MENU
Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 αποτίναξε τον τουρκικό ζυγό που επί τέσσερις αιώνες κρταούσε υπόδουλο το ελληνικό έθνος.
Ο ξεσηκωμός των υπόδουλων Ελλήνων κατά του Οθωμανού δυνάστη για ελευθερία και αυτοδιάθεση το 1821, υπήρξε το πιο σημαντικό γεγονός στην ιστορία της Νεότερης Ελλάδας. Ήταν αφετηρία της εθνικής παλιγγενεσίας, καθώς πέτυχε την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους και συνεπώς την παρουσία της Ελλάδας, ύστερα από έκλειψη αιώνων, στον πολιτικό χάρτη του κόσμου.
Η Ελληνική Επανάσταση υπήρξε κι ένα από τα κομβικά σημεία της ευρωπαϊκής ιστορίας του 19ου αιώνα, καθώς ήταν η αφετηρία για τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που ούτως ή άλλως βρισκόταν σε φάση παρακμής.
Στην πραγματικότητα, η Επανάσταση δεν ξεκίνησε στις 25 Μαρτίου 1821, αλλά λίγες μέρες νωρίτερα στην Πελοπόννησο, μία περιοχή με συμπαγείς ελληνικούς πληθυσμούς και μικρή στρατιωτική παρουσία των Τούρκων. Ο στρατιωτικός και πολιτικός διοικητής της Πελοποννήσου (Μόρα Βαλεσί) Χουρσίτ Πασάς βρισκόταν στα Γιάννινα για να εξοντώσει τον Αλή Πασά, ο οποίος είχε αυτονομηθεί από την Υψηλή Πύλη. Πριν από την αναχώρησή του, ο Χουρσίτ είχε λάβει διαβεβαιώσεις από τους προεστούς του Μοριά ότι οι φήμες που κυκλοφορούσαν για τον επικείμενο ξεσηκωμό των ραγιάδων ήταν ανυπόστατες.
Αχαιοί και Μανιάτες ερίζουν για το ποιος έριξε την πρώτη τουφεκιά του εθνικού ξεσηκωμού. Στις 21 Μαρτίου αρχίζει η πολιορκία των Καλαβρύτων από τον Σωτήρη Χαραλάμπη και τους Πετμεζαίους. Είναι η πρώτη πολεμική ενέργεια της Επανάστασης και θα λήξει νικηφόρα μετά από πέντε ημέρες.
Στις 23 Μαρτίου οι Μανιάτες υπό την αρχηγία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και τη συνεπικουρία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη καταλαμβάνουν την Καλαμάτα και με διακήρυξή τους κάνουν γνωστό στη διεθνή κοινότητα τον ξεσηκωμό των Ελλήνων.
Την ίδια ημέρα, οι άνδρες του Αντρέα Λόντου θέτουν υπό τον έλεγχό τους τη Βοστίτσα (σημερινό Αίγιο), ενώ επαναστατικός αναβρασμός επικρατεί στην Πάτρα. Από την Κωνσταντινούπολη με προορισμό το Άγιο Όρος αναχωρεί ο σερραίος έμπορος και φλογερός πατριώτης Εμμανουήλ Παππάς, προκειμένου να ξεκινήσει την Επανάσταση στη Μακεδονία.
Η 23η Μαρτίου είναι ο πρώτος σημαντικός σταθμός του εθνικού αγώνα και θα μπορούσε κάλλιστα να είχε πάρει τη θέση της 25ης Μαρτίου στο εορταστικό καλεντάρι της χώρας μας, ενώ οι ήρωες και οι ηγετικές μορφές που συνέβαλαν στην Απελευθέρωση έμειναν στην αιωνιότητα. Κάποιοι έπεσαν στη μάχη και άλλοι είχαν άδοξο τέλος.
Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος φυλακίστηκε το 1825 στην Ακρόπολη των Αθηνών κατηγορούμενος για συνεργασία με τους Τούρκους, όπου και δολοφονήθηκε από τα τσιράκια του παλιού πρωτοπαλίκαρού του Γιάννη Γκούρα πριν προλάβει να περάσει από δίκη.
Ο αθυόστομος αρχιστράτηγος Γεώργιος Καραϊσκάκης λαβώθηκε από βόλι το απόγευμα της 22ας Απριλίου 1927 στην καταστροφική για το έθνος Μάχη του Αναλάτου και πέθανε την επομένη στο στρατόπεδό του στο Κερατσίνι.
Ο Παπαφλέσσας σκοτώθηκε στο Μανιάκι τον Μάιο του 1825 και η Μπουμπουλίνα βρήκε τραγικό θάνατο στις Σπέτσες από χέρι Έλληνα και όχι Τούρκου: ο μικρότερος γιος της είχε κλεφτεί με μια αρχοντοπούλα του νησιού και οι εξαγριωμένοι συγγενείς της πυροβόλησαν τη μάνα του «δράστη» στο κεφάλι.
Ο Αθανάσιος Διάκος έφυγε νωρίς νωρίς και μαρτυρικά τον Απρίλιο του 1821 και ο Μάρκος Μπότσαρης σκοτώθηκε στη Μάχη του Κεφαλόβρυσου το 1823.
Τι απέγιναν όμως οι υπόλοιποι ήρωες της Ελληνικής Επανάστασης;
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
Ο «Γέρος του Μοριά» συνέχισε να διαδραματίζει ενεργό ρόλο στα στρατιωτικά και πολιτικά δρώμανα. Φανατικός υποστηρικτής της πολιτικής του Ιωάννη Καποδίστρια, διαφώνησε με τη βαυαρική αντιβασιλεία και ρίχτηκε ξανά στη φυλακή με κατηγορίες εσχάτης προδοσίας…
Παρά το γεγονός ότι το 1834 καταδικάστηκε σε θάνατο, πλάι στον Πλαπούτα, την επόμενη χρονιά έλαβε βασιλική χάρη, τιμήθηκε με τον βαθμό του στρατηγού αλλά και με το αξίωμα του συμβούλου της επικρατείας.Πέρασε τα τελευταία του χρόνια ως υπασπιστής του Όθωνα, πριν φύγει από τον κόσμο τον Φεβρουάριο του 1843 χτυπημένος από εγκεφαλικό επεισόδιο.
Κωνσταντίνος Κανάρης
Ο Ψαριανός μπουρλοτιέρης που ανατίναξε τη ναυαρχίδα του Καρά Αλή το 1822 και έγινε θρύλος τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας ακολούθησε μετά ζηλευτή πολιτική καριέρα και διετέλεσε μάλιστα πέντε φορές πρωθυπουργός του νεοσύστατου κράτους (1844, 1848-49, 1864, 1864-65 και 1877). Μετά την απελευθέρωση και τις πολιτικές περιπέτειες με τη δολοφονία του Καποδίστρια, αποσύρθηκε για ένα διάστημα στη Σύρο, επανήλθε όμως στο προσκήνιο με την έλευση του Όθωνα και χρημάτισε υπουργός Ναυτικών στην κυβέρνηση Μεταξά και την κυβέρνηση Κωλέττη αργότερα. Σφόδρα αντιμοναρχικός, πέρασε στην αντιπολίτευση, αναμείχθηκε ενεργά στον πολιτικό βίο, κυβέρνησε για λίγα διάσπαρτα χρόνια και αποσύρθηκε τελικά στο σπίτι του στην Κυψέλη, μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1877, οπότε και έφυγε από τη ζωή
Αλέξανδρος Υψηλάντης
Ο πρίγκιπας και αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας που ύψωσε τη σημαία της επανάστασης στις παραδουνάβιες ηγεμονίες τον Φεβρουάριο του 1821 πολέμησε με νύχια και με δόντια στο Δραγατσάνι τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς, αναγκάστηκε ωστόσο να αποσυρθεί προς τα αυστριακά σύνορα. Ο πρωτεργάτης της εθνεγερσίας παραδόθηκε στους Αυστριακούς, φυλακίστηκε και δεν απελευθερώθηκε παρά τον Νοέμβριο του 1827. Η υγεία του ήταν πια βαρύτατα κλονισμένη και δεν μπόρεσε να συνδράμει περαιτέρω τον αγώνα. Πέθανε στη Βιέννη τον Ιανουάριο του 1828 πάμφτωχος και πικραμένος, έστειλε ωστόσο την καρδιά του εκεί όπου πραγματικά ανήκε: στην ελεύθερη Ελλάδα…
Δημήτριος Υψηλάντης
Ο αδελφός του Αλέξανδρου Υψηλάντη που ανέλαβε τον Ιούνιο του 1821 την αρχιστρατηγία των επαναστατών πολέμησε σε πλήθος μαχών και πολιορκιών. Όταν ήρθε ο Καποδίστριας, διορίστηκε στρατάρχης του τακτικού στρατού και ανέλαβε την οργάνωσή του στα ευρωπαϊκά πρότυπα του καιρού. Ο μετεπαναστατικός του βίος χαρακτηρίστηκε από τον έρωτά του για τη Μαντώ Μαυρογένους, η σχέση δεν θα κατέληγε όμως σε γάμο λόγω της κατασυκοφάντησης της αντάρτισσας από τον Κωλέττη. Ο Υψηλάντης πέθανε στο Ναύπλιο τον Αύγουστο του 1832…
Ανδρέας Μιαούλης
Ο καραβοκύρης που έγινε ναύαρχος του ελληνικού στόλου και διαδραμάτισε σημαίνοντα ρόλο στην Επανάσταση του 1821 μπλέχτηκε στη δίνη της πολιτικής αντιπαράθεσης και έφτασε μέχρι και να πυρπολήσει τον ελληνικό στόλο στον Πόρο! Ο Καποδίστριας του είχε εμπιστευτεί το έργο να πατάξει την πειρατεία, κάτι που έκανε αποτελεσματικά, τον Αύγουστο του 1831 ανατίναξε όμως τη φρεγάτα «Ελλάς» και την κορβέτα «Ύδρα» προκαλώντας τη γενική κατακραυγή όλων. Με την έλευση του Όθωνα, έλαβε τιμητική σύνταξη και ένα κομμάτι γης, προβιβάστηκε σε αντιναύαρχο και απόλαυσε προνόμια και τιμές ως ήρωας της Επανάστασης. Πέθανε το 1835 ως ζωντανός θρύλος του 1821…
Μαντώ Μαυρογένους
Το πάθος της την οδήγησε να δώσει την περιουσία της για τον αγώνα του έθνους έζησε κι αυτή τις ίντριγκες του μικροπολιτικού κλίματος του καιρού, όταν την απέκλεισαν δηλαδή από τη δημόσια ζωή του νεοσύστατου κράτους.
Ο Καποδίστριας την είχε κάνει επίτιμο αντιστράτηγο και της είχε δώσει ένα σπίτι να μένει στο Ναύπλιο, καθώς η Μαντώ τα είχε ξοδέψει όλα για την Επανάσταση. Διωκόμενη ανοιχτά πια από διάφορα κέντρα επιρροής μετά τη δολοφονία του κυβερνήτη, έβαλαν λόγια στον στρατηγό Υψηλάντη για τη «φραγκοντυμένη Μυκονιάτισσα» και η θυελλώδης σχέση τους γνωρίζει άδοξο τέλος. Κι έτσι επιστρέφει στη γενέτειρά της τη Μύκονο, όπου αποτραβήχτηκε οριστικά από τη δημόσια ζωή και πέθανε στην Πάρο το 1848 πάμφτωχη, ρακένδυτη και ξεχασμένη από όλους.
Ήταν οι γείτονες αυτοί που της έφερναν ένα πιάτο φαΐ στα τελευταία 15 χρόνια της ζωής της.
Ιωάννης Μακρυγιάννης
Ο μεγάλος αγωνιστής του έθνους έζησε διάφορες τραγικές περιπέτειες στα μετεπαναστατικά χρόνια, μια περίοδος που χαρακτηρίστηκε αρχικά από τη σταδιακή ρήξη του με τον Καποδίστρια. Μέσα στο ζοφερό κλίμα της εποχής, του απονέμεται τελικά ο βαθμός του χιλίαρχου, η αντικυβερνητική του ρητορεία θα τον φέρει όμως εκτός κρατικού μηχανισμού. Μόνο όταν ήρθε ο Όθωνας καταλάγιασε ο Μακρυγιάννης από τις μεθοδεύσεις που εξύφαινε. Ο βασιλιάς τον έκανε ταγματάρχη, σύντομα όμως ο οπλαρχηγός θα εναντιωθεί και κατά της μοναρχίας, προσχωρώντας στις τάξεις των αντιφρονούντων.
Όταν απέτυχε να εκλεγεί στην πρώτη Βουλή το 1844, μετατράπηκε σε επίκεντρο μιας συνωμοσίας για την ανατροπή του Όθωνα και το 1853 πέρασε από στρατοδικείο. Καταδικάστηκε σε θάνατο, η ποινή του μετατράπηκε κατόπιν σε ισόβια και αποφυλακίστηκε τελικά τον επόμενο χρόνο. Τα στερνά του θα τα περάσει ήρεμα, καθώς το 1862 η προσωρινή κυβέρνηση αποκατέστησε το όνομά του και τον προβίβασε σε υποστράτηγο και αντιστράτηγο κατόπιν. Έτσι πέθανε τον Απρίλιο του 1864, ως προβεβλημένο μέλος του αγώνα της ανεξαρτησίας…
Νικηταράς
Ο Νικηταράς ο Τουρκοφάγος, κατά κόσμον Νικήτας Σταματελόπουλος πολεμούσε από τα 16 του τους Τούρκους και πέρασε στα μετεπαναστατικά χρόνια στο κόμμα των ρωσόφιλων. Το 1839 φυλακίστηκε αδίκως από την ελληνική κυβέρνηση για μια φανταστική συνωμοσία κατά του βαυαρού μονάρχη και περνά 1,5 χρόνο στη φυλακή,όπου βασανίστηκε αφόρητα.
Έχοντας χάσει μερικώς την όρασή του και πικραμένος από την αγνωμοσύνη του κράτους, έλαβε όχι μια τιμητική σύνταξη για τους άθλους του αλλά μια κατάπτυστη άδεια επαιτείας! Ένα πενιχρό βοήθημα θα πάρει το 1843, όταν ο Όθωνας αναγκάστηκε να του απονείμει τον βαθμό του υποστράτηγου. Έτσι πέθανε το 1849, παραγνωρισμένος και ταπεινωμένος. Εκείνος ζήτησε πάντως να ενταφιαστεί δίπλα στον Κολοκοτρώνη…
Κίτσος Τζαβέλας
O Κυριάκος «Κίτσος» Τζαβέλας, αφού έδωσε την ψυχή του για την ελευθερία του έθνους, διετέλεσε μετεπαναστατικά υπουργός και πρωθυπουργός τελικά του νεοσύστατου κράτους. Ο Κίτσος πολεμούσε μέχρι και τον θάνατο του Καποδίστρια ως χιλίαρχος του τακτικού στρατού με αποστολή την εκκαθάριση της Στερεάς Ελλάδας. Μετά αναμείχθηκε στο κλίμα της πόλωσης και φυλακίστηκε δίπλα στον Κολοκοτρώνη. Ο Όθωνας τον έκανε τελικά υποστράτηγο, αντιστράτηγο και υπασπιστή του αργότερα, ενώ από το 1844 αναρριχήθηκε σε υπουργικές θέσεις. Χρημάτισε ακόμα και πρωθυπουργός το 1847-1848 και υπουργός μετά, αν και η άσβεστη δίψα του για την απελευθέρωση όλης της Ελλάδας δεν θα καταλάγιαζε. Κι έτσι όταν ξέσπασε το 1854 το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα των αλύτρωτων περιοχών, ο Κίτσος ξανάπιασε τα όπλα στην Ήπειρο. Αποσύρθηκε οριστικά μετά την αποτυχία του κινήματος και πέθανε τον Μάρτιο του 1855 στο Μεσολόγγι…
Ανδρέας Ζαΐμης
Άλλος ένας αγωνιστής του 1821 που χρημάτισε πρωθυπουργός στα μεταπολεμικά χρόνια, ο Ζαΐμης πολεμούσε τόσο στα πεδία της μάχης όσο και τον στίβο της πολιτικής. Ο πληρεξούσιος της Α’ Εθνοσυνέλευσης της Επιδαύρου κράτησε θέσεις ευθύνης στον αγώνα και επί Καποδίστρια διορίστηκε μέλος του γνωμοδοτικού σώματος «Πανελληνίου». Αργότερα διετέλεσε σύμβουλος επικρατείας, μια θέση που κράτησε μέχρι τον θάνατό του το 1840.
Δημήτρης Πλαπούτας
Ο ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης που έλαβε μέρος στις περισσότερες επιχειρήσεις και διακρίθηκε για τη φρόνηση και την ανδρεία του διετέλεσε διοικητής χιλιαρχίας άτακτων στρατευμάτων μετά την απελευθέρωση και το 1832 έγινε στρατηγός. Μετά τον φόνο του Καποδίστρια, ήταν μέλος της Διοικητικής Επιτροπής της Ελλάδας, αν και διώχθηκε την περίοδο της αντιβασιλείας ως ρωσόφιλος κάνοντας φυλακή δίπλα στον Κολοκοτρώνη. Καταδικάστηκε σε θάνατο το 1834, αμνηστεύτηκε ωστόσο το 1835, για να αναλάβει πλέον διοικητικές θέσεις στον βασιλικό στρατό.
Το 1858 έγινε επίτιμος υπασπιστής του Όθωνα, έχοντας περάσει από πολιτικές θέσεις ευθύνης και διατελώντας μέλος της Εθνοσυνέλευσης, βουλευτής και γερουσιαστής κατόπιν (1847-1862). Πέθανε τον Ιούλιο του 1864 έχοντας μόλις ξαναπαντρευτεί και αποκτήσει τη μοναχοκόρη του.
Δημήτριος Παπανικολής
Ένας από τους πρωτεργάτες του αγώνα στη θάλασσα και περιβόητος πυρπολητής αποσύρθηκε από τον δημόσιο βίο το 1829, αγοράζοντας μερίδιο από ένα πλοίο και επιστρέφοντας στο εμπόριο. Ο Όθωνας αγόρασε το καράβι και ενέταξε τον κυβερνήτη του στον βασιλικό στόλο του Βασιλείου της Ελλάδος, όπου θα παραμείνει για ένα διάστημα ο περιβόητος ναυμάχος πριν τεθεί τελικά σε διαθεσιμότητα το 1836. Στην ενεργό υπηρεσία ανακλήθηκε το 1841 ως κυβερνήτης της κορβέτας «Αμαλία» και τιμήθηκε μετά με θέσεις ευθύνης (πληρεξούσιος των Ψαρών). Όταν αποσύρθηκε από την ενεργό δράση, χρημάτισε πρόεδρος του Ναυτοδικείου, ένα αξίωμα που διατήρησε ως τον θάνατό του το 1855.
Αντώνιος Κριεζής
Ο Υδραίