Τα ποσοστά παιδικής κατάθλιψης και αυτοκτονιών μεταξύ εφήβων έχουν αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, οδηγώντας πολλές επιστημονικές ομάδες να αναζητήσουν τι κρύβεται πίσω από την επιδείνωση της ψυχικής υγείας των παιδιών. Παρότι η δημόσια συζήτηση εστιάζει κυρίως στις αρνητικές επιδράσεις των social media, δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά —όπως επισημαίνει και η Αμερικανική Ένωση Ψυχολογίας— ότι η χρήση τους προκαλεί κατάθλιψη στους νέους.
Οι «γονείς – ελικόπτερο» στα σχολεία: Ένα φαινόμενο που προβληματίζει δασκάλους και ψυχολόγους
Δεν φταίνε μόνο τα social media: Πώς η υπερπροστασία των γονιών πλήττει την ψυχική υγεία των παιδιών
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα δεδομένα, τα social media φαίνεται να έχουν ουδέτερη επίδραση στα παιδιά· σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις μπορούν να ενισχύσουν την κοινωνικότητά τους, επιτρέποντάς τους να συνδεθούν με συνομηλίκους που μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα. Όταν παρατηρούνται αρνητικές συμπεριφορές, συνήθως δεν οφείλονται στην πλατφόρμα, αλλά σε δυσκολίες που ήδη υπάρχουν στη ζωή του παιδιού. Σε αυτό ακριβώς εστιάζει και νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Pediatrics.
Η πρόσφατη έρευνα με τίτλο “Decline in Independent Activity as a Cause of Decline in Children’s Mental Well-being” καταλήγει ότι ο βασικός παράγοντας που επιβαρύνει την ψυχική υγεία των παιδιών δεν είναι η τεχνολογία, αλλά η υπερπροστατευτικότητα των γονιών — οι λεγόμενοι “γονείς-ελικόπτερα”.
Οι γονείς-ελικόπτερα κινούνται διαρκώς γύρω από το παιδί, περιορίζοντας την αυθόρμητη παιδική του συμπεριφορά και την ανεξάρτητη εξερεύνηση. Προσπαθούν να «χτίσουν» το άριστο παιδί: το επιβαρύνουν με υποχρεώσεις, απαιτήσεις, δραστηριότητες και συνεχές πρόγραμμα, επιβάλλοντας έλεγχο που πολλές φορές το πνίγει.
Η έρευνα δείχνει ότι οι αυτοκτονίες παιδιών κάτω των 15 ετών αυξήθηκαν απότομα από το 2005 έως το 2020 — αύξηση που δεν παρατηρήθηκε σε καμία άλλη ηλικιακή ομάδα. Το 2019, η αυτοκτονία ήταν η δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου για παιδιά 10–15 ετών, μετά τα ατυχήματα. Παρότι παλιότερες μελέτες για τη σχέση social media και αυτοκτονικότητας κατέγραψαν μικρές θετικές, αρνητικές ή ουδέτερες επιδράσεις, καμία δεν απέδειξε ότι τα social media είναι η αιτία. Αντίθετα, ο πραγματικός παράγοντας κινδύνου φαίνεται να είναι ο περιορισμός των παιδιών στο ελεύθερο, ανεξάρτητο παιχνίδι.
Παιδιά που δεν έχουν χρόνο, χώρο ή άδεια να παίξουν μόνα τους, συχνά στρέφονται στα social media ως τον μοναδικό τους «ιδιωτικό χώρο» για να εκφραστούν, να μιλήσουν με φίλους και να ξεφύγουν από τον συνεχή γονεϊκό έλεγχο.
