Η περιβαλλοντική εκπαίδευση είναι η διαδικασία που ασχολείται με τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον. Σκοπός της είναι να ενισχύσει την κριτική ικανότητα των παιδιών σε σχέση με οικολογικά ζητήματα, να προωθήσει το σεβασμό προς τη φύση και κατ’επέκταση προς τον εαυτό τους.
Ο δημοσιογράφος Λουκάς Χριστοδουλίδης στη συνέντευξη που ακολουθεί με την κοινωνιολόγο και μέλος της ΚΕ του Κινήματος Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών Αλεξία Σακαδάκη αναλύουν ανάμεσα σε άλλα, πώς μπορούμε να αποκτήσουμε περιβαλλοντική συνείδηση από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας και αν στις μέρες μας τελικά μεγαλώνουμε παιδιά που σέβονται το περιβάλλον…
Πώς μπορούν τα παιδιά να αποκτήσουν περιβαλλοντική συνείδηση Κυρία Σακαδάκη;
Μέσω της εκπαίδευσης και της ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής παιδείας, μπορούν τα παιδιά να αντιληφθούν τη σημασία της προστασίας του περιβάλλοντος. Πλέον έχουμε συγκριτικά δεδομένα του παρελθόντος με το σήμερα που καταδεικνύουν εύκολα τις αρνητικές μεταβολές στο κλίμα.
Εφόσον προβληθούν σε ένα παιδί οι κλιματικές αλλαγές που επήλθαν διαχρονικά στον πλανήτη, με τις επιδράσεις στη γεωργία, στις εποχές και στα καιρικά φαινόμενα, μπορούμε να συζητήσουμε την ευθύνη και το ρόλο του καθενός από εμάς.
Είναι ακόμα σημαντικό, να παρουσιάζονται στοιχεία και παραδείγματα από την καθημερινότητά μας, όσο αφορά το κυκλοφοριακό, τις πανδημίες, την έλλειψη τροφίμων και φυσικών πόρων, ώστε τα παιδιά να σχηματίζουν αντίληψη της σημασίας του περιβάλλοντός μας.
Η περιβαλλοντική συνείδηση πιστεύετε εσείς ότι πρέπει να καλλιεργείται ήδη από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας;
Οι συνειδήσεις, πεποιθήσεις, νοοτροπίες και τα προσωπικά πιστεύω καλλιεργούνται σε έναν άνθρωπο από πολύ νωρίς. Συνεπώς, η περιβαλλοντική συνείδηση χρειάζεται να αρχίσει να καλλιεργείται από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας, όχι όμως ως θεωρεία. Διαπιστώνω, μέσα από την τριβή μου στα θέματα αυτά, ότι αρκετός κόσμος έχει την εγκυκλοπαιδική γνώση γύρω από την περιβαλλοντική συνείδηση, ωστόσο σε πρακτικό επίπεδο κάνει ελάχιστα. Αν αυτό συνεχίσει και στα παιδιά, δεν είμαι βέβαιη αν θα υπάρξει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αν όμως καλλιεργείται η περιβαλλοντική συνείδηση σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο, είμαι βέβαιη ότι οι επόμενες γενεές θα είναι πολύ καλύτερες από εμάς. Μια καλή αρχή για να καλλιεργηθεί η περιβαλλοντική συνείδηση είναι αρχικά η οικογένεια και έπειτα το σχολείο και η εκπαίδευση ευρύτερα.
Kυρία Σακαδάκη, υπάρχουν προγράμματα κοινωνικού, εκπαιδευτικού και ερευνητικού χαρακτήρα που συμβάλλουν ενεργά στη διαμόρφωση περιβαλλοντικά υπεύθυνων πολιτών;
Προγράμματα υπάρχουν και μάλιστα όχι μόνο σε τοπικό επίπεδο αλλά και σε πανευρωπαϊκό, ενίοτε και σε παγκόσμιο.
Δυστυχώς όμως δεν δίνεται το μέγεθος της προβολής που αξίζει σε τέτοιου είδους προγράμματα – και δεν εννοώ την προώθησή τους ως οικονομικά κερδοφόρα προγράμματα – αλλά την ουσία αυτών. Ένα πλαίσιο δράσης του Κινήματος Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών είναι και η προσπάθεια επέκτασης και ενίσχυσης αυτού τους είδους προγραμμάτων.
