Τα τελευταία χρόνια, το δίλλημα φυσιολογικός τοκετός ή καισαρική τομή, αποτελεί ένα «καυτό» θέμα συζήτησης σε πολλά επιστημονικά συνέδρια αλλά και σε φόρουμ στα οποία συνομιλούν νέες μητέρες. Είναι ενδεικτικό της κατάστασης, τα χιλιάδες post στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης με τις πολέμιες να κατακρίνουν τις καισαρικές τομές και τις υπέρμαχες να τάσσονται υπέρ της προσωπικής επιλογής και της αυτοδιάθεσης του γυναικείου σώματος.
Τα επιστημονικά στατιστικά στοιχεία πάντως, αποδεικνύουν πως η καισαρική τομή τείνει να γίνει καθημερινή πρακτική στην Ελλάδα και όχι εξαίρεση τελικά.
Το δίλλημα, λοιπόν, που συχνά εκφράζεται για τον τρόπο διεκπεραίωσης του τοκετού που επιθυμεί μία γυναίκα, μόνο ως δίλλημα δεν πρέπει να θεωρείται. Γιατί είτε ο φυσιολογικός τοκετός είτε η καισαρική τομή έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά. Έχουν επίσης και ρίσκα που μόνο ένας επιστήμονας μπορεί να πάρει. Και όχι οι ίδιες οι ασθενείς.
Πρώτος στόχος ο φυσιολογικός τοκετός
Αρχικός στόχος σε κάθε εγκυμοσύνης είναι ο φυσιολογικός τοκετός, αρκεί βέβαια να πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις ασφάλειας για τη μητέρα και το παιδί. Η καισαρική τομή γίνεται για καθαρά ιατρικούς λόγους, όταν δηλαδή υπάρχει κίνδυνος για την υγεία της μητέρας ή του παιδιού.
Για να ολοκληρώσει όμως μια γυναίκα την εγκυμοσύνη της με φυσιολογικό τρόπο, θα πρέπει να είναι πολύ καλά προετοιμασμένη, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά και να έχει ελαχιστοποιήσει τους παράγοντες που μπορεί να την οδηγήσουν στην καισαρική τομή.
Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να έχει την καλύτερη δυνατή παρακολούθηση από τον γυναικολόγο της, ο οποίος θα πρέπει να της αφιερώνει όλο τον απαραίτητο χρόνο, τόσο για να λύσει όλες τις απορίες της, όσο και για να της εξηγήσει λεπτομερειακά, βήμα προς βήμα, τί πρέπει να κάνει και γιατί πρέπει να το κάνει.
Έτσι μόνο η γυναίκα θα αισθανθεί άνετα με ότι της συμβαίνει και θα φτάσει στον τοκετό χωρίς άγχος και με άριστη ψυχολογία.
Έχοντας λοιπόν μοναδικό γνώμονα την καλή έκβαση της εγκυμοσύνης και την ασφάλεια τόσο της μητέρας όσο και του παιδιού, επιλέγουμε τον ενδεδειγμένο, για κάθε γυναίκα, τρόπο διεξαγωγής του τοκετού, δίνοντας πάντα έμφαση στον φυσιολογικό τοκετό.
Τα πλεονεκτήματα του Φυσιολογικού Τοκετού για το μωρό και τη μητέρα
* Συντομότερη παραμονή στο νοσοκομείο.
* Ταχύτερη ανάρρωση/αποκατάσταση.
* Ο κολπικός τοκετός είναι επίσης λιγότερο επικίνδυνος και ο κίνδυνος θνησιμότητας για τις μητέρες είναι πολύ χαμηλότερος στο φυσιολογικό τοκετό.
* Ενεργός ρόλος της μητέρας στο τοκετό.
* Λιγότερος μεταγεννητικός πόνος.
* Αύξηση της αυτοπεποίθησης σας ότι η γυναίκα τα κατάφερε.
* Μειωμένη πιθανότητα να εμφανιστεί επιλόχειος κατάθλιψη.
