MENU
Πιστεύω ότι η έκφραση «Μαμά ή μπαμπά δεν θέλω να πάω στο σχολείο» είναι κάτι οικείο για τους περισσότερους από εμάς και ευθύς εξαρχής σας ρωτάω: «γιατί να μην είναι;» Έχουν λάθος τα παιδιά μας, οι μαθητές μας που βγάζουν αυτό τους το παράπονο, αυτή τους την αποστροφή για το σχολείο; Ποιος φταίει για αυτό και τι μπορούμε να κάνουμε για το καλό των παιδιών μας;
Γράφει ο Στέφανος Γανωτής, Δάσκαλος
Επειδή το θέμα είναι μεγάλο, θα περιοριστώ στο κομμάτι αυτό που αφορά σε αυτή καθαυτή την ευθύνη του σχολείου και του εκπαιδευτικού μας συστήματος και όχι στην ευθύνη της οικογένειας. Για την ευθύνη της οικογένειας, το μόνο που θα πω είναι ότι κατά τη γνώμη μου παίζει αν όχι μεγαλύτερο ακόμα ρόλο, τουλάχιστον εξίσου σημαντικό όσον αφορά στη μόρφωση και στην παιδεία του παιδιού, μέσα από τη λειτουργία, τα ερεθίσματα και το παράδειγμά της.
Πρώτα από όλα ας δούμε ποια παιδιά εκφράζουν αυτόν τον αρνητισμό. Κάποιος ίσως βιαστεί να απαντήσει ότι είναι «οι κακοί μαθητές, οι τεμπέληδες, οι αδιάφοροι και κακομαθημένοι» Ας μου επιτραπεί, μετά από 16 χρόνια διδασκαλίας στο γυμνάσιο και άλλα τόσα ενεργούς εκπαιδευτικής δράσης ως μουσικός-χοροδιδάσκαλος και εξωτερικός συνεργάτης σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, από τον παιδικό σταθμό ως το λύκειο να έχω τη δική μου άποψη ότι τη φράση αυτή την ξεστομίζουν κυρίως τα χαρισματικά παιδιά.
Χαρισματικά παιδιά και εκπαίδευση
Τα χαρισματικά παιδιά είναι αυτά που πνίγονται, που καταπιέζονται, που υποφέρουν στα σχολείο και που αναζητούν εναγωνίως κάποιον τρόπο να γλιτώσουν από αυτό το μαρτύριο που λέγεται «σχολική εκπαίδευση». Φυσικά θα αναρωτηθούμε «γιατί αυτό;» Ας δούμε λοιπόν κάποιες πτυχές του θέματος αυτού, που ίσως μας φωτίσουν κάποιες σκοτεινές πτυχές μιας διαδικασίας που ονομάζεται «σχολική εκπαίδευση» ή μάλλον καλύτερα «σχολικό εκπαιδευτικό σύστημα»
Προσδοκίες γονέων
Αν ρωτήσει κανείς –κάτι που το έχω κάνει και συνεχίζω να το κάνω επανειλημμένως κάθε χρόνο στην αρχή της σχολικής χρονιάς στους γονείς των μαθητών της Α’ Γυμνασίου – «Τι περιμένετε από το γυμνάσιο για το παιδί σας;» θα πάρει τις παρακάτω απαντήσεις:
- Να μάθει γράμματα
- Να προετοιμαστεί καλά για το Λύκειο
- Να αποκτήσει γνώσεις
- Να πάρει καλούς βαθμούς
- Να μάθει να πειθαρχεί
- Να μάθει να εργάζεται
- Να γίνει ένας χρήσιμος άνθρωπος στην κοινωνία
Θα μπορούσα να σας αραδιάσω δεκάδες άλλες απαντήσεις που λαμβάνω κάθε χρόνο, προσμένοντας εναγωνίως μια απάντηση από κάποιον, που θα με απαλλάξει από τη φρίκη της απογοήτευσης για τις προσδοκίες που έχουν οι γονείς από εμένα και από τη δουλειά μου. Περιμένοντας να ακούσω από έναν έστω που θα μου πει «να το κάνει ευτυχισμένο», «να το νιώσω χαρούμενο» , «να βρει καλούς φίλους», «να αποκτήσει όμορφα ενδιαφέροντα στη ζωή του», «να μάθει να συνδιαλέγεται όμορφα με τους συμμαθητές και τους καθηγητές του», «να αποκτήσει εμπειρίες ζωής», «να μάθει να εκφράζει τις απορίες του», « να μάθει να μαθαίνει».
Κοιτάξτε πόσα πράγματα παραβλέπουμε ως γονείς όσον αφορά στις προσδοκίες μας από το σχολείο! Και στο κάτω-κάτω τι είναι αυτό το σχολείο; Ένας θεσμός επιβεβλημένος από ποιον και γιατί; Ποιος είναι ο θεσμικός του ρόλος μέσα στην κοινωνία, τόσο διαχρονικά όσο και ειδικότερα στις μέρες μας;
Μιλάμε για ένα σχολείο που διδάσκει τα παιδιά πώς να «συμμορφώνονται», πώς να υπακούν σε μια σειρά από εντολές που λαμβάνουν για το πού θα καθίσουν, τι θα διδαχθούν, πότε θα μιλήσουν, πότε θα πάνε στην τουαλέτα, πότε θα πιουν νερό. Συνεπώς τα παιδιά, όσο περνάει ο καιρός παύουν να εμπιστεύονται την εσωτερική τους φωνή και συμμορφώνονται σε κάτι που δεν έχουν επιλέξει με τη θέλησή τους, κάτι που τους προκαλεί κατάθλιψη και αίσθηση ανεκπλήρωτης επιθυμίας.
