Οι ρίζες της παράδοσης, μια ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης
Το BΗ Kids είναι μία πρωτοβουλία του πολιτιστικού φορέα Branding Heritage που έχει στόχο να φέρει νέους και παιδιά πιο κοντά στις ρίζες τους, να τους ωθήσει να αντλήσουν έμπνευση από την πολιτιστική τους κληρονομιά, να χρησιμοποιήσουν τις νέες τεχνολογίες για τη διαφύλαξη της παράδοσης και να αξιοποιήσουν τον πλούτο του ελληνικού πολιτισμού προκειμένου να αναπτύξουν επιχειρηματικές ιδέες με εξωστρέφεια και ανταγωνιστικότητα.
Η Κατερίνα Φρέντζου, ιδρύτρια του φορέα, είναι δημοσιογράφος και αρθρογραφεί ενεργά από το 2001 σε εφημερίδες και περιοδικά, ενώ τα τελευταία χρόνια συνεργάζεται με το περιοδικό “KΑΠΠΑ” της εφημερίδας Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. Το 2015 ανέλαβε τη δημοσιογραφική έρευνα στην τηλεοπτική παραγωγή της ΕΤ1 «Ωραίοι ως Έλληνες», στην οποία παρουσιάστηκε το έργο 12 Ελλήνων Επιστημόνων που διαπρέπουν εκτός συνόρων.
Με σπουδές στη Νομική, σε Γαλλία και Ελλάδα και μεταπτυχιακές σπουδές σε διαφορετικό αντικείμενο (ΜΒΑ στο Luxury Brand Marketing) στο “Institut Superieur de Marketing du Luxe” στο Παρίσι (συνεργασία του EDC Paris Business School και του οίκου Cartier), καλύπτει ποικιλία θεμάτων που άπτονται τόσο της κοινωνικοπολιτικής, της Τέχνης, της μόδας, όσο της επιχειρηματικότητας, της επιστήμης και του πολιτισμού.
Θέματα και ρεπορτάζ όπως ο «Αργαλειός είναι της μόδας», «Η έκρηξη του Grecian Chic» ήταν η αρχή της δημοσιογραφικής της αναζήτησης για την ανάδειξη της διαχρονικής επιρροής του αρχαιοελληνικού πολιτισμού στη σύγχρονη εποχή, η οποία την οδήγησε στην ίδρυση του μη κερδοσκοπικού Οργανισμού Πολιτισμού Branding Heritage που ερευνά το νήμα που συνδέει την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά με τη σύγχρονη δημιουργία.
Με όχημα και το περιοδικό ‘ΚΑΠΠΑ’, συνεχίζει να αναδεικνύει το έργο Ελλήνων χειροτεχνών και δημιουργών που τιμούν την ελληνική κληρονομιά. Πρόσφατα ρεπορτάζ της: «Οι Άνδρες στην άκρη του νήματος» (Ρεπορτάζ για Έλληνες χειροτέχνες υφαντικής), «Το χωριό με τα μαγικά πιθάρια» (Ρεπορτάζ για τους αγγειοπλάστες του Θραψανού της Κρήτης), «Οι νησιώτες που κρατούν ζωντανή την παράδοση του τόπου».
Η Κατερίνα Φρέντζου μιλάει σήμερα στο infokids για το έργο της με στόχο τα παιδιά να γνωρίσουν τις ρίζες της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Τι αποκομίζουν τα παιδιά από την εμπειρία τους συναναστρεφόμενα με την πολιτιστική μας κληρονομιά;
Η σύνδεση των παιδιών και των νέων με την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μπορεί να τους οδηγήσει σε πρωτότυπα δημιουργικά μονοπάτια γι’ αυτό και σε κάθε εργαστήριο που διοργανώνει το Βranding Heritage τα παιδιά δεν έρχονται σε επαφή μόνο με την τέχνη σαν διαδικασία αλλά και με καλλιτέχνες που την εξελίσσουν εντάσσοντάς την σε ένα σύγχρονο περιβάλλον, καταρρίπτοντας το στερεότυπο πως μια παραδοσιακή τέχνη ανήκει μόνο στο παρελθόν.
Για παράδειγμα, η τέχνη της υφαντικής (o αργαλειός) που ίσως σε κάποιους φαίνεται μια ξεπερασμένη πρακτική, κάνει δυναμική επαναφορά. Σήμερα αξιοποιείται από σχεδιαστές και Textile artists σε όλον τον κόσμο, εφαρμόζεται σε εγκαταστάσεις Τέχνης αλλά και στην υψηλή ραπτική. Σημαντικοί οίκοι μόδας, όπως ο Dior, επιλέγουν να εντάξουν παραδοσιακά υφαντικά μοτίβα στις δημιουργίες τους και χρησιμοποιούν τεχνικές χειροκίνητων ή ηλεκτρονικών αργαλειών. Γενικότερα υπάρχει ένα παγκόσμιο κλίμα ενδυνάμωσης της χειροτεχνίας. Είναι ξεκάθαρο πλέον πως πανάρχαιες τέχνες όπως η υφαντική, η κεραμική, η μαρμαροτεχνία διεκδικούν σήμερα μια θέση στην παραγωγική διαδικασία.
