- Infokids.gr - https://www.infokids.gr -

«Μαμά, τι σημαίνει δολοφονία;» – Πώς να απαντήσετε στα παιδιά

Το να πεθαίνει αυτός που αγαπάς από μια πράξη βίας είναι μια τραυματική εμπειρία. Κανένας δεν μπορεί να προετοιμαστεί για ένα τέτοιο γεγονός. Όταν κάποιος δολοφονείται, ο θάνατος αυτός είναι ξαφνικός, βίαιος και ακατανόητος. Η ζωή αλλάζει τόσο δραματικά καθώς χάνεται η αίσθηση της ασφάλειας που θα έπρεπε ο κάθε άνθρωπος να απολαμβάνει. Αυτοί που μένουν πίσω θα αντιμετωπίσουν ειδικές συνθήκες στο πένθος τους.

Η δολοφονία είναι μια εγκληματική πράξη που επιδρά ολοκληρωτικά στην οικογένεια, τους συγγενείς και τους φίλους. Το τραυματικό (από τη φύση του) πένθος που βιώνουν είναι πολύ έντονο, αναφέρει η Νάνσυ Ψημενάτου – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας [2]. Οι επαφές με την αστυνομία, τα μέσα ενημέρωσης, τα δικαστήρια, την αυτοψία, μια ενδεχόμενη αναγνώριση υπόπτων, εντείνουν το άγχος που φέρνει ο θάνατος. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε και να σεβαστούμε τις διαφορετικές συνθήκες που επικρατούν σε μια τέτοια περίπτωση, γιατί μόνο τότε μπορούμε να παρέχουμε ουσιαστική βοήθεια και στήριξη στους ανθρώπους που πενθούν ένα τέτοιο θάνατο.

Πώς να μιλήσετε στα παιδιά

Τα παιδιά μπορούν να αντέξουν την αλήθεια. Αυτό που δεν μπορούν να αντέξουν είναι τα ψέματα ή οι μισές αλήθειες και πολλοί άνθρωποι μπαίνουν στον πειρασμό να αποκαλύψουν «τα βασικά», ώστε να μην «τραυματιστεί» το παιδί. Το θέμα είναι όμως ότι, τόσο ο τύπος όσο και η τηλεόραση και το διαδίκτυο θα φέρει στο φως -και μάλιστα πολλές φορές με ανάρμοστο τρόπο- όλα αυτά που προσπαθούμε να αποκρύψουμε. Οι πιθανότητες το παιδί να μάθει την αλήθεια από κάποιον άλλον πέρα από έναν ενήλικο που αγαπά και εμπιστεύεται, θα πρέπει να μας τρομάζει περισσότερο. Όταν φτιάχνουμε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον στο οποίο θα ειπωθεί η αλήθεια, παρέχουμε στο παιδί εκ νέου μια μικρή αίσθηση ασφάλειας -μια ασφάλεια την οποία τώρα έχει ανάγκη πιο πολύ από ποτέ. Ακόμα και αν αυτά που θα του πούμε είναι οδυνηρά, ακόμα και αν είναι τραγικά, το γεγονός ότι εμείς θα είμαστε εκεί δίπλα του για να κλάψει, να ρωτήσει και να πάρει απαντήσεις, είναι ένα γεγονός μεγάλης σπουδαιότητας.

Τα παιδιά θα σας καθοδηγήσουν για το πόσες πληροφορίες χρειάζονται και αυτό θα το κάνουν απλά, ρωτώντας. Μη δίνετε παραπάνω πληροφορίες από αυτές που έχει ανάγκη. Όταν ρωτήσει, δώστε αρκετές πληροφορίες ώστε να μπορεί να σχηματίσει μια ιστορία μέσα στο μυαλό του. Μια ιστορία που θα εμπεριέχει την αλήθεια με κατάλληλες λέξεις, θα συμπεριλαμβάνει τα γεγονότα και θα αφήνει στο παιδί την αίσθηση ότι μπορεί να προστρέξει πάλι σε εσάς για ό,τι χρειαστεί. Παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας και έφηβοι θα χρειαστεί να προσεγγιστούν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Ξεκινάτε λέγοντας την αλήθεια, αλλά ταυτόχρονα θα χρειαστεί να είστε προετοιμασμένοι για τις απαντήσεις που θα δώσετε στις περίπλοκες αλλά και πιο δύσκολες ερωτήσεις που θα σας θέσουν αργότερα.

Oι ειδικοί στο χώρο της ψυχολογίας του εγκλήματος Kathrin van Wormer και Albert Roberts (2009) μας ενημερώνουν ότι, το τραύμα που προκαλείται έπειτα από μια δολοφονία η οποία τελέστηκε μέσα στην οικογένεια επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα μέλη της.

Αν ο δράστης της δολοφονίας είναι από το οικείο περιβάλλον του παιδιού, οι καταστάσεις περιπλέκονται ακόμα περισσότερο. Ο δράστης μπορεί να είναι η μητέρα, ο πατέρας, ο αδελφός/η, ο θείος/α, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι το παιδί έχει σχέση και αγαπά αυτόν τον άνθρωπο. Μπορεί επίσης να σημαίνει ότι το παιδί θα αισθάνεται ενοχές, όχι μόνο για την αγάπη που νοιώθει για τον θύτη, αλλά να αισθάνεται και υπεύθυνο γι’ αυτό που συνέβη. Ταυτόχρονα, λόγω συνθηκών, το παιδί μπορεί να χρειάζεται να αντιμετωπίσει την απώλεια δύο προσώπων που αγαπούσε (για παράδειγμα, αν η μητέρα σκότωσε τον πατέρα) και μπορεί να χρειάζεται -κυριολεκτικά- να ξεριζωθεί από το σπίτι του. Μπορεί να πάει σε σπίτι συγγενών ή σε κάποιο κρατικό ίδρυμα. Όποια και αν είναι η πραγματικότητα που έχει να αντιμετωπίσει, είναι δύσκολη, επώδυνη και τραυματική.

Βοηθήστε το παιδί να γυρίσει στην καθημερινή του ρουτίνα όσο πιο σύντομα γίνεται. Προσπαθήστε να επαναφέρετε στο προσκήνιο τη θετική πλευρά της ζωής και μοιραστείτε ιστορίες αισιοδοξίας από την καθημερινότητα σας. Αυτό δεν σημαίνει τη δημιουργία μιας ψευδούς αίσθησης χαράς και αγαλλίασης -αφού κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατό. Σημαίνει όμως ότι δημιουργούμε ένα περιβάλλον που μπορεί να αγκαλιάσει τις αντίθετες πλευρές της ζωής. Το θρήνο και τη χαρά. Την τραγικότητα και την ελπίδα.

Θα χρειαστεί να διαβεβαιώσετε πολλές φορές το παιδί, ότι τίποτα απ’ αυτά που είπε ή έκανε, δεν οδήγησε στο θάνατο του αγαπημένου του προσώπου. Ίσως χρειαστεί καιρός και αρκετές επαναλήψεις, αλλά μην παραλείψετε αυτό το σημαντικό βήμα. Τα παιδιά έχουν την τάση να αναλαμβάνουν ευθύνες που δεν τους αναλογούν και μόνο εσείς μπορείτε να βγάλετε αυτό το -άδικο- βάρος από τους ώμους του.

Ένας τέτοιος θάνατος προκαλεί πολλά ερωτηματικά. Είναι ακατανόητος και άγριος. Μπορεί να μας κάνει να χάσουμε την πίστη μας στη ζωή, τους θεσμούς, το Θεό. Η διαδικασία του πένθους που ακολουθείται έπειτα από μια δολοφονία είναι μια διαδικασία περίπλοκη που φέρνει στα άκρα των αντοχών όλους τους συμμετέχοντες σε αυτή. Αν πενθείτε έναν τέτοιο θάνατο, μη βιάζεστε και μην παίρνετε σημαντικές αποφάσεις. Πάρτε τον χρόνο που χρειάζεστε και βοηθήστε τον εαυτό σας με όποιον τρόπο κρίνετε κατάλληλο. Μη διστάσετε να ζητήσετε επαγγελματική βοήθεια αν δεν μπορείτε να διαχειριστείτε τα συναισθήματα σας.