα μικρά παιδιά με σκοπό την αναγνώριση μιας πιθανής απειλής και την προστασία τους.
Μέσα στο επόμενο προσεχές διάστημα, προσεγγίζουμε μια άλλη κοινωνική διάσταση, προσθέτοντας μια τρίτη ιστορία κινουμένων σχεδίων με τίτλο «Το μυστικό της Νίκης 3 – Η δύναμη της Βερονίκης», όπου η ηρωίδα, ένα κορίτσι σε αναπηρικό αμαξίδιο, δέχεται σεξουαλική παρενόχληση από κάποιον άγνωστο και με τη βοήθεια των φίλων της επιλέγει να απευθυνθεί σε έναν αστυνομικό.
Πόσο θα ωφελήσει η ένταξη μαθήματος στα σχολεία για την πρόληψη της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών; Εσείς μέσω όλου του υλικού που έχετε δημιουργήσει μπορείτε να σταθείτε αρωγοί μιας τέτοιας πρότασης;
Η ένταξη της καμπάνιας στα σχολεία είναι μια πραγματικότητα. Είναι ένα ακόμη μεγάλο βήμα της καμπάνιας που προστίθεται στα πολλά που έχουν γίνει τα τελευταία επτά χρόνια. Έχουμε λάβει από το Υπουργείο Παιδείας την έγκριση δύο εκπαιδευτικών προγραμμάτων μας για την πρόληψη της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης που περιλαμβάνουν τον «Κανόνα των Εσωρούχων». Το πρώτο πρόγραμμα έχει ενταχθεί στην πιλοτική δράση του Υπουργείου Παιδείας και του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής με τίτλο «Εργαστήρια Δεξιοτήτων», με πιλοτική υλοποίηση σε όλα τα πειραματικά και πρότυπα Νηπιαγωγεία και Δημοτικά σχολεία της χώρας, ενώ το δεύτερο απευθύνεται σε όλα τα Νηπιαγωγεία και Δημοτικά σχολεία της χώρας (τάξεις Α’, Β’ Γ’ Δ’).
Με τις αποφάσεις αυτές η καμπάνια θα έχει τη δυνατότητα να πολλαπλασιάσει την παρουσία της και να επιδιώξει ακόμη πιο συστηματικά τη μετάδοση των μηνυμάτων σε όλη την πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
Τέλος θα ήθελα να προσθέσω σε όλη μας την προσπάθεια τον ρόλο των εκπαιδευτικών που είναι πολύ καθοριστικός και σημαντικός. Τα παιδιά μας περνούν πολύ χρόνο στο σχολείο, δημιουργούν ισχυρούς δεσμούς με τις δασκάλες και τους δασκάλους και η αποκάλυψη σε αυτούς ενός πιθανού «κακού μυστικού» είναι το σημείο που οδηγεί στην αντιμετώπιση περιστατικών παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης.
Το παράδειγμα του εξωτερικού έχει δείξει ότι τα φαινόμενα κακοποίησης και βίας των παιδιών εντάθηκαν εν μέσω πανδημίας. Mάλιστα, η Europol διαπίστωσε ότι η πανδημία του κορωνοϊού συνδέεται με αυξημένη διάδοση εικόνων κακοποίησης μέσω του διαδικτύου. Ποια είναι η εικόνα που έχουμε για το θέμα αυτό στη χώρα μας;
Είναι έτσι όπως το περιγράφετε. Τα τελευταία χρόνια, υπήρξε μια εντυπωσιακή αύξηση στις περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης παιδιών με πρωτοφανή ρυθμό. Μόνο πέρυσι, εταιρείες τεχνολογίας ανέφεραν σχεδόν 70 εκατομμύρια φωτογραφίες και βίντεο παιδιών που κακοποιήθηκαν σεξουαλικά. Σύμφωνα με το Internet Watch Foundation, η Ευρώπη ήταν ο παγκόσμιος ηγέτης στη φιλοξενία εικόνων σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών το 2019.