Εκπαίδευση ή παιδεία
Όσον αφορά στο γνωστικό επίπεδο, τα παιδιά καλούνται να μάθουν ένα σωρό πράγματα τα οποία ενδεχομένως δεν τα ενδιαφέρουν ούτε είναι προϊόντα της δικής τους σκέψης ή αντικείμενα του δικού τους προβληματισμού. Αν συνυπολογίσουμε τον απίστευτο βιασμό της παιδικής φαντασίας και του αυθορμητισμού μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία που κατά κύριο λόγο συντελείται μέσα σε τέσσερις τοίχους, με υποβαθμισμένη την καλλιτεχνική παιδεία που νοείται και αντιμετωπίζεται ως πάρεργο από την πλειονότητα των σχολείων, τότε μπορούμε ίσως καλύτερα να καταλάβουμε πόσο μακριά βρίσκεται η εκπαίδευση από την παιδεία.
Ένα άλλο βασικό στοιχείο απόλυτα παρεξηγημένο είναι η διαδικασία της μάθησης μέσα από τα λάθη μας. Το σχολείο τιμωρώντας τον «κακό μαθητή που κάνει λάθη με τον κακό βαθμό ή την πειθαρχική τιμωρία» στερεί από το νέο παιδί τη δυνατότητα του πειραματισμού, της ελεύθερης έκφρασης ενώ ταυτόχρονα το φορτώνει με ενοχές και φόβο. Χάνουν έτσι τα παιδιά την επαφή με την εσωτερική φωνή που μέχρι κάποια στιγμή της ζωής τους τα ωθούσε να αναζητήσουν το άγνωστο, το διαφορετικό και στη θέση της φωνούλας αυτής μπαίνουν οι κανόνες και τα πρέπει.
Ιδιαίτερα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, η παιδεία συνδέεται άρρηκτα με τις μετέπειτα σπουδές, την επιβράβευση με τους βαθμούς, την επιτυχία στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, που θα τα οδηγήσει σε μια επιτυχή καριέρα σε μια εταιρία ή κάποια υπηρεσία. Με απώτερο σκοπό έναν καλό μισθό σε μια καλή θέση που θα τους εξασφαλίσει αργότερα μια καλή σύνταξη.
Σχολείο-έμπνευση ή φυλακή;
Πώς λοιπόν μπορεί ένα τέτοιο σχολείο να εμπνεύσει έναν χαρισματικό νέο; Πώς μπορεί να μην προκαλεί την αποστροφή σε κάθε έναν σκεπτόμενο νέο, που έχει όλη τη ζωή μπροστά του και που όμως βλέπει να υψώνονται τα κάγκελα που προσπαθούν να φυλακίσουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά του σε έναν κόσμο φτιαγμένο στα μέτρα ενός συστήματος που αγωνιά για την επιβίωσή του με κάθε τίμημα;
Ίσως να περιμένατε από εμένα να σας προτείνω λύσεις. Δυστυχώς ή ευτυχώς δεν θεωρώ τον εαυτό μου αρμόδιο για κάτι τέτοιο. Αυτό που μπορώ ίσως να κάνω είναι να σας μεταφέρω –όπως άλλωστε το έκανα ήδη– τους προβληματισμούς και να σας εμπιστευτώ τις αγωνίες μου και τη λαχτάρα μου να συντελέσω έστω στο ελάχιστο στην βελτίωση των συνθηκών αυτών μέσα στο δημόσιο σχολείο.
Αυτό κατά τη γνώμη μου δεν μπορεί να γίνει αν πρώτα δεν παραδεχτούμε τη δική μας, προσωπική αποτυχία σε πολλά επίπεδα και ως γονείς και ως εκπαιδευτικοί, αν δεν αναλάβουμε τις δικές μας προσωπικές ευθύνες ανεξάρτητα από τις διάφορες και διαφορετικές πολιτικές επιλογές της εκάστοτε κυβέρνησης.
Γιατί, αλίμονο αν πιστέψουμε ότι οποιαδήποτε πολιτική παράταξη θα ενδιαφερθεί ποτέ για την ουσιαστική αυτή αλλαγή που θα επιφέρει την επανάσταση στην παιδεία. Είναι σαν να περιμένεις από τους ταγούς ενός παγιωμένου πολιτικού συστήματος να γκρεμίσει τους στύλους που το κρατάνε στην εξουσία. Και αυτό που συντελεί στη διατήρηση του πολιτικού συστήματος μέσα στο οποίο ζούμε στην εξουσία είναι αυτή ακριβώς η χειραγώγηση των νέων ανθρώπων μέσα από την εκπαίδευση.
Μέσα από μια εκπαίδευση που όπως προσπάθησα να σας δείξω ωθεί κάθε φιλότιμο και χαρισματικό μαθητή να φωνάξει με αγωνία «μαμά, δεν θέλω να πάω στο σχολείο»
«Μαμά, δεν θέλω να πάω στο σχολείο»: Μια ομιλία για γονείς εφήβων στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη (1/2)
Μπορείτε να παρακολουθήσετε την ομιλία του κ. Γανωτή «Μαμά, δεν θέλω να πάω στο σχολείο» δηλώνοντας συμμετοχή στην ομιλία για γονείς που διοργανώνουν οι εκδόσεις Πορφύρα στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη το Σάββατο 1 Φεβρουαρίου, 18:00-20:00. Για περισσότερες πληροφορίες πατήστε εδώ
