Το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) παρουσίασε τον νέο Δείκτη Πολυδιάστατης Παιδικής Φτώχειας (ΔΠΠΦ), ένα εργαλείο που σχεδιάστηκε για να αποτυπώνει πέρα από το απλό εισοδηματικό πρόβλημα τις πολλαπλές στερήσεις που επηρεάζουν την ευημερία των παιδιών στην Ελλάδα. Η ανάλυση βασίζεται σε πρωτογενή στοιχεία από έρευνα σε 3.076 μαθητές για το σχολικό έτος 2024–2025 και δείχνει ότι ο συνολικός Δείκτης διαμορφώνεται στο 5,5%.
Τι μετράει ο Δείκτης — έξι διαστάσεις, οικονομικές και μη-οικονομικές στερήσεις
Ο ΔΠΠΦ δεν περιορίζεται σε ένα μόνο μέγεθος φτώχειας· ο σύνθετος δείκτης αποτελείται από έξι διαστάσεις:
- Συνθήκες Διαβίωσης στο Σπίτι (π.χ. στέγη, υποδομές).
- Διατροφή (προβλήματα πρόσβασης σε επαρκή και θρεπτικά γεύματα).
- Ανεργία Κηδεμόνων (οικονομική πίεση από ανεργία γονέων/κηδεμόνων).
- Δωρεάν Υγεία (προσβασιμότητα σε υπηρεσίες υγείας).
- Ηθική/Ποιοτική Εκπαίδευση (πρόσβαση σε ποιοτική εκπαιδευτική εμπειρία).
- Σχολική Ένταξη / Σχολικές Συναλλαγές (σύνδεση με το σχολείο, απουσίες, εξοπλισμός).
Οι τρεις πρώτες διαστάσεις θεωρούνται κυρίως οικονομικές στερήσεις, ενώ οι τρεις τελευταίες αποτυπώνουν μη οικονομικές διαστάσεις της παιδικής φτώχειας — ο συνδυασμός αυτών δίνει μια συνολική εικόνα πολυδιάστατης φτώχειας. kepe.gr+1
Κύρια ευρήματα — επίπεδα και τάσεις
Τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας είναι τα εξής:
- Ο συνολικός ΔΠΠΦ βρίσκεται στο 5,5%, δηλαδή περίπου 1 στα 20 παιδιά στη δειγματοληψία πλήττεται από πολυδιάστατες στερήσεις.
- Αν διαχωριστεί σε συνιστώσες, η οικονομική παιδική φτώχεια εκτιμάται στο 9,2%, ενώ η μη-οικονομική παιδική φτώχεια στο 12,5%, υπογραμμίζοντας πως αρκετές στερήσεις δεν αποτυπώνονται αποκλειστικά από εισοδηματικά κριτήρια.
- Υπάρχουν σημαντικές γεωγραφικές ανισότητες: η Στερεά Ελλάδα καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό πολυδιάστατης παιδικής φτώχειας (περισσότερο από τον εθνικό μέσο όρο), ενώ άλλες περιφέρειες εμφανίζουν χαμηλότερα ποσοστά.
Μεθοδολογία (εν συντομία)
Η έρευνα στηρίχτηκε σε δειγματοληπτική μελέτη σε μαθητές πολλών ηλικιακών ομάδων και περιοχών. Τα δεδομένα επεξεργάστηκαν με λογισμικά στατιστικής (π.χ. SPSS) και ο σύνθετος δείκτης προκύπτει από την ομαδοποίηση και στάθμιση των επιμέρους δεικτών που απαρτίζουν τις έξι διαστάσεις. Το εργαλείο επιτρέπει διαχρονική παρακολούθηση και συγκρίσεις ανά ηλικία, περιοχή και κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο.
Γιατί είναι σημαντικός ο πολυδιάστατος προσδιορισμός
Παραδοσιακοί δείκτες φτώχειας (π.χ. σχετικά εισοδήματα) συχνά παραβλέπουν κρίσιμες πτυχές της παιδικής ευημερίας — όπως η ποιότητα της εκπαίδευσης, η διατροφική ανασφάλεια ή η πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Ο ΔΠΠΦ εντοπίζει «κρυφές» στερήσεις και παρέχει πιο λεπτομερή εικόνα για το ποιες διαστάσεις πρέπει να στοχεύουν οι πολιτικές παρέμβασης. Αυτό είναι κρίσιμο για το σχεδιασμό στοχευμένων μέτρων στήριξης και για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των πολιτικών.
Προτεινόμενες πολιτικές παρεμβάσεις (συνοπτικά)
Με βάση τα ευρήματα του ΚΕΠΕ, προτείνεται το ακόλουθο πλαίσιο πολιτικής:
- Στοχευμένα προγράμματα διατροφικής υποστήριξης σε σχολεία και ευάλωτες περιοχές, ώστε να μειωθεί η στερημένη διατροφή.
- Ενίσχυση πρόσβασης στην πρωτοβάθμια υγεία για παιδιά οικογενειών με χαμηλό εισόδημα και για απομακρυσμένες/αγροτικές περιοχές.
- Προγράμματα υποστήριξης απασχόλησης κηδεμόνων, ώστε να αντιμετωπιστεί η ανεργία που επηρεάζει άμεσα τη φτώχεια των παιδιών.
- Επενδύσεις στην ποιότητα της δημόσιας εκπαίδευσης (υλικός εξοπλισμός, εξωσχολικές υποστηρίξεις, μείωση μαθητών ανά τάξη) για να αντιμετωπιστούν οι μη-οικονομικές στερήσεις.
- Τοπικές στρατηγικές με βάση τις περιφερειακές ανισότητες — οι δράσεις πρέπει να σχεδιάζονται λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα προβλήματα κάθε περιοχής.
Συμπέρασμα
Ο Δείκτης Πολυδιάστατης Παιδικής Φτώχειας του ΚΕΠΕ αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς μια πιο ρεαλιστική και λειτουργική μέτρηση της παιδικής δυσπραγίας στην Ελλάδα. Με την έμφαση τόσο στις οικονομικές όσο και στις μη-οικονομικές διαστάσεις, ο ΔΠΠΦ προσφέρει πρακτικά δεδομένα που μπορούν να καθοδηγήσουν στοχευμένες πολιτικές και δράσεις για την προστασία των παιδιών και την εξάλειψη των πολλαπλών στερήσεών τους. Η υιοθέτηση και συνεχής παρακολούθηση τέτοιων δεικτών είναι απαραίτητη για ένα αποτελεσματικό, τεκμηριωμένο κράτος πρόνοιας.