Η τρέχουσα πανδημία COVID19 έχει επιδεινώσει τις περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης παιδιών στο Διαδίκτυο. Πρόσφατη έκθεση της Europol σχετικά με το έγκλημα στον κυβερνοχώρο και την παραπληροφόρηση εν μέσω της πανδημίας COVID-19 επιβεβαιώνει μια φοβερή αύξηση των προσπαθειών πρόσβασης σε παράνομους ιστότοπους με υλικό σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών. Επιπλέον, σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ σημειώθηκε αύξηση των ενήλικων παραβατών που προσπαθούν να ξεκινήσουν επαφή με παιδιά μέσω κοινωνικών μέσων κατά τη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων μετακίνησης.
Αυτός είναι και ο λόγος που η καμπάνια προχωρά με αμείωτους ρυθμούς, με νέες συνεργασίες με περιφέρειες και δήμους της χώρας και με εκδηλώσεις online λόγω του lockdown με τη στήριξη της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος. Είναι χρέος μας να διατηρήσουμε και να αυξήσουμε τους ρυθμούς ενημέρωσης σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία.
Έχετε επισημάνει στο παρελθόν την αναγκαιότητα κατάρτισης ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης κατά της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης. Περιγράψτε μας τους άξονες που θα έπρεπε να κινηθεί αυτό το σχέδιο. Είναι στα κυβερνητικά πλάνα η υλοποίησή του;
Όταν περίπου ένα στα πέντε παιδιά είναι θύμα σεξουαλικής κακοποίησης, αυτό από μόνο του είναι ένα σήμα πως δεν μπορούμε να ανεχθούμε ως κοινωνία μια τέτοια πραγματικότητα. Πάντα πίστευα πως χρειαζόμαστε ένα ολοκληρωμένο εθνικό σχέδιο για την πρόληψη της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης και έχω καταθέσει τις προτάσεις μου για το πώς θα μπορούσε να υλοποιηθεί και τι να περιλαμβάνει. Ανάλογα σχέδια δράσης έχουν πολλές ξένες χώρες, από τις οποίες μπορούμε να δανειστούμε πρακτικές και να τις εφαρμόσουμε στις δικές μας συνθήκες. Νομίζω πως η πολιτεία είναι έτοιμη και ώριμη για αυτό και αισθάνομαι πως σύντομα θα μπει και αυτό το θέμα σε τροχιά υλοποίησης.
Τον περασμένο Απρίλιο, τον μήνα της καραντίνας, οι κλήσεις για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας στη γραμμή της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων τετραπλασιάστηκαν, σε σχέση με τον Μάρτιο. Η διοίκηση της Αστυνομίας όμως δεν έχει παρόμοια στοιχεία στη διάθεσή της, γεγονός που δείχνει ότι τα θύματα πριν φτάσουν στις διωκτικές αρχές αποφασίζουν να σωπάσουν. Τι έχετε να πείτε πάνω σ’ αυτό και πώς μπορείτε να παροτρύνετε μικρούς και μεγάλους να μη φοβούνται να μιλήσουν;
Η σιωπή είναι δυστυχώς ένας μεγάλος σύμμαχος των θυτών. Αυτή τη σιωπή θέλουμε να νικήσουμε δημιουργώντας ένα πλαίσιο ενημέρωσης και ένα δίχτυ προστασίας για τα παιδιά. Στόχος μας είναι να μάθουμε στα παιδιά κανόνες αυτοπροστασίας αλλά και να κάνουμε τα παιδιά να νιώσουν ασφαλή να καταγγείλουν το θύτη. Πρέπει να σπάσουμε τη σιωπή για να σταματήσουμε την παιδική σεξουαλική κακοποίηση. Και η εκστρατεία μας θεωρώ πως αποδίδει καρπούς.