* Ο κολπικός τοκετός βοηθά το μωρό να έρθει στον κόσμο όταν αυτό είναι έτοιμο και όταν πια έχει ολοκληρωθεί η ωρίμανση και η ανάπτυξή του.
* Συμβάλλει στην αποβολή των αμνιακών υγρών από τους πνεύμονες του μωρού και στην πρόσληψη προστατευτικών βακτηρίων που το βοηθούν να σχηματίσει ένα πιο ισορροπημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
* Υγιές, ήρεμο και πιο συνεργάσιμο μωρό.
* Πετυχημένος θηλασμός.
Τα μειονεκτήματα του φυσιολογικού τοκετού
Η έναρξη του φυσιολογικού τοκετού δεν προγραμματίζεται. Ο φυσιολογικός τοκετός ξεκινά αυτόματα, όταν οι συνθήκες γίνουν κατάλληλες. Κατά συνέπεια, η μητέρα μπορεί να αισθανθεί περισσότερο άγχος και ανασφάλεια. Ο φυσιολογικός τοκετός αυξάνει επίσης τον κίνδυνο ακράτειας για τη μητέρα, καθώς και τα σεξουαλικά προβλήματα κατά τους πρώτους (λίγους) μήνες μετά την γέννηση. Για το μωρό, αντίστοιχα, αυξάνεται ο κίνδυνος τραυματισμού κατά τη γέννηση.
Είναι απαραίτητες τελικά οι τόσες καισαρικές τομές;
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, το επιτρεπτό ποσοστό τοκετών με καισαρική τομή πρέπει να κυμαίνεται σε κάθε χώρα στο 15%. Στην Ελλάδα το ποσοστό των τοκετών με καισαρική τομή, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν παρουσιαστεί στη Βουλή, ανέρχεται στο 58%. Την ίδια στιγμή, στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε) ο μέσος όρος των καισαρικών δεν ξεπερνάει το 30%.
Πρόκειται σαφώς για χειρουργική επέμβαση, όπου τις τρεις τελευταίες δεκαετίες η συχνότητά της παρουσίασε ανοδική τάση. Οι λόγοι ποικίλουν και κατά κανόνα ενοχοποιούνται οι μαιευτήρες, καθώς πρόκειται για μια πολύ πιο σύντομη διαδικασία, κατά κανόνα, προγραμματισμένη, αλλά και η απαίτηση των γονέων για υγιή νεογνά και γυναίκες, χωρίς προβλήματα καθώς έχει αυξηθεί η ηλικία που τα ζευγάρια αποκτούν το πρώτο τους παιδί και έχει μειωθεί ο αριθμός των παιδιών που αποκτούν συνολικά. Ουσιαστικά, η καισαρική τομή στις μέρες μας, δεν είναι μια εναλλακτική μέθοδος ώστε να αποφευχθεί κάποιος κίνδυνος για τη μητέρα και το βρέφος αλλά η μοναδική επιλογή!
Πότε πρέπει να επιλέγεται η καισαρική;
Σαφώς και γίνεται επιτακτική η χρήση της σε κάποιες περιπτώσεις όπως:
* Όταν έχουμε εγκυμοσύνη υψηλού κινδύνου.
* Όταν έχουμε δίδυμα ή τρίδυμα.
* Όταν υπάρχουν προβλήματα στον πλακούντα ή προηγούμενες καισαρικές.
* Όταν υπάρχει πραγματική δυσκολία διόδου του παιδιού από το γεννητικό σύστημα της γυναίκας (π.χ όταν υπάρχει πραγματική δυσαναλογία του μεγέθους του κεφαλιού του παιδιού και της λεκάνης της γυναίκας).
* Σε περίπτωση που παρατηρηθεί οποιαδήποτε επιπλοκή κατά τη διάρκεια της γέννας, όπως είναι η υπέρταση, ο διαβήτης κύησης, οι καρδιοπάθειες, κ.ά.