Είναι λοιπόν τέχνες που θα αναβιώσουν και θα μας πάνε στο μέλλον;
«Για να δημιουργήσουμε το μέλλον, πρέπει να δώσουμε προσοχή στο παρελθόν» έλεγε ο Κarl Lagerfeld που είχε ανατρέξει πολλές φορές στην Ελληνική αρχαιότητα για έμπνευση και δημιουργία. Όπως πρόσφατα ανέφερε και η ομότιμη ερευνήτρια Αικατερίνη Καμηλάκη, τ. διευθύντρια του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών που τιμά το ΒΗ ως μέλος της Επιστημονικής ομάδας, «ποτέ άλλοτε το παρελθόν δεν τροφοδότησε με τόσο πρωτοποριακά μηνύματα το μέλλον». Αυτή η φράση της θεωρώ πως θέτει το πλαίσιο για την αξιοποίηση του πολιτιστικού αποθέματος της χώρας. Η χειροτεχνία πρέπει να στηριχθεί με ακόμα πιο συστηματικό τρόπο καθώς αποτελεί σημαντικό εργαλείο ανάπτυξης που μπορεί να ευνοήσει οικονομικά κάθε τοπική κοινωνία. Χρειάζεται όμως οργανωμένη εκπαίδευση. Οι 19 δομές κατάρτισης χειροτεχνίας που δρομολογούνται από το Υπουργείο Πολιτισμού σε διάφορες Περιφέρειες, με πιλοτική εφαρμογή στην υφαντική, την ξυλοτεχνία και την αγγειοπλαστική είναι ένα σημαντικό βήμα.
Το BH Kids θα συνεχίσει να αναπτύσσει συνέργειες με καλλιτέχνες, χειροτέχνες και δημιουργούς προκειμένου να συμβάλλει στην αναβίωση αρχαίων τεχνικών με την καταγραφή και τη μετάδοσή τους στη νέα γενιά, αλλά και να συνδέσει τη χειροτεχνία με τη σύγχρονη δημιουργία. Στόχος είναι μέσα από τέτοιες δράσεις τα παιδιά να αντιληφθούν τη δύναμη της παράδοσης η οποία αν αξιοποιηθεί σωστά και με τη συνδρομή της τεχνολογίας μπορεί να γίνει εφαλτήριο επιχειρηματικότητας και να ανοίξει αναπάντεχους δρόμους.
Μέχρι τώρα τι εργαστήρια έχετε κάνει;
Το BH Kids έχει υλοποιήσει εργαστήρια για την παραδοσιακή τέχνη της υφαντικής, τη βαφή νημάτων με φυτικές χρωστικές, τη δημιουργία νήματος από φυτά, σύγχρονες τεχνικές ύφανσης όπως το Τufting (τεχνοτροπία ύφανσης με ειδικό «πιστόλι») καθώς και τη μαρμαροτεχνία.
Η πρώτη δράση του BH Κids πραγματοποιήθηκε το 2019 σε συνεργασία με τον Σύλλογο Φίλων Παιδιών με καρκίνο – ΕΛΠΙΔΑ στην Ογκολογική Μονάδα Παίδων Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη. Ο οργανισμός σχεδίασε ένα εργαστήρι αργαλειού ειδικά για τις ανάγκες των παιδιών της ΕΛΠΙΔΑΣ με την εθελοντική συμμετοχή 2 δημιουργών-υφαντριών, της Αλεξάνδρας Μπίσα και της Φαίης Χατζή, οι οποίες δημιούργησαν μαζί με τα παιδιά χειροποίητα υφάσματα σε μικρούς αργαλειούς που ευγενικά προσέφερε το IKEA Greece.
Παράλληλα, το BH Kids συμμετέχει στην Εβδομάδα Εθελοντισμού που σχεδιάζει κάθε χρόνο το Ίδρυμα Γ.& Α. Μαμιδάκη στην Κρήτη, διοργανώνοντας εργαστήρια αρχαίων τεχνικών, με τη στήριξη του Ιδρύματος. Καλεί τεχνίτες και δημιουργούς για να παρουσιάσουν στα παιδιά τον τρόπο με τον οποίο αξιοποιούνται σήμερα. Μαθητές από σχολεία του Αγίου Νικολάου δείχνουν πάντα ιδιαίτερο ενδιαφέρον και συμμετέχουν ενεργά στις δράσεις.
Εργαστήρια για τη σύνδεση της υφαντικής με τη σύγχρονη δημιουργία
Το εργαστήρι με θέμα «Πώς παραδοσιακά υφαντά μετατρέπονται σε σύγχρονα προϊόντα μόδας;» που υλοποιήσαμε σε συνεργασία με το brand Amalthea Athens είχε μεγάλη απήχηση.
Η ιδρύτρια του brand, στυλίστρια Έλλη Σφήκα, έδειξε στα παιδιά με ποιο τρόπο θα μπορούσαν να δημιουργήσουν τα δικά τους σχέδια και νέα προϊόντα από ρετάλια, τα ενημέρωσε για το zero waste, την επαναχρησιμοποίηση παλιών ενδυμάτων, την αξία της χρήσης φυσικών πρώτων υλών και την αξιοποίησή τους για τη δημιουργία σύγχρονων αντικειμένων μόδας και διακόσμησης.
«Τα υφαντά αλλιώς»: Τα παιδιά σχεδιάζουν παραδοσιακά υφαντικά μοτίβα
Ένα διαφορετικό Καλλιτεχνικό Εργαστήρι του ΒΗ Kids διοργανώθηκε και το 2022 στην Κεφαλόβρυση (Ρίπεσι) Μεσσηνίας σε συνεργασία με την εκπαιδευτικό Ελένη Μαρκοπούλου και τον πολιτιστικό φορέα Μάλι – Μάλι για την διάσωση, καταγραφή και ανάδειξη των υφαντών στα Σουλιμοχώρια. Τα παιδιά άνοιξαν τα μπαούλα και φωτογράφισαν παλιά υφαντά των γιαγιάδων τους και στη συνέχεια ζωγράφισαν με πυρογράφο τα υφαντικά μοτίβα τους σε μικρές τάβλες παλιού πατώματος.
Το έργο τους θα ψηφιοποιηθεί από τον δημιουργό της Comdes Design και θα συμπεριληφθεί στο Εικονικό Μουσείο του Branding Heritage που υλοποιείται με τη συνεργασία του Ιδρύματος Τεχνολογίας & Έρευνας (ΙΤΕ) στο πλαίσιο έργου ψηφιακού πολιτισμού με θέμα «Ψηφιοποίηση υφαντών και έργων σύγχρονων δημιουργών εμπνευσμένων από την υφαντική κληρονομιά της Ελλάδας» με τη στήριξη και την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού.
Εργαστήρι δημιουργίας Νήματος από φυτά
Το 2023, σε συνεργασία με το Τμήμα Συντήρησης Υφάσματος του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, το ΒΗKids πραγματοποίησε εργαστήρι με θέμα τη δημιουργία νήματος από το φυτό Αθάνατος, το οποίο επιμελήθηκε η Ελένη Κουκουλάκη, δασκάλα χειροτεχνίας από την Κρήτη. Οι φοιτητές ενημερώθηκαν από ποια φυτά μπορούμε, με ειδική επεξεργασία, να δημιουργήσουμε νήμα και συμμετείχαν στη διαδικασία αφαίρεσης των ινών από τα φύλλα του αθάνατου – ένα φυτό πολύ διαδεδομένο στη Μεγαλόνησο που με τις ίνες του έφτιαχναν παλιότερα κλωστή για ράψιμο, νήμα για τον αργαλειό ή ακόμα και σχοινιά αφού εκείνα τα χρόνια οι άνθρωποι αξιοποιούσαν ότι υπήρχε διαθέσιμο στη φύση.
Marble Stories: Εργαστήρια για τα μυστικά της μαρμαροτεχνίας
Στη φετινή Εβδομάδα Εθελοντισμού του Ιδρύματος Γ.& Α. Μαμιδάκη, τον Σεπτέμβριο 2024 στην Κρήτη, τα 2 εργαστήρια του BH Kids ήταν αφιερωμένα σε ένα από τα πιο αρχέγονα υλικά αυτού του τόπου: το μάρμαρο. Ο μαρμαρογλύπτης Νίκος Ριζόπουλος, που ζει μόνιμα στην Τήνο, ταξίδεψε στην Κρήτη και μύησε τα παιδιά στα μυστικά της Μαρμαροτεχνίας, μιας τέχνης εγγεγραμμένης από το 2015 στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της Unesco. Εξήγησε στα παιδιά πόσο σημαντικό είναι να διατηρήσουμε τη δύναμη των χεριών μας, την επίπονη διεργασία της τέχνης του αλλά και το συναίσθημα της ικανοποίησης που νιώθει όταν καταφέρνει να δώσει μορφή σε ένα κομμάτι ακατέργαστου πετρώματος. Η αρχαιολόγος και σχεδιάστρια Πολίνα Έλλις αναφέρθηκε με τη σειρά της στον τρόπο που σχεδιάζει τα έργα της από μάρμαρο αλλά κυρίως πώς η αρχαιότητα την οδηγεί σε σύγχρονα δημιουργικά μονοπάτια.
Τα εργαστήρια στην Κρήτη φιλοξενήθηκαν στο ξενοδοχείο Minos Beach Art Hotel στον Άγιο Νικόλαο, όπου βρίσκεται μια μόνιμη έκθεση έργων τέχνης από τη συλλογή του Ιδρύματος Μαμιδάκη, η οποία απαριθμεί περισσότερα από 70 έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών.
*Διαβάστε τα άρθρα της Κατερίνας Φρέντζου στην ιστοσελίδα www.katerinafrentzou.com
Μάθετε περισσότερα για το Branding Heritage
www.brandingheritage.org
https://www.facebook.com/BrandingHeritageProject
https://www.instagram.com/branding_heritage/
