Γράφει η Δέσποινα Παπαδοπούλου, Καθηγήτρια Κλασικού και Σύγχρονου Χορού και Χορογράφος
Είναι οκ να κάνουν τα αγόρια χορό; Την απάντηση μπορούμε να την πάρουμε αναλογιζόμενοι μερικούς από τους μεγάλους άντρες χορευτές, Έλληνες και μη. Αν σκεφτούμε πόσοι σπουδαίοι άντρες στη διάρκεια της ιστορίας άφησαν ανεξίτηλο αποτύπωμα στην τέχνη του χορού, κλασικού και σύγχρονου.
Πότε να ξεκινήσει το παιδί μου μπαλέτο και ποια τα οφέλη του;
Στον κλασικό χορό δεσπόζουν προσωπικότητες όπως οι Rudolf Nureyev, Mikhail Baryshnikov, Vaslav Nijinsky, George Balanchine, Sergei Diaghilev, Anthony Dowell, Carlos Acosta, Sergei Polunin, αλλά και ο δικός μας Γιάννης Μέτσης. Στον σύγχρονο και νεοκλασικό χορό, η λίστα είναι εξίσου επιβλητική: Merce Cunningham, José Limón, William Forsythe, Jiří Kylián, Akram Khan, Alvin Ailey, Paul Taylor, Maurice Béjart, Δημήτρης Παπαϊωάννου, Γιάννης Μανταφούνης, Λεωνίδας Ντεπιάν, Αντώνης Φωνιαδάκης, Κωνσταντίνος Ρήγος.
Όλοι τους, άντρες που μετέτρεψαν το σώμα σε όργανο έκφρασης, άνοιξαν δρόμους, δημιούργησαν σχολές, χορογραφίες και ολόκληρες καλλιτεχνικές γενιές. Κι όμως, παρά αυτό το τεράστιο αρσενικό αποτύπωμα στην ιστορία του χορού, στην ελληνική κοινωνία παραμένει ακόμη μια βαθιά ριζωμένη αντίληψη: τα αγόρια “δεν κάνουν” μπαλέτο ή σύγχρονο χορό.
Μία αντίληψη που πρέπει να αλλάξει
Παρόλο που όλα εξελίσσονται στον αθλητισμό, στην τέχνη και στην κοινωνία γενικότερα, ένα θέμα παραμένει σταθερό στη συνείδηση πολλών Ελλήνων γονιών: τα αγόρια δεν κάνουν χορό. Βλέπουμε πλέον δεκάδες κοριτσάκια να ακολουθούν πολεμικές τέχνες και αθλήματα σε ανάμεικτα τμήματα. Βλέπουμε κορίτσια ακόμη και στο ποδόσφαιρο. Όμως ένα αγόρι δεν τολμάει ούτε καν να ρίξει το βλέμμα του όταν περνάει έξω από μία σχολή χορού. Και εδώ ερχόμαστε να πούμε δυστυχώς ότι οι πεποιθήσεις δεν αλλάζουν πάντα ουσιαστικά, βαθιά, ριζικά και δίκαια για όλους.
Η εκπαίδευση στον χορό δεν αλλάζει την «ταυτότητα» κανενός
Κοιτάζοντας την παγκόσμια κλίμακα, στον κλασικό και στον σύγχρονο χορό, άντρες και γυναίκες είναι ισάριθμοι. Δάσκαλοι, χορογράφοι, χορευτές, έχουν μεγαλουργήσει και μεγαλουργούν ακόμη. Το πνεύμα, η ψυχή και το σώμα εκπαιδεύονται και καλλιεργούνται τόσο ξεχωριστά και άρτια, με καλλιτεχνική ποιότητα, προσφέροντας σε ένα αγόρι όσα προσφέρουν και σε ένα κορίτσι. Δεν επηρεάζουν την εικόνα και τη ζωή του στον τομέα που σίγουρα φοβούνται οι γονείς και ειδικά οι πατεράδες. Όπως δεν επηρεάζει την ταυτότητα ενός κοριτσιού το ταεκβοντό, το kick box ή το ποδόσφαιρο, έτσι δεν θα την επηρεάσει και το μπαλέτο σε ένα αγόρι.
Όπως απολαμβάνουμε έναν αγώνα πολεμικής τέχνης, έτσι απολαμβάνουμε και ένα έργο μπαλέτου, βλέποντας άντρες και γυναίκες, αγόρια και κορίτσια να δίνουν οξυγόνο στο πνεύμα και την ψυχή μας μέσω της τέχνης.
Στον 21ο αιώνα, θεωρητικά όλα είναι για όλους, αθλήματα και τέχνες, με ελάχιστες εξαιρέσεις που έχουν να κάνουν μόνο με τη σωματική διάπλαση και τη φυσική κατάσταση. Γιατί λοιπόν ένας γονιός να ενθαρρύνει το κοριτσάκι του και να καμαρώνει όταν το βλέπει, όπως λέμε, «να παίζει ξύλο», ενώ νιώθει αποτροπιασμό και αηδία αν φανταστεί το αγοράκι του να χορεύει και να είναι ένα λαμπερό, υπέροχο καλλιτεχνικό πλάσμα;
Ακόμη και τις απόκριες, για χλευασμό, οι άντρες μπορεί να ντυθούν μπαλαρίνες, ενώ οι γυναίκες δεν θα ντυθούν ποτέ για πλάκα παλαιστές ή Bruce Lee. Πόσο λάθος όλο αυτό…
Η παρανόηση για τον ρόλο των φύλων στη σκηνή
Εν τω μεταξύ, στο μπαλέτο υπάρχει διαχωρισμός στο μάθημα και στη χορογραφία. Οι κινήσεις που κάνουν αγόρια και κορίτσια είναι διαφορετικές, κάτι που διαφοροποιεί το αρσενικό και το θηλυκό στον ρόλο και στις φυσικές δυνατότητές τους. Παρ’ όλα αυτά είναι τόσο παρεξηγημένο, επειδή υπάρχει άγνοια και στερεότυπη αντίληψη. Αντίθετα, στις πολεμικές τέχνες, ό,τι κάνουν τα κορίτσια κάνουν και τα αγόρια.
Πιστεύω πως υπάρχουν αγόρια και άντρες με καλλιτεχνική φλέβα και λαχτάρα να χορέψουν, να συνοδέψουν ως καβαλιέροι και παρτενέρ γυναίκες και κορίτσια χορεύτριες, αλλά δεν τόλμησαν ποτέ να το πουν στους γονείς τους ως παιδιά και δεν το διεκδίκησαν ως ενήλικες.
Είναι παράδοξο στις μέρες μας να υπάρχει ακόμη αυτή η πεποίθηση που αποκλείει τα αγόρια από το μπαλέτο και σπρώχνει τα κορίτσια στο ταεκβοντό και σε όλα τα παρόμοια αθλήματα.
