Γράφει η Ιωάννα Θεοδωρακοπούλου, PsyD, MSc, Counselling Psychologist – Psychotherapist / Infertility Counsellor, Head of Counselling services at SYNEIDOS ([email protected])
Η περίοδος των εορτών είναι γεμάτη λάμψη, προσμονή και μικρά θαύματα. Ενεργοποιεί έντονα στοιχεία φαντασίας, παιχνιδιού και παράδοσης, ιδιαίτερα για τα παιδιά σχολικής ηλικίας. Η φιγούρα του Άι Βασίλη λειτουργεί ως συμβολικό πλαίσιο γενναιοδωρίας, ασφάλειας και προσμονής. Ωστόσο, καθώς τα παιδιά ωριμάζουν γνωστικά και κοινωνικά, έρχεται αναπόφευκτα η στιγμή που η φαντασιακή αυτή κατασκευή αμφισβητείται.
Φτιάχνουμε μαζί με τα παιδιά: Υγιεινά μελομακάρονα χωρίς ζάχαρη
Όταν αποκαλύπτεται ο «μύθος» για τον Άγιο Βασίλη
Συχνά, ένα παιδί ακούει από ένα συμμαθητή, ένα ξαδερφάκι ή ένα μεγαλύτερο παιδί ότι ο Άι Βασίλης δεν υπάρχει. Για πολλούς γονείς, η ερώτηση «είναι αλήθεια ότι δεν υπάρχει Άι Βασίλης;» προκαλεί αμηχανία, συναισθηματική φόρτιση ή ακόμη και θλίψη, καθώς συνδέεται με μια μορφή αναπτυξιακής μετάβασης. Κι όμως, αυτή η στιγμή μπορεί να γίνει μια υπέροχη ευκαιρία για σύνδεση, τρυφερότητα και βαθιά συζήτηση. Το ζητούμενο δεν είναι να “σώσουμε” τη φαντασία με κάθε τρόπο, αλλά να στηρίξουμε το παιδί να κάνει αυτή τη μετάβαση με ασφάλεια, κατανόηση και σεβασμό στα συναισθήματά του.
Η αμφισβήτηση γίνεται συνήθως μεταξύ τα 6 – 8 έτη, όταν ενισχύεται η λογική σκέψη, επηρεάζονται περισσότερο από συνομιλήκους, και παρατηρούν αντιφάσεις όπως «πώς προλαβαίνει να πάει σε όλα τα παιδάκια», «πώς μπαίνει στο σπίτι μας» ; Άλλα παιδιά κρατούν τη μαγεία περισσότερο, ενώ μερικά ρωτούν πολύ νωρίτερα. Όλα είναι φυσιολογικά.
Φτιάχνουμε μαζί με τα παιδιά: Η καλύτερη συνταγή για κουραμπιέδες!
Πώς θα ήταν καλό να απαντήσουμε όταν το παιδί ζητήσει να μάθει την αλήθεια για τον Άγιο Βασίλη;
Η πιο σοφή προσέγγιση είναι να μην επιβεβαιώσουμε ούτε να καταρρίψουμε αμέσως. Είναι ωφέλιμο να ρωτήσουμε τί ακριβώς άκουσε ώστε να μάθουμε τί γνωρίζει πραγματικά. Στην συνέχεια να το ρωτήσουμε τί πιστεύει και τί νοιώθει το ίδιο για να καταλάβουμε αν το παιδί είναι έτοιμο να ακούσει κάτι διαφορετικό ή αν χρειάζεται χρόνο.
Είναι λοιπόν η στιγμή για την μετάβαση από τον άνθρωπο στο νόημα. Μπορούμε να κρατήσουμε τη μαγεία ζωντανή, περιγράφοντάς του ότι ο Άι Βασίλης είναι κάτι περισσότερο από έναν άνθρωπο. Είναι η ιδέα της γενναιοδωρίας και της καλοσύνης. Κάποια στιγμή μεγαλώνουμε και καταλαβαίνουμε ότι εμείς οι ίδιοι μπορούμε να γίνουμε Άι Βασίληδες για τους άλλους. Αυτή η προσέγγιση δεν χάνει τη γιορτινή μυστικιστική αύρα, αλλά βοηθά το παιδί να νιώσει ωριμότητα και συμμετοχή.
