- Infokids.gr - https://www.infokids.gr -

Πένθος, απώλεια & παιδί (Μέρος 1ο)

Πένθος, απώλεια & παιδί (Μέρος 1ο)

O Θάνατος είναι ένα θέμα για το οποίο τα παιδιά θέλουν να συζητάνε για αυτό αλλά αυτή τους η ανάγκη δεν καλύπτεται πάντα. Από κάποιες μελέτες, διαπιστώθηκε ότι τα παιδιά γνώριζαν το τι πραγματικά είχε συμβεί (θάνατος κάποιου οικείου), όμως οι γονείς επέλεγαν το να τους πουν ψέματα, με σκοπό να τα «προστατέψουν». Επίσης ενώ πολλά παιδιά θα ήθελαν να παραβρεθούν στη κηδεία οι γονείς με κάποιο τρόπο τα εμπόδισαν.

Μέσα από αυτές τις μελέτες παρατηρήθηκε ότι, τα παιδιά βρήκαν τελικά τρόπους να διαχειριστούν το πένθος τους. Πολλά ήδη ήξεραν το χρυσό κανόνα για το τι κάνουμε με τα μπερδεμένα συναισθήματα. Ένα παιδί είπε: « Όταν μιλήσεις για τα συναισθήματα σου, αυτά ξεμπερδεύονται». Επίσης κάτι το οποίο παρατηρήθηκε είναι ότι τα παιδιά στράφηκαν σε άλλα παιδιά, για να καλύψουν το κενό των πληροφοριών που αρνήθηκε τελικά ένας ενήλικος να τους παρέχει. Κάποια άλλα βρήκαν τον τρόπο να γράψουν στο ημερολόγιο τους ή απλά να μείνουν μόνα.

Λίγες πληροφορίες για το πένθος

Το πένθος [2] διακρίνεται από τα δικά του μοναδικά στάδια, μοναδικά τόσο για τον κάθε άνθρωπο όσο και για το κάθε πένθος. Ορισμένοι ερευνητές, ανάμεσα τους η πιο γνωστή για τη δουλειά της με ετοιμοθάνατους ασθενείς, Dr. Elisabeth Kubler- Ross, αλλά και άλλοι μετά από αυτήν, εντόπισαν αυτά τα στάδια στη διαδικασία του πένθους.

Αυτά περιλαμβάνουν την άρνηση, το θυμό, τη διαπραγμάτευση, τη κατάθλιψη & τέλος την αποδοχή. Τα στάδια ακολουθούν κυκλική μορφή και δεν έχουν συγκεκριμένη σειρά που εμφανίζονται.

Η αντίδραση στο θάνατο εκ μέρους του παιδιού προέρχεται από τις αντιδράσεις που έχουν οι ενήλικοι απέναντι στο θάνατο. Τα παιδιά χτίζουν τις δικές του αντιδράσεις απλά και μόνο παρατηρώντας το πώς αντιδρούν οι ενήλικες.

Το πένθος ανά ηλικίες

Τα βρέφη ενώ δεν αντιλαμβάνονται την έννοια του θανάτου, διαισθάνονται την απουσία & την θλίψη των γύρων τους. Το μωρό μπορεί να αντιδράσει με διαταραχές ύπνου, αλλαγές στο προσωπικό πρόγραμμα διατροφής, αδικαιολόγητο κλάμα κ.τλ.

Τα νήπια εκφράζουν δικά τους συναισθήματα όταν βοηθηθούν. Οι εναλλαγές στη διάθεση είναι σχεδόν θεατρικές. Μπορεί να παρουσιαστεί υπερ – ενεργητικότητα & κατάπτωση. Επίσης μπορεί να παρατηρηθούν διαταραχές ύπνου, όπως & φοβίες.

Τα παιδιά από 7-9 ετών αντιλαμβάνονται ότι ο θάνατος είναι ένα μόνιμο γεγονός. Κατά τη διάρκεια του πένθους μπορεί να εκδηλώσουν κατάθλιψη ή αντίθετα να προσπαθούν να κρύψουν τον πόνο τους πίσω από επιθετικές ενέργειες.

Στην ηλικία μεταξύ 9 – 12 ετών τα παιδιά συνήθως παρουσιάζουν μια εικόνα «αδιαφορίας» απέναντι στο πρόσωπο που πέθανε. Υπάρχει ο κίνδυνος να κατηγορηθούν αναίτια για εγωισμό, ενώ στην πραγματικότητα καλύπτουν τα συναισθήματα τους & χρειάζονται βοήθεια για τα φέρουν στην επιφάνεια.

