Το άσθμα είναι η συνηθέστερη μακροχρόνια ασθένεια σε παιδιά. Προκαλεί φλεγμονή στους αεραγωγούς και μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής, ωστόσο είναι πιθανό να ξεκινήσει στην παιδική ηλικία.
Σήμερα εκτιμάται ότι το 3 έως 10% των ασθενών με άσθμα πάσχει από σοβαρό άσθμα. Ως σοβαρό ορίζεται το άσθμα που παραμένει μη ελεγχόμενο παρά τη σωστή λήψη της μέγιστης δόσης κατάλληλης αγωγής και ενώ έχουν αντιμετωπιστεί επιτυχώς άλλοι παράγοντες που το επιδεινώνουν ή το άσθμα που επιδεινώνεται όταν μειώνεται η μέγιστη δόση κατάλληλης αγωγής.
Απαραίτητες προϋποθέσεις για τη διάγνωση του σοβαρού άσθματος είναι η επιβεβαίωση της διάγνωσης του άσθματος, ο αποκλεισμός της διάγνωσης άλλων νόσων με κλινική εικόνα που προσομοιάζει το άσθμα, η συμμόρφωση του ασθενούς με την κατάλληλη αγωγή και την τεχνική λήψης των εισπνεόμενων και η αποτελεσματική αντιμετώπιση πιθανών συννοσηροτήτων, όπως ατοπία, χρόνια ρινοκολπίτιδα, άγχος, κατάθλιψη, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, παχυσαρκία, ιγμορίτιδα και ανεπιθύμητων ενεργειών, λόγω χρόνιας λήψης κορτικοστεροειδών, οστεοπόρωση, σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση, καρδιαγγειακά νοσήματα.
Το Άσθμα είναι μια από τις πιο συχνές χρόνιες μη-μεταδιδόμενες νόσους, η οποία επηρεάζει περισσότερους από 260 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, με περίπου 3-5% των ασθενών αυτών να έχουν σοβαρό άσθμα που είναι μη ελεγχόμενο πάρα τη λήψη της βέλτιστης αγωγής και έχει δυσανάλογο αντίκτυπο στα συστήματα υγείας.
«Πάνω από 450.000 θάνατοι κάθε χρόνο αποδίδονται στο άσθμα παγκοσμίως, οι περισσότεροι από τους οποίους μπορούν να προληφθούν. Στην Ελλάδα, περίπου το 9% του γενικού πληθυσμού πάσχει από βρογχικό άσθμα» επισημαίνει η Μαρία Καλλιέρη Πνευμονολόγος Φυματιολόγος, Early Career Member της Ομάδας Εργασίας της ΕΠΕ για το Βρογχικό Άσθμα.
Συμπτώματα
Τα κοινά συμπτώματα παιδικού άσθματος περιλαμβάνουν:
Συριγμός
Δύσπνοια
Στηθάγχη
Βήχας
Τα συμπτώματα εμφανίζονται συχνά τη νύχτα ή νωρίς το πρωί.
Κάποιες φορές, τα συμπτώματα ενδέχεται να επιδεινωθούν με την πάροδο ωρών ή λεπτών, οδηγώντας σε σοβαρή παρεμπόδιση των αεραγωγών, γνωστή ως κρίση άσθματος. Το οξύ άσθμα αποτελεί την πιο συχνή αιτία εισαγωγής σε νοσοκομείο για παιδιά όλων των ηλικιών.
Οι θάνατοι από άσθμα είναι ελάχιστοι, ενώ τα τελευταία χρόνια ο αριθμός έχει εξαλειφθεί στην Ευρώπη. Σύμφωνα με έρευνα, 9 στους 12 θανάτους από άσθμα οφείλονται σε αναφυλαξία με άσθμα που προκαλείται από αλλεργία σε τρόφιμα.
Αιτiες
Το άσθμα είναι αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης μεταξύ περιβαλλοντικών και γενετικών παραγόντων.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟI ΠΑΡAΓΟΝΤΕΣ
Η έκθεση στο κάπνισμα, είτε μέσω μίας μητέρας η οποία καπνίζει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή όταν γεννιέται ένα μωρό, είναι γνωστό ότι αυξάνει τον κίνδυνο άσθματος και την κακή πνευμονική λειτουργία καθ’ όλη τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας.
Ιογενείς αναπνευστικές λοιμώξεις κατά τη βρεφική ηλικία μπορεί να οδηγήσουν σε εμφάνιση άσθματος ή οξείες κρίσεις άσθματος. Το 50-60% των παιδιών που νοσηλεύονται για αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV) εμφανίζουν αργότερα άσθμα. Το 65% όλων των κρίσεων άσθματος σε παιδιά σχολικής ηλικίας οφείλεται σε λοίμωξη του ρινοϊού.
Αλλεργιογόνα όπως ακάρεα οικιακής σκόνης και τρίχες ζώων δύναται και αυτά να συμβάλουν στην εμφάνιση άσθματος. Το 60% περίπου των παιδιών σχολικής ηλικίας έχουν αλλεργίες, ιδιαίτερα στο τρίχωμα ζώων, ακάρεα οικιακής σκόνης και μούχλα, καθώς επίσης στη γύρη φυτών.
ΓΕΝΕΤΙΚΟI ΠΑΡAΓΟΝΤΕΣ
Το άσθμα και οι αλλεργίες έχουν ισχυρούς δεσμούς με τα γονίδια που κληρονομούνται από τους γονείς. Ειδικοί εξετάζουν επί του παρόντος διάφορα γενετικά χαρακτηριστικά άσθματος για να εντοπίσουν ιχνηθέτες της ασθένειας. Τα χαρακτηριστικά διαφέρουν μεταξύ των ανθρώπων, καθώς το άσθμα επηρεάζει τον καθένα διαφορετικά. Επιπρόσθετα, οι γενετικοί παράγοντες σημαίνουν συχνά ότι οι άνθρωποι ανταποκρίνονται στις θεραπείες διαφορετικά. Η περιβαλλοντική έκθεση μπορεί να προκαλέσει αλλαγές σε γονίδια. Οι αλλαγές αυτές μπορούν κατόπιν να κληρονομηθούν από τις επόμενες γενιές, αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης άσθματος (επιγενετικοί μηχανισμοί).
Καίριος τομέας της έρευνας για το παιδικό άσθμα είναι το να κατανοηθούν περισσότερα για τη γενετική της ασθένειας και τον προσδιορισμό ιχνηθετών, ώστε να βοηθήσουν ειδικούς να προβλέψουν το πώς θα ανταποκρίνονται οι άνθρωποι σε διάφορες θεραπείες.
AΣΚΗΣΗ
Η άσκηση μπορεί και αυτή να προκαλέσει εξάρσεις άσθματος. Αυτή η μορφή της ασθένειας είναι γνωστή ως ασκησιογενές άσθμα. Ωστόσο, εάν η άσκηση πραγματοποιείται σωστά, μπορεί να έχει τεράστιο όφελος το οποίο θα βοηθήσει τα παιδιά να διαχειριστούν τα συμπτώματά τους.
Ελληνικό Μητρώο Σοβαρού Άσθματος
«… Σημαντική ετερογένεια μεταξύ των ασθενών με σοβαρό Άσθμα στην Ελλάδα…», δείχνει η μελέτη της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας.
Η έλλειψη σύγχρονων δεδομένων για τα κλινικά χαρακτηριστικά των ασθενών με σοβαρό Άσθμα στην Ελλάδα αποτέλεσε το ερέθισμα προκειμένου η Ομάδα Εργασίας για το Άσθμα της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας να πραγματοποιήσει σχετική έρευνα.
Για τη μελέτη αυτή -τα αποτελέσματα της οποίας πρόκειται να ανακοινωθούν τον προσεχή Σεπτέμβριο στο Πανευρωπαϊκό Πνευμονολογικό Συνέδριο στη Βιέννη- αναλύθηκαν τα δεδομένα 619 ατόμων καταγεγραμμένων στο Ελληνικό Μητρώο Ασθενών με Σοβαρό Άσθμα, στο οποίο συμμετέχουν 13 εξωτερικά ιατρεία σοβαρού Άσθματος από μεγάλα νοσοκομεία και ιδιωτικά ιατρεία σε όλη την Ελλάδα.
Όπως τονίζει σχετικά η Υπεύθυνη Ομάδας Εργασίας ΕΠΕ για το Βρογχικό Άσθμα, Εύα Φούκα Πνευμονολόγος, Διευθύντρια ΕΣΥ: «Τα αποτελέσματα της μελέτης ανέδειξαν τη σημαντική ετερογένεια μεταξύ των ασθενών με σοβαρό Άσθμα στην Ελλάδα, η πλειονότητα των οποίων είναι γυναίκες μέσης ηλικίας, μη καπνίστριες, με ιστορικό Άσθματος όψιμης έναρξης. Επιπλέον, οι ασθενείς στην πλειονότητά τους παρουσιάζουν επηρεασμένη πνευμονική λειτουργία και κακό έλεγχο του Άσθματος. Σημαντικές διαφορές διαπιστώθηκαν στη χρήση των φαρμάκων για το Άσθμα, με ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός την αυξημένη χρήση κορτικοστεροειδών από το στόμα, παρά τη διαδεδομένη χρήση βιολογικών παραγόντων».
«Η Εκπαίδευση για το Άσθμα Ενδυναμώνει»
Δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού διοργανώνει με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Άσθματος (7 Μαΐου 2024) η Ομάδα Εργασίας για το Βρογχικό Άσθμα της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ΕΠΕ).
Η Παγκόσμια Ημέρα Άσθματος, που αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα για τη νόσο διεθνώς, καθιερώθηκε το 1998 από την Παγκόσμια Πρωτοβουλία για το Άσθμα (GINA). Έτσι, κάθε χρόνο, την πρώτη Τρίτη του Μαΐου, πραγματοποιούνται εκατοντάδες δράσεις ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης για το Άσθμα σε όλο τον κόσμο.
«Η Εκπαίδευση για το Άσθμα Ενδυναμώνει», είναι το μήνυμα της GINA για τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Άσθματος, υπογραμμίζοντας τη σημασία της παροχής της απαραίτητης εκπαίδευσης στα άτομα με Άσθμα, με στόχο την αποτελεσματική αυτο-διαχείριση της νόσου, με ιδιαίτερη έμφαση στην αναγνώριση της ανάγκης για αναζήτηση επείγουσας ιατρικής βοήθειας.
Σε αυτό το πλαίσιο, είναι πολύ σημαντικό οι επαγγελματίες Υγείας να αυξήσουν την κατανόησή τους για την επιτυχή διαχείριση του Άσθματος, ώστε να μπορούν να παρέχουν στους ασθενείς τους αξιόπιστες πληροφορίες και τη βέλτιστη θεραπεία. Ζωτικής σημασίας είναι η έγκαιρη αναγνώριση των ασθενών που χρειάζονται ειδική αξιολόγηση και πρόσθετη θεραπεία, προκειμένου να μειωθεί η θνητότητα που σχετίζεται με τη νόσο.
«Οι βασικές πτυχές της εκπαίδευσης για το Άσθμα περιλαμβάνουν την κατανόηση των συμπτωμάτων, τη συμμόρφωση στη λήψη ρυθμιστικής θεραπείας για το Άσθμα με βάση το σχέδιο θεραπείας που έχει καθοριστεί από τον θεράποντα ιατρό και τους κινδύνους που προκύπτουν από την υπερβολική εξάρτηση ή κατάχρηση εισπνεόμενων β2-αγωνιστών βραχείας διάρκειας δράσης (SABA)» επισημαίνει από την πλευρά του ο Υπεύθυνος της Ομάδας Εργασίας Βρογχικού Άσθματος της ΕΠΕ, Κωνσταντίνος Σάμιτας, Πνευμονολόγος Φυματιολόγος, Επιμελητής Β’, 7η Πνευμονολογική Κλινική ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία».
Οι δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού που διοργανώνει η Ομάδα Εργασίας για το Βρογχικό Άσθμα της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ΕΠΕ) με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Άσθματος, πραγματοποιούνται με την ευγενική χορηγία των εταιρειών: Chiesi Hellas, Elpen, Guidotti Hellas και Specialty Therapeutics.
