Πρόγραμμα Προστασίας & Ανάδειξης του Υγρότοπου Βραυρώνας

Πρόκειται για έναν υγρότοπο που βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από την Αθήνα, μια περιοχή που κρατά τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της από την αρχαιότητα ως σήμερα. Με επίσης ιδιαίτερα δείγματα πανίδας και χλωρίδας, η περιοχή αξίζει κάθε προσπάθεια ευαισθητοποίησης και προστασίας ώστε να αποτελέσει ένα χώρο εξορμήσεων και περιηγήσεων για όλους μας.

Το πρόγραμμα Προστασίας και Ανάδειξης του υγροτόπου της Βραυρώνας υλοποιείται από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία σε συνεργασία με τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών και το δήμο Μαρκόπουλου.

Ο υγρότοπος της Βραυρώνας βρίσκεται στα παράλια της Ανατολικής Αττικής και υπάγεται στο Δήμο Μαρκόπουλου.
Από την αρχαιότητα ήδη, η περιοχή διατηρούσε έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα ο οποίος έχει παραμείνει σε μεγάλο βαθμό αναλλοίωτος έως τι μέρες μας. Η ύπαρξη του ποταμού Ερασινού, ο κλειστός και ρηχός κόλπος που αναπτύσσεται στις εκβολές του, οι λόφοι που περιβάλλουν τον υγρότοπο και οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις που αναπτύσσονται γύρω του έχουν δημιουργήσει ένα πλούσιο οικοσύστημα, μοναδικό για την περιοχή της Αττικής.

Το φυσικό περιβάλλον της περιοχής
Ο υγροτόπος της Βραυρώνας εκτείνεται από τα όρια του ναού της Αρτέμιδος έως τη θαλάσσια ζώνη όπου και εκβάλλει ο Ερασινός. Σε αυτό το τμήμα μάλιστα υπάρχει παρουσία νερού στον ποταμό όλο το χρόνο.

Ανάμεσα στα είδη πανίδας που ζουν μέσα στα νερά του αξίζει να αναφερθεί η πολύ σπάνια Ντάσκα, ένα μικρό ψάρι του γλυκού νερού με πολύ περιορισμένη εξάπλωση.
Μαζί του, μπορούμε να δούμε να κολυμπούν και Κουνουπόψαρα τα οποία έχει εισάγει ο άνθρωπος για την καταπολέμηση των κουνουπιών, ενώ κοινές είναι οι Νεροχελώνες, οι Βαλκανοβάτραχοι, τα Νερόφιδα και τα Χέλια.

Στους καλαμώνες που καλύπτουν τις όχθες του ποταμού φωλιάζουν Νερόκοτες και Νεροκοτσέλες, ενώ κατά τη διάρκεια της μετανάστευσης βρίσκουν καταφύγιο ερωδιοί όπως ο Μικροτσικνιάς. Στα υγρά λιβάδια βρίσκουν τροφή απειλούμενα είδη όπως η Χαλκόκοτα, ενώ στις πυκνές λόχμες που αναπτύσσονται κατά σημεία, το Αηδόνι ου μας συντροφεύει με το ξακουστό τραγούδι του.

Οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις πλημμυρίζουν από πουλιά την άνοιξη και το χειμώνα, ενώ α δέντρα που στέκονται στις όχθες του Ερασινού αποτελούν σημαντικούς σταθμούς ανάπαυσης για τα μεταναστευτικά πουλιά όπως το Τρυγόνι, ο Συκοφάγος και ο Κούκος. Οι λόφοι που περιβάλλουν τον υγρότοπο χρησιμοποιούνται από αρπακτικά πουλιά όπως η Αετογερακίνα και ο Φιδαετός ενώ, τέλος, η παράλια ζώνη παρέχει άφθονη τροφή σε Γλάρους, Γλαρόνια, Ερωδιούς και Αλκυόνες.