Οι ειδικές ενδείξεις καισαρικής τομής είναι:
Προηγηθείσα ινομυωματεκτομία, προηγηθείσα ενδομήτρια επέμβαση στο έμβρυο, ενεργή λοίμωξη με HIV, ηπατίτιδα, HSV στα γεννητικά όργανα, κονδυλώματα, μακροσωμία εμβρύου (μεγαλύτερο από 4250 gr ή και λιγότερο σε διαβητικές ασθενείς).
Τα πλεονεκτήματα καισαρικής τομής για τη μητέρα και το παιδί
* Είναι πιο γρήγορη από τον φυσιολογικό τοκετό.
* Μπορεί να είναι προγραμματισμένη προκαλώντας λιγότερο άγχος από την άγνωστη έναρξη του τοκετού.
* Όταν γίνεται με επισκληρίδιο νάρκωση η μητέρα βλέπει και κρατάει το μωρό της αμέσως μετά την γέννηση όπως με τον φυσιολογικό τοκετό.
* Είναι πιο ασφαλής για το έμβρυο στην πλειονότητα των περιπτώσεων.
* Δεν προκαλεί βλάβες στον κόλπο και το περίνεο που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη ζωή της γυναίκας στο μέλλον (σεξουαλική δυσλειτουργία, ακράτεια ούρων, πρόπτωση μήτρας).
* Στα κύρια πλεονεκτήματα της καισαρικής τομής για το νεογνό είναι η μείωση του κινδύνου για νεογνική ασφυξία-εγκεφαλοπάθεια, ενδοκρανιακή αιμορραγία, βλάβη βραχιόνιου πλέγματος ή προσωπικού νεύρου.
Μειονεκτήματα καισαρικής τομής:
Η καισαρική τομή είναι και θα πρέπει να θεωρείται ένα μείζον χειρουργείο. Ο χρόνος ανάρρωσης είναι μεγαλύτερος σε σχέση με τον φυσιολογικό τοκετό. Υπάρχει πόνος, αν και με την επισκληρίδιο αναισθησία έχει μειωθεί αισθητά. Υπάρχουν οροί και καθετήρας τουλάχιστον για το πρώτο 24ώρο. Υπάρχει πιθανότητα επιπλοκών ενώ η μητέρα είναι σαφώς πιο επιρρεπής σε μολύνσεις και σε θρομβώσεις του αίματος.
Ενδέχεται το έμβρυο, λόγω του ότι γεννιέται πολύ γρηγορότερα απ’ ότι στον φυσιολογικό τοκετό να παρουσιάσει ταχύπνοια και γογγυσμό. Έτσι χρειάζεται να παραμείνει συνήθως για παρακολούθηση στη μονάδα προώρων, προκαλώντας αγωνία στους γονείς. Όμως, αυτή είναι μια κατάσταση που ξεπερνιέται, συνήθως, το πρώτο 24ώρο.
Ολοκληρώνοντας, θα ήταν σωστό να αναφερθεί ότι κάθε γυναίκα μπορεί να επιλέξει με ποιον τρόπο θα φέρει στον κόσμο το παιδί της. Όμως, είναι μία ξεκάθαρη επιστημονική ηθική να μπορεί ο μαιευτήρας να της εξηγήσει άμεσα και κατανοητά όλους τους λόγους που θα πρέπει να την οδηγήσουν είτε στον φυσιολογικό τοκετό είτε στην καισαρική τομή. Αυτή η σημαντική παρέμβαση, από τη μεριά του γιατρού, τον καθιστά ευσυνείδητο και μοναδικό για την κάθε γυναίκα και το κάθε ζευγάρι.
Σοφία Καλογήρου, μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος.
Για περισσότερες πληροφορίες καλέστε στο 210 7710386 ή στο κινητό 6944 880624. Εναλλακτικά επισκεφθείτε την ιστοσελίδα: www.sofiakalogirou.gr .
Δείτε τι λέει η Γυναικολόγος Σοφία Καλογήρου για τον φυσιολογικό τοκετό και την καισαρική τομή: