- Infokids.gr - https://www.infokids.gr -

Το σχολείο στα χρόνια της φυματίωσης: Πώς γίνονταν τα μαθήματα σε εξωτερικούς χώρους

Σχεδόν έναν αιώνα και κάτι πριν, μία άλλη θανατηφόρα, μολυσματική νόσος, η φυματίωση θέριζε έναν στους επτά ανθρώπους στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Η μάχη εναντίον του αόρατου εχθρού οδήγησε σε μία ιδέα, προκειμένου να κρατήσει τα παιδιά ασφαλή. Αυτή η ιδέα ήταν η διδασκαλία σε εξωτερικούς χώρους.

Ξεκινώντας από το μακρινό 1905, όταν η φυματίωση έπληττε τις Ηνωμένες Πολιτείες και οι Αμερικανοί βίωναν τον φόβο του θανάτου από την ασθένεια, ένας επιστήμονας απευθύνθηκε στην Αμερικανική Ιατρική Ακαδημία, ζητώντας αλλαγές στη δομή των σχολείων, προκειμένου να προστατευθούν τα παιδιά.

Με έκδηλη την ανησυχία του, ο επιστήμονας είχε παρατηρήσει ότι τα παράθυρα στις αμερικανικές αίθουσες άνοιγαν μόνο μέχρι τη μέση και ζήτησε να αντικατασταθούν με τα γαλλικού τύπου, ώστε να επιτρέπουν τον διπλάσιο «μολυσμένο» αέρα να βγαίνει από αυτά και να ανανεώνεται με καθαρό. Είχε επισημάνει ακόμη, ότι κάθε σχολείο θα έπρεπε να διαθέτει μεγάλο προαύλιο, ενώ στα βασικά του αιτήματα ήταν να απολυμαίνονται σχολαστικά οι αίθουσε και το πρόγραμμα σπουδών να περιλαμβάνει όσο το δυνατόν περισσότερες ώρες διδασκαλίας σε εξωτερικούς χώρους.

Ο ειδικός ήταν ο Ζ. Αντόλφους Κνοπφ, ένας γιατρός με καταγωγή από τη Γερμανία, ειδικός στη φυματίωση και ιδρυτής της Εθνικής Ενωσης Φυματίωσης των ΗΠΑ, η οποία αργότερα μετατράπηκε σε Αμερικανική Πνευμονολογική Εταιρεία. Όσο περνούσαν τα χρόνια και είχαν γίνει γνωστές αρκετές λεπτομέρειες για τη φυματίωση, ο Κνοπφ και άλλοι ειδικοί, δεν σταμάτησαν να υποστηρίζουν την υπαίθρια εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες, ως βασικό μέτρο προστασίας των παιδιών και γενικότερα της κοινωνίας.

Σήμερα, καθώς οι γονείς αντιμετωπίζουν το φάσμα των κλειστών σχολείων και της εξ αποστάσεως διδασκαλίας, πολλοί είναι αυτοί που ρωτούν γιατί να μην διεξάγονται μαθήματα σε εξωτερικό χώρο -καιρού επιτρέποντος πάντα- όπου η πιθανότητα μετάδοσης του κορωνοϊού είναι πολύ χαμηλότερη.

Το υπαίθριο σχολείο του Σαρλότενμπουργκ Wikipedia/WikiCommons

Μαθήματα στο δάσος

Στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν η φυματίωση σκότωνε έναν στους επτά ανθρώπους στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, η διδασκαλία σε εξωτερικούς χώρους άρχισε να κερδίζει έδαφος με προεξάρχουσα τη Γερμανία, ενώ ακολούθησαν και άλλες χώρες του κόσμου στη συνέχεια.

Γιατροί και αξιωματούχοι της δημόσιας υγείας ανησυχούσαν ότι οι πυκνοκατοικημένες πόλεις και τα ασφυκτικά κτήρια ήταν ανθυγιεινά, καθώς είχαν έλλειψη καθαρού αέρα και φωτός και τα παιδιά θα έπρεπε να είναι κλεισμένα για πολές ώρες της μέρας εκεί, με συνέπεια να γίνουν περισσότερο ευάλωτα στο να κολλήσουν. Η λύση ήταν να μεταφερθούν τα σχολεία σε εξωτερικό χώρο, όπου οι μαθητές θα μπορούσαν να μαθαίνουν να αγαπούν τον καθαρό αέρα.

Το πρώτο υπαίθριο σχολείο λειτούργησε την 1η Αυγούστου 1904 σε ένα πευκοδάσοςστο Σαρλότενμπουργκ, μία πόλη κοντά στο Βερολίνο. Η ιδέα για το σχολείο στο δάσος ανήκε σε έναν παιδίατρο γερμανικού νοσοκομείου και σε έναν τοπικό σχολικό επιθεωρητή. Οι δύο άνδρες σε συνεργασία με έναν επικεφαλής επιδημιολόγο επεξεργάστηκαν το σχέδιο και εξασφάλισαν τα κονδύλια. Το κράτος υποδέχτηκε με ενθουσιασμό αυτήν την ιδέα, καθώς η απειλή της φυματίωσης για την γερμανική κοινωνία, καθώς και οι επιπτώσεις της στα παιδιά ήταν εθνική προτεραιότητα.

Το σχολείο του Σαρλότενμπουργκ απομόνωνε τα παιδιά που είχαν έρθει σε επαφή με κρούσμα φυματίωσης, ενώ διασφαλιζε τη σταθερή παροχή καθαρού αέρα σε αυτά. Σχεδόν οι μισοί δάσκαλοι ήταν πρώην ασθενείς σε σανατόρια, που είχαν ήδη αναρρώσει από την ασθένεια.

ÉcΤο υπαίθριο σχολείο στη Suresnes της Γαλλίας / Wikipedia/WikiCommons

Μετά το σχολείο του Σαρλότενμπουργκ, ανάλογα δημιουργήθηκαν στο Βέλγιο την ίδια χρονιά, ενώ ακολούθησαν η Ελβετία, η Ιταλία και η Γαλλία το 1907. Το 1910 άνοιξε το πρώτο υπαίθριο σχολείο στην Ουγγαρία, ενώ στη Σουηδία το 1914.

Τις παραμονές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι ΗΠΑ μετρούσαν περίπου 150 υπαίθρια σχολεία σε 86 πόλεις. Πίσω από κάθε τέτοιο σχολείο βρισκόταν μία ομάδα εθελοντών ειδικών.

Και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού οι ειδικοί έβλεπαν την πόλη ως γόνιμο έδαφος για την ασθένεια, που θα συνέχιζε την φονική της επέλαση, εάν δεν βελτιώνονταν οι συνθήκες για τους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους. Οι ειδικοί έδιναν έμφαση στη σημασία της απολύμανσης και του καθαρού αέρα.

Το υπαίθριο Elizabeth McCormick στο Σικάγο / Wikipedia – Wikicommons

Υπήρχαν και τότε οι κανόνες κοινωνικής απόστασης

«Τότε, όπως και σήμερα, υπήρχαν αρκετές και διαφορετικές κατευθυντήριες οδηγίες για τους κανόνες κοινωνικής απόστασης, καθώς και συμβουλές για το πώς θα πρέπει να συμπεριφέρεται ο καθένας, ώστε να μην συνιστά απειλή μετάδοσης», εξηγεί ο Πολ Βέιντλινγκ, καθηγητής Ιστορίας της Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Oxford Brookes της Αγγλίας.

Ακόμη και πινακίδες «απαγορεύεται το πτύειν» υπήρχαν σε δημόσιους χώρους, προκειμένου να αποτρέψουν τους πολίτες να φτύνουν, κάτι που θα μπορούσε να μολύνει αρκετούς από τους γύρω τους.

Τα υπαίθρια σχολεία κατασκευάστηκαν αρκετά εύκολα και γρήγορα, ακόμη και για την εποχή εκείνη. Μερικά τραπέζια, παγκάκια αντί για θρανία, υπόστεγα και τέντες για σκιά και λυόμενα γκαράζ που χρησιμοποιούνταν ως αποθηκευτικοί χώροι.

Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ανακαλύφθηκαν νέα αντιβιοτικά και τα υπαίθρια σχολεία άρχισαν να φθίνουν. Σήμερα η ιστορία μάς διδάσκει, ότι εάν κάτι ήταν τότε εύκολο, θα είναι και τώρα.

Με πληροφορίες από smithsonianmag.com