Έχουν υπάρξει φορές στη ζωή σας που φοβηθήκατε… και δεν μιλήσατε; Τι είναι αυτό που σας δίνει δύναμη;
Δεν φοβήθηκα ποτέ να μιλήσω ανοιχτά και όταν έπρεπε. Νομίζω πως η σιωπή που δημιουργείται από τον φόβο είναι επικίνδυνη. Το πρόβλημα που λέγεται, έχει συχνά λύση. Το πρόβλημα που κρύβεται, γίνεται μεγαλύτερο.
Δεν διστάζετε να ομολογήσετε την μεγάλη σας πίστη στο Θεό. Πόσο σας βοηθά αυτή η πίστη; Πολλοί ήταν εκείνοι που χρησιμοποίησαν τις δηλώσεις σας για τη Θεία Κοινωνία τον περασμένο Μάρτιο, ώστε να στηρίξουν τις απόψεις τους περί υπερβολικών μέτρων της κυβέρνησης και αμφισβήτησης της ύπαρξης κορωνοϊού. Σας ενόχλησε;
Η πίστη είναι ένα πολύ προσωπικό θέμα. Έχω επικριθεί για αυτή τη δημόσια θέση μου. Αλλά δεν με ενοχλεί και δε με αγγίζει. Ποτέ δεν επιδίωξα τη δημόσια προβολή των πιστεύω μου. Κλήθηκα να πάρω θέση σε θέματα της επικαιρότητας που είχαν σχέση με την εκκλησία και το έκανα με ειλικρίνεια.
Σήμερα υπάρχει μια αίσθηση πως για να συμβαδίζεις «εντός εποχής» πρέπει να στρογγυλεύεις τα πάντα. Να είσαι λίγο από το ένα και λίγο από το άλλο. Να αποδέχεσαι περίεργες αξίες και να παίρνεις αποστάσεις από τα παραδοσιακά ιδανικά. Αυτό είναι για κάποιους η έννοια της προοδευτικότητας. Για μένα είναι απλά σύγχυση. Έλλειψη προορισμού. Τίποτε δεν μπορεί να αλλάξει το γεγονός πως οι Έλληνες είμαστε Ορθόδοξοι Χριστιανοί στην συντριπτική πλειοψηφία. Έχουμε με το Θεό μια καθημερινή και όχι περιστασιακή σχέση. Η πίστη μας είναι μέρος της ζωής μας.
Η περίοδος αυτή της πανδημίας σας έκανε να αναθεωρήσετε πράγματα και ποια είναι αυτά; Νιώθετε πως άλλαξαν οι προτεραιότητές σας ως γυναίκα τώρα που βιώνουμε όλη αυτή την περιπέτεια;
Αλλάξαμε την καθημερινότητά μας. Γίναμε πιο προσαρμοστικοί στις συνθήκες. Βρήκαμε αποθέματα αντοχής και υπομονής. Είδαμε τη ζωή κάπως διαφορετικά. Αποδείξαμε πως μπορούμε και αλλιώς και πως έχουμε μέσα μας πολλές δυνάμεις. Νομίζω πως αναθεωρήσαμε και τον προσωπικό μας κώδικα επικοινωνίας και συμπεριφοράς, βάζοντας μέσα περισσότερη αλληλεγγύη. Και σίγουρα αποκτήσαμε διαφορετικές προτεραιότητες εκτιμώντας αξίες που τις είχαμε βάλει στη ζωή μας σε δεύτερο ρόλο.
Πιστεύετε πως η Ελλάδα βγάζει σύγχρονους ήρωες και ποιοι είναι αυτοί;
Νομίζω πως ναι. Η Ελλάδα βγάζει πάντα ήρωες. Σήμερα, στην εποχή της πανδημίας είναι αυτοί που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της μάχης για την υγεία μας. Που είναι πολεμιστές αλλά και οικογένεια πολλών συνανθρώπων μας στις μονάδες ΜΕΘ, στην «ασθένεια» της μοναξιάς. Μαζί με αυτούς, αστυνομικοί, επιστήμονες και πολλοί ακόμη απλοί καθημερινοί άνθρωποι που κρατούν όρθια την Ελλάδα σε μια δύσκολη στιγμή. Άλλοι καιροί, διαφορετικοί ήρωες.