Δίκτυο Natura 2000
Ο υγρότοπος και η γύρω περιοχή έχουν ενταχθεί στους Τόπους Κοινοτικής Σημασίας με βάση την Οδηγία 92/43 για την προστασία των οικοτόπων και συμπεριλαμβάνονται στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000.

Το δίκτυο αυτό περιλαμβάνει τους σημαντικότερους φυσικούς βιοτόπους της Ευρώπης και έχει ως σκοπό τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης επιβίωσης των πιο σπάνιων και απειλούμενων ειδών και οικοτόπων, μέσα από μέτρα και πολιτικές που προωθούν εναλλακτικές μορφές τοπικής ανάπτυξης, όπως ο οικοτουρισμός, ο αγροτουρισμός,  βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία.

Τα προβλήματα του υγρότοπου

Η αρμονική συνύπαρξη του ανθρώπινου με το φυσικό στοιχείο έχει διαταραχτεί σοβαρά τα τελευταία χρόνια.
Η ανεξέλεγκτη ρίψη μπαζών και λοιπών σκουπιδιών αποτελεί πολύ σημαντικό πρόβλημα για τον υγρότοπο. Οι παράλιες εκτάσεις μετατρέπονται σε «πίστες» για δίτροχα, τετράτροχα κατά την ξηρή περίοδο, ενώ στην περιοχή παρατηρούνται πολύ συχνά φαινόμενα λαθροθηρίας, λαθραλιείας και παγίδευσης μικρών πουλιών με ξόβεργες.
Τέλος, η οικιστική πίεση είναι ιδιαίτερα έντονη, ιδιαίτερα στις παρυφές της προστατευόμενης περιοχής.

Η Δράση της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας

Η πρώτη φάση του προγράμματος ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2008 και ολοκληρώθηκε με επιτυχία τον Ιούνιο του 2009. Τα έργα και οι παρεμβάσεις διήρκησαν 8 μήνες και υλοποιήθηκαν σύμφωνα με την Ειδική Μελέτη/ Τεχνική Έκθεση του Προγράμματος Προστασίας και Ανάδειξης του Υγροτόπου της Βραυρώνας που υποβλήθηκε τον Οκτώβριο του 2007 στις αρμόδιες υπηρεσίες και έλαβε τις σχετικές περιβαλλοντικές εγκρίσεις.
Βασική επιδίωξη του προγράμματος είναι η δημιουργία των κατάλληλων προϋποθέσεων για την επαναφορά της αρμονίας ανάμεσα στον άνθρωπο και το φυσικό περιβάλλον, κάτι που έχει διαταραχτεί σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια στην περιοχή.

Οι δράσεις που πραγματοποιήθηκαν συμπεριλαμβάνουν

– Την αποκατάσταση της προστατευόμενης περιοχής με απομάκρυνση
αδρανών υλικών (μπάζα) και σκουπιδιών
– Διαμόρφωση περιηγητικού μονοπατιού επίσκεψης
– Σήμανση της προστατευόμενης περιοχής στα κύρια σημεία πρόσβασης
– Πρόγραμμα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης επισκεπτών
– Δενδροφύτευση/ δημιουργία αναχωμάτων
– Πολιτικές Παρεμβάσεις για την προστασία του υγροτόπου

Ένα σημαντικό μέρος του προγράμματος είναι η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση/ εκπαίδευση των επισκεπτών, η οποία επικεντρώνεται κυρίως σε μαθητές και σε επισκέπτες. Τον Φεβρουάριο έγινε η πρώτη περιήγηση/ ξενάγηση καθηγητών και δασκάλων Ανατολικής Αττικής στον υγρότοπο της Βραυρώνας προκειμένου να οργανώνονται σχολικές εκδρομές στην Βραυρώνα. Επίσης, έχουν επισκεφτεί τον υγρότοπο της Βραυρώνας τρία σχολεία μέχρι στιγμής με την καθοδήγηση της Ορνιθολογικής.