Τα πιθανά συναισθήματα του παιδιού – και πώς μπορούμε να τα διαχειριστούμε
Ας δούμε όμως τί συναισθήματα μπορεί να εμφανιστούν καθώς κάθε παιδί αντιδρά διαφορετικά. Συναισθήματα υπερηφάνειας ότι μεγάλωσε, απογοήτευση, θυμός ότι του είπαν ψέματα, σύγχυση. Αν βρεθούμε αντιμέτωποι με θυμό ή στενοχώρια είναι σημαντικό να «κρατήσουμε» το συναίσθημα του παιδιού, να του πούμε ότι καταλαβαίνουμε ότι στενοχωριέται καθώς ήταν κάτι που του άρεσε να πιστεύει και είναι εντάξει να νοιώθει στεναχώρια ή και θυμό. Η επιβεβαίωση των συναισθημάτων κάνει θαύματα διότι ενισχύει την ασφαλή προσκόλληση, καθώς δείχνει ότι ο γονιός αντέχει και περιέχει τα δυνατά συναισθήματα του παιδιού.
Να επισημάνω ότι ίσως χρειαστεί να βοηθήσουμε το παιδί να μην νοιώσει ότι χάνει κάτι. Για να γίνει αυτό μπορούμε να του δώσουμε ρόλο βοηθού. Αν υπάρχουν μικρότερα αδέρφια, στο μεγαλύτερο που το συνειδητοποίησε μπορούμε να του πούμε ότι εφόσον πια ξέρει το μυστικό μπορεί να βοηθήσει να κρατήσουμε τη μαγεία ζωντανή για τα μικρότερα. Τα περισσότερα παιδιά λατρεύουν να νοιώθουν σημαντικά! Αυτό ενισχύει την αυτοεκτίμηση και την αίσθηση ευθύνης.
Η αλήθεια και η… μαγεία
Την ίδια στιγμή δεν χρειάζεται να αλλάξουμε την παράδοση και να εξαφανίσουμε την μαγεία . Το γράμμα, τα μπισκότα, οι ιστορίες και οι μικρές τελετουργίες δεν χρειάζεται να σταματήσουν. Η διατήρησή τους στηρίζει την ενδοοικογενειακή συνοχή. Πολλά παιδιά ενθουσιάζονται με την ιδέα του συλλογικού μύθου καλοσύνης του Αι Βασίλη που τον κρατάμε όλοι μαζί – μικροί μεγάλοι – ζωντανό.
Τα σχόλια των συνομηλίκων, ειδικά σε αυτή την ηλικία, έχουν βαρύνουσα σημασία. Το παιδί μπορεί να νιώσει έκθεση, ντροπή ή πίεση να “μεγαλώσει” πιο γρήγορα από ό,τι είναι έτοιμο.
Σε αυτή την περίπτωση, μπορούμε να του δώσουμε φράσεις αυτοπροστασίας όπως «Θέλω να το συζητήσω με την οικογένειά μου», «Ο καθένας πιστεύει διαφορετικά και είναι εντάξει». Αυτό θα ενισχύσει την ανθεκτικότητα και τη δεξιότητα των παιδιών να θέτουν όρια.
Πολλές φορές η δυσκολία είναι δική μας. Για ορισμένους γονείς, η στιγμή αυτή είναι φορτισμένη γιατί συμβολίζει το τέλος μιας πιο παιδικής εποχής. Όμως στην πραγματικότητα πρόκειται για μια φυσιολογική αναπτυξιακή αλλαγή. Είναι απολύτως φυσιολογικό. Μπορούμε να το κάνουμε μέσω μιας γλυκιάς τελετής μετάβασης βλέποντας παλιές φωτογραφίες, φτιάχνοντας νέο γιορτινό έθιμο, και συζητώντας για το τι σημαίνει “δώρο αγάπης”. Η γονεϊκή διαχείριση αυτής της μετάβασης επηρεάζει σημαντικά πώς το παιδί θα αντιληφθεί την αλήθεια, τον ρόλο της φαντασίας στη ζωή, την αξιοπιστία των ενηλίκων. Η ήρεμη, σταθερή και τρυφερή στάση του γονιού λειτουργεί ως μοντέλο συναισθηματικής ωριμότητας.
Η αμφισβήτηση του Άι Βασίλη δεν είναι απλώς μια “απομυθοποίηση”. Είναι ένα αναπτυξιακό ορόσημο που φέρνει μαζί του νέες δεξιότητες όπως η κριτική σκέψη, η αυτορρύθμιση, η ενσυναίσθηση αλλά και νέους συμβολισμούς.
Με την κατάλληλη γονεϊκή υποστήριξη, η “αλήθεια” δεν αφαιρεί τη μαγεία . Την μετασχηματίζει σε κάτι βαθύτερο και πιο ώριμο – από μυστήριο σε σύνδεση, από προσμονή σε μοίρασμα – …..στη χαρά της προσφοράς και της σχέσης.
