«Πόδια. Τι να τα κάνω από τη στιγμή που έχω φτερά για να πετάω»: Ήταν η φράση που συμπύκνωνε όλη τη ζωή της Μεξικανής ζωγράφου, Φρίντα Κάλο. Δυναμική και γοητευτική, αλλά και μία από τις πλέον τραγικές φιγούρες στην ιστορία της Τέχνης.
Η πολυτάραχη ζωή της την έκανε μούσα του εαυτού της. Από την παιδική της ηλικία, μέχρι και το θάνατό της, η ζωή της σημαδεύτηκε από ασθένειες, ατυχήματα, θυελλώδεις έρωτες και πολύ πόνο.
Η Φρίντα Κάλο γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 6 Ιουλίου 1907 στο Κογιοκάν του Μεξικού. Σε ηλικία μόλις 6 ετών προσβλήθηκε από πολιομυελίτιδα με συνέπεια το ένα της πόδι να είναι κοντύτερο και σχεδόν παράλυτο.
Όμως, το γεγονός που θα της άλλαζε τη ζωή διά παντός και θα της στερούσε την ικανότητά της να κάνει παιδιά ήταν ένα τροχαίο ατύχημα. Το 1925, όταν 18 ετών, ένα τραμ συγκρούστηκε με το λεωφορείο, στο οποίο επέβαινε.
Τραυματίστηκε στην κοιλιά, υπέστη πολλαπλά κατάγματα στη λεκάνη και τη σπονδυλική στήλη, ενώ το πόδι της σχεδόν διαλύθηκε, όταν τη διαπέρασε μία μεταλλική βέργα.
Για ένα μήνα, ήταν βαριά τραυματισμένη στο νοσοκομείο και κανείς δεν πίστευε ότι θα επιβιώσει. Όταν έγινε καλά χρειάστηκε να κάτσει στο κρεβάτι για μήνες, καθώς και δύο ολόκληρα χρόνια για να σταθεροποιηθεί η κατάσταση της.
Την επόμενη χρονιά, μια νέα ομάδα γιατρών εξέτασε τη σπονδυλική στήλη της και διαπίστωσε ότι η πρώτη ομάδα ιατρών δεν κατάφερε να δει ότι αρκετοί σπόνδυλοι είχαν θεραπευτεί με λάθος τρόπο. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να βάλει ξανά γύψο και να καθηλωθεί στο κρεβάτι.
Εκείνο, όμως, που την πονούσε περισσότερο ήταν πως λόγω των σοβαρών προβλημάτων είχε προκαλέσει στη μήτρα της το ατύχημα, δεν κατάφερε να αποκτήσει παιδιά, κάτι που έχει αποτυπώσει και στο σπουδαίο έργο της.
Ένας ειδικός, μιλώντας για το πρόβλημα της σπουδαίας ζωγράφου, αναφέρθηκε στο σύνδρομο Άσερμαν, είναι μια σπάνια, επίκτητη ασθένεια της μήτρας κατά την οποία δημιουργούνται συμφύσεις (ουλώδης ιστός) μέσα στη μήτρα. Όπως είχε τονίσει, το αυτοκινητικό ατύχημα προκάλεσε βλάβες σε ζωτικά όργανα της Φρίντα, συμπεριλαμβανομένης και της μήτρας. Έμενε έγκυος, αλλά απέβαλλε ή προχωρούσε σε αναγκαστικές αμβλώσεις.
Τη ζωή της στιγμάτισε ο έρωτας με τον επίσης διάσημο Μεξικανό ζωγράφο Ντιέγκο Ριβέρα, ένας έρωτας εκρηκτικός και θυελλώδης, με πολλούς χωρισμούς και επανασυνδέσεις.
Ήταν η μούσα του εαυτού της
Τα έντονα χρώματα και τα λουλούδια που κυριαρχούν στο έργο της είναι βαθιά επηρεασμένα από τη μεξικανική κουλτούρα. Συχνά οι πίνακές της επηρεάζονται τα δημοφιλή retablos, τα «δικά» μας τάματα, ως ένδειξη ευχαριστίας στην Παναγία για την πραγματοποίηση μιας ευχής.
Ωστόσο φαίνεται να έχει επηρεαστεί και από τα ευρωπαϊκά ρεύματα, μεταξύ των οποίων Ρεαλισμός, ο Συμβολισμός και ο Υπερρεαλισμός.
Ωστόσο, η ίδια έλεγε: «Έχω χαρακτηριστεί ως σουρεαλιστής αλλά δεν είμαι. Ποτέ δε ζωγράφισα τα όνειρά μου. Ζωγράφισα την πραγματικότητά μου».
Η Φρίντα ήταν μία γυναίκα φιλόδοξη και με αστείρευτο χιούμορ. Μπορεί να είχε αρχίσει να ζωγραφίζει για να διασκεδάσει κατά τη διάρκεια της ανάρρωσής της, αλλά από τις αρχές της δεκαετίας του 1930 ήταν αποφασισμένη να αφήσει το σημάδι της.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής της στο Ντιτρόιτ εκείνη την περίοδο ζωγράφισε δύο αριστουργήματα, «Henry Ford Hospital» και «My Birth». Η τελευταία απεικονίζει μια γυναίκα, πιθανότατα την ίδια την Φρίντα, που γεννά τον εαυτό της.
Η απελπισία, η μοναξιά, η εμμονή με το κατακερματισμένο σώμα της τής δίνουν έμπνευση.
Μέχρι σήμερα, το πλήρες ιατρικό ιστορικό της παραμένει άγνωστο. Λέγεται ότι είχε 30 χειρουργικές επεμβάσεις καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής της, οι περισσότερες από τις οποίες προσπαθούσαν να αποκαταστήσουν τις ζημιές από το ατύχημα.
Οι γιατροί διαφωνούσαν για το πρόβλημα που αντιμετώπιζε και το 1944 ο χρόνιος πόνος στην πλάτη της επιδεινώθηκε.
Τα μοσχεύματα των οστών της ανέπτυξαν λοιμώξεις, με αποτέλεσμα να χρειάζεται να κάνει εξαιρετικά επώδυνες ενέσεις. Η κακή κυκλοφορία του αίματος σε συνδυασμό με την διατροφή της, είχαν ως αποτέλεσμα να ξυπνήσει μια μέρα με τα δάχτυλα των ποδιών της μαύρα, ενώ στη συνέχεια το πόδι της ακρωτηριάστηκε κάτω από το γόνατο.
Η Φρίντα πέθανε στις 13 Ιουλίου 1954, λίγο αφότου έκλεισε τα 47 της χρόνια. Λίγες ημέρες πριν είχε ολοκληρώσει το τελευταίο της έργο. Ήταν μία σύνθεση με καρπούζια, ένα κατ’ εξοχήν σύμβολο της Ημέρας των Νεκρών, καθώς, σύμφωνα με τη μεξικανική παράδοση, απεικονίζονται να τρώγονται από νεκρούς ή να βρίσκονται δίπλα τους. Η γενναία ψυχή της μέσα στο κατακερματισμένο σώμα της έδωσε τον τίτλο στο έργο: Viva La Vida, δηλαδή: Ζήσε τη ζωή…
