Η ολοένα αυξανόμενη χρήση του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από ανηλίκους έχει αναδείξει τον ψηφιακό εθισμό και την έκθεση σε επικίνδυνο περιεχόμενο, ως κάποιες από τις πιο κρίσιμες προκλήσεις της εποχής μας.
Ενδεικτικά, από το 2010, ο μέσος χρόνος που αφιερώνουν τα παιδιά ηλικίας 9 έως 15 ετών σε οθόνες και μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχει υπερδιπλασιαστεί.
Πολλές δε από τις ψηφιακές υπηρεσίες έχουν σχεδιαστεί με τρόπο ώστε να εκμεταλλεύονται την ευαλωτότητα των παιδιών προκειμένου να αυξήσουν τον χρόνο που αφιερώνουν σε αυτές.
Ταυτόχρονα, τα παιδιά είναι αντιμέτωπα με σοβαρούς κινδύνους και με ακατάλληλο ή παράνομο περιεχόμενο όπως «προκλήσεις» που θέτουν σε κίνδυνο τη σωματική τους υγεία και αθέμιτες πρακτικές σε βιντεοπαιχνίδια που τα ωθούν σε υπερβολικές αγορές.
Τα φαινόμενα αυτά μπορούν να έχουν μακροχρόνιες και ανεπανόρθωτες επιπτώσεις στην ανάπτυξη τους και στην ψυχική και σωματική τους υγεία. Πρόκειται για πανευρωπαϊκό πρόβλημα, το οποίο απαιτεί άμεση και συντονισμένη παρέμβαση, με στόχο την καλύτερη προστασία των ανηλίκων στον ψηφιακό κόσμο.
Η ελληνική Κυβέρνηση πρωτοστατεί σε αυτές τις συζητήσεις, έχοντας εκπονήσει και υλοποιώντας την Εθνική Στρατηγική για την Προστασία των Ανηλίκων από τον Εθισμό στο Διαδίκτυο.
Η Στρατηγική αυτή αποτελεί μία ολιστική προσέγγιση αποσκοπώντας στη δημιουργία ενός ασφαλούς ψηφιακού περιβάλλοντος για τα παιδιά και τους εφήβους.
Περιλαμβάνει δε δράσεις όπως: η υλοποίηση ψηφιακών εργαλείων προστασίας, ο σχεδιασμός πανελλαδικών εκστρατειών που στοχεύουν στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση γονέων, εκπαιδευτικών και μαθητών και η ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων των παιδιών, μέσω ενσωμάτωσης σχετικών μαθημάτων στο σχολικό πρόγραμμα.
Η Στρατηγική αυτή όμως δεν μένει μόνο εντός των τειχών. Αποτελεί τη βάση, η οποία συνδιαμορφώνει τις αντίστοιχες πρωτοβουλίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Κεντρικό σημείο αυτών των πρωτοβουλιών αποτελεί η ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου με καθιέρωση ψηφιακής ενηλικίωσης για την πρόσβαση στα κοινωνικά δίκτυα αλλά και η θέσπιση συστήματος επαλήθευσης της ηλικίας του χρήστη γιατί χωρίς αυτή, είναι δύσκολο να εγγυηθούμε υψηλό επίπεδο προστασίας για τους νέους στο διαδίκτυο.
Παράλληλα, η ΕΕ έχει θεσπίσει και υλοποιεί την Πράξη για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες, ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο το οποίο ρυθμίζει τις υποχρεώσεις των ψηφιακών υπηρεσιών και το οποίο περιλαμβάνει ακόμη πιο αυστηρές ρυθμίσεις για τις πολύ μεγάλες πλατφόρμες, οι οποίες έχουν περισσότερους από 45 εκατομμύρια μηνιαίους χρήστες στην ΕΕ.
Κατ’ εφαρμογή δε αυτής της Πράξης, έχει ξεκινήσει επίσημη έρευνα κατά μεγάλων πλατφορμών για να επαληθευτεί εάν τηρούν αυτές τις δεσμεύσεις ενώ συγκεκριμένη εταιρεία αναγκάστηκε να αποσύρει μια από τις υπηρεσίες της από την ευρωπαϊκή αγορά λόγω εθιστικού σχεδιασμού.
Ωστόσο, όσο η τεχνολογία προχωράει, οι προκλήσεις αυξάνονται. Για αυτόν ακριβώς το λόγο, η ΕΕ εξετάζει τη θέσπιση νέας νομοθεσίας με στόχο την ενίσχυση της προστασίας των ευάλωτων καταναλωτών όπως τα παιδιά με στοχευμένο τρόπο.
Η νομοθεσία δε αυτή αναμένεται να επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση του εθισμού σε ψηφιακές υπηρεσίες, η προώθηση προϊόντων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από επηρεαστές γνώμης (influencers) και η αντιμετώπιση αθέμιτων πρακτικών στα βιντεοπαιχνίδια.
Έχει, επίσης, αναγγελθεί πανευρωπαϊκή έρευνα για να διερευνηθούν οι επιπτώσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στους νέους καθώς και η δημιουργία σχετικής Ομάδας εμπειρογνωμόνων ενώ ο επόμενος προϋπολογισμός της ΕΕ για την περίοδο 2028-2034 περιλαμβάνει προγράμματα τα οποία αναμένεται να χρηματοδοτήσουν δράσεις σχετικά με την ενίσχυση του ψηφιακού εγγραμματισμού και της κριτικής σκέψης.
Πρόσφατα, η Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ψήφισε με ευρεία πλειοψηφία την απαγόρευση πρόσβασης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για παιδιά κάτω των 13 ετών, ενώ από τα 13 ως τα 16 έτη θα χρειάζεται γονική συναίνεση.
Ως διαπραγματευτής του ΕΛΚ στη Γνωμοδότηση του Ευρωκοινοβουλίου σχετικά με τον αντίκτυπο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και του διαδικτυακού περιβάλλοντος στους νέους, συμμετέχω ενεργά στις συζητήσεις με σαφείς προτάσεις και στόχο τη διασφάλιση ενός ψηφιακού κόσμου ασφαλούς για παιδιά αλλά και της δυνατότητάς τους να αξιοποιούν τις ευκαιρίες του διαδικτύου με ασφάλεια και υπευθυνότητα.
• Ο Δημήτρης Τσιόδρας είναι ευρωβουλευτής, εκπρόσωπος Τύπου της ευρωομάδας της Ν.Δ.