Ιδιαίτερα προγραμμάτων που έχουν να κάνουν με την κοινωνία και την εκπαίδευση. Η πραγματικότητα ωστόσο είναι πως υπάρχει μπόλικη δουλειά να γίνει ακόμα. Μέσα από τη δράση μας ως Οικολόγοι, οργανώνουμε καθαρισμούς παραλιών, διαλέξεις, εργαστήρια, δεντροφυτεύσεις και πολλά άλλα, με στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των πολιτών.
Ποιος είναι ο ρόλος του σχολείου στην περιβαλλοντική εκπαίδευση;
Το σχολείο διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης. Ωστόσο, χρειάζονται αναβαθμίσεις τόσο στο έμψυχο δυναμικό των σχολείων όσο και στα ίδια τα κτήρια. Σκεφτείτε πως είναι σήμερα διαμορφωμένα τα σχολεία μας, όπου το πράσινο είναι περιορισμένο – και κάποιες φορές ανύπαρκτο – ενώ ακόμη συζητούμε (εν έτη 2023) την ενεργειακή αναβάθμιση και αξιοποίηση τους.
Ταυτόχρονα, στο εκπαιδευτικό σύστημα, όπως είναι σήμερα δομημένο, η περιβαλλοντική εκπαίδευση γίνεται μόνο εάν υπάρχει καλή θέληση από κάποιους εκπαιδευτικούς που αγαπούν το αντικείμενο.
Δεν υπάρχει ολοκληρωμένο πρόγραμμα οργανωμένο από το ίδιο το Υπουργείο Παιδείας, αλλά ούτε περιβαλλοντολόγοι που έχουν την ειδίκευση και τη γνώση για να τα μεταδώσουν στα παιδιά.
Είναι αναγκαίο να υπάρξει μια ολιστική προσέγγιση για να μεταλαμπαδεύσουμε στη νέα γενιά τα όσα αφορούν το περιβάλλον. Η αρχή όμως δεν αφορά τα παιδιά. Αφορά πρώτιστα την εκπαίδευση των ενηλίκων, ήτοι εκπαιδευτικών και γονέων.
Στις μέρες μας τελικά μεγαλώνουμε παιδιά που σέβονται το περιβάλλον;
Τα παιδιά πλέον λαμβάνουν πληροφόρηση από διάφορες πηγές και μπορούν να ενημερωθούν για σωρεία θεμάτων που τα ενδιαφέρουν. Παρατηρώ, ότι έχουμε μια μεγάλη μερίδα παιδιών που έχουν άποψη και αντίληψη για τα περιβαλλοντικά ζητήματα. Είναι ιδιαίτερα ευχάριστο όταν λαμβάνω τηλεφωνήματα από παιδιά, που αναφέρουν περιστατικά ή ζητούν πληροφόρηση. Πολλές φορές μάλιστα, τηλεφωνούν παιδιά για να καταγγείλουν ενήλικες που προτίθενται να κόψουν δέντρα, βασανίζουν ζώα, πετούν τα σκουπίδια τους στη φύση κλπ.
Πολλές φορές, οι ενήλικες πιστεύουν ότι κάνοντας ανακύκλωση, έχουν «κλείσει» το κεφάλαιο περιβαλλοντικής ευθύνης. Όμως, η ανακύκλωση είναι ένα αφενός σημαντικό, αφετέρου μικρό κομμάτι του σεβασμού προς το περιβάλλον. Σήμερα νομίζουμε ότι σεβόμαστε το περιβάλλον κάνοντας τα ελάχιστα. Η πραγματικότητα είναι όμως πως δεν κάνουμε ούτε τα μισά.
Με την ευκαιρία την ερώτησης αυτής, να αναφέρω ότι μεγάλο ρόλο για την υπάρχουσα κατάσταση φέρει και η εκάστοτε κυβέρνηση. Δεν είναι σκοπός να αναφερθούμε στο ποιος κυβερνά αλλά ευρύτερα στις προτεραιότητες της κάθε κυβέρνησης.
Ξεκαθαρίζοντας τι ακριβώς εννοώ, προσθέτω ότι υπάρχουν χώρες που απολαμβάνουν το «zero waste», το οποίο πλαισιώνεται με πολλές υποδομές, την ίδια ώρα που η Κύπρος έχει θέσει τον στόχο των μηδενικών οικιακών απορριμμάτων, αλλά οι υποδομές είναι ακόμα στο μηδέν. Όλες οι πολιτικές θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Διαβάστε επίσης:
Έγκυος η Γιούλικα Σκαφιδά: Η φωτογραφία με τη φουσκωμένη κοιλιά και η τρυφερή ανακοίνωση