Από τα 12 χρόνια ως & την εφηβεία, ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου προκαλεί μία θύελλα αντίδρασης. Ο έφηβος μπορεί να εκφράζει τα συναισθήματά του ή αντίθετα να τα καταπνίγει.

Όπως όλα τα θέματα που προβληματίζουν τους γονείς, έτσι και το πένθος και ο θάνατος, χρειάζεται πρώτιστα να «δουλευτούν» από την πλευρά του ενήλικα που αναλαμβάνει να επικοινωνήσει το θέμα στο παιδί. Ένας γονέας ο οποίος φοβάται να κατονομάσει τις λέξεις: θάνατος, κηδεία, καρκίνος κ.άτο πιο πιθανό είναι ότι θα μεταδώσει αυτό το φόβο στα παιδιά και θα θεωρεί ότι «αυτά τα θέματα» δεν είναι για παιδιά.

Μελέτες έχουν δείξει ότι οι γονείς οι οποίοι έχουν διδαχθεί και διδάξει στα παιδιά πώς να διαχειρίζονται τις απώλειες, τα αποτελέσματα στα παιδιά ήταν:
 Υπήρχαν λιγότερα και συντομότερα προβλήματα συμπεριφοράς.
 Υπήρχαν λιγότερα προβλήματα με τον ύπνο και την ξεκούραση.
 Η γενική υγεία ήταν καλύτερη.
 Είχαν λιγότερα μαθησιακά προβλήματα.
 Αυτά τα παιδιά θεώρησαν πιο εύκολο το να κλάψουν και να επικοινωνήσουν ανοιχτά για το πρόσωπο που πέθανε.

Τι πρέπει να έχω στο μυαλό μου;
 Αν πενθείτε, μιλήστε για ότι αισθάνεστε. Μοιραστείτε τον πόνο σας και τις αναμνήσεις σας, χωρίς φόβο.
 Αν υπάρχουν παιδιά τόσο στην κηδεία όσο & στο σπίτι, βρείτε ένα άτομο το οποίο να μπορεί να ακούσει τα συναισθήματα τους & μη θεωρήσετε «ότι είναι μικρά & δεν καταλαβαίνουν». Καταλαβαίνουν. Πονάνε, θυμώνουν & φοβούνται. Βρείτε τον απαραίτητο χρόνο να είστε κοντά τους.
 Το να «σπρώχνουμε» άσκεφτα τα παιδιά σε απώλειες, θανάτους ή κηδείες χωρίς να τα έχουμε προετοιμάσει μπορεί να είναι τρομαχτικό και να κάνει ζημιά. Το ίδιο συμβαίνει όμως και όταν αποφεύγεται να συζητηθεί το θέμα του θανάτου.
 Η αποφυγή του θέματος του θανάτου ή το να αλλάζουμε συζήτηση όταν το παιδί μας ρωτά γύρω από το θάνατο – δημιουργεί μια πολύ ισχυρή αίσθηση του «απαγορευμένου» η αίσθηση του μυστηριώδους – που μπορεί να παραμείνει σαν αίσθηση για το υπόλοιπο της ζωής του παιδιού. Δώστε το ελεύθερο στο παιδί να κάνει ερωτήσεις γύρω από το θάνατο. Πάρτε παραδείγματα από τη φύση ή από την επικαιρότητα.
 Απαντήστε ειλικρινά με απλά κατανοητά λόγια για κάθε ηλικία.
 Μοιραστείτε με το παιδί σας, τους τρόπους που εσείς διαχειριστήκατε ένα θάνατο στη ζωή σας.


Προτεινόμενη βιβλιογραφία:

1. Να αγαπάς & να χάνεις – Robert Niemeyer / Εκδόσεις Κριτική
2. Πένθος & Υγεία / Marie – Frederique Bacque / Εκδόσεις Θυμάρι
3. Θάνατος – Μια αλλαγή ζωτικής σημασίας / Elisabeth Kubler – Ross / Εκδόσεις ‘Εσοπτρον.
4. Η πτώση ενός φύλλου που το έλεγαν Φρέντυ- Leo Buskalia – Εκδόσεις Γλάρος

Νάνσυ Ψημενάτου, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
www.understanding-self.gr [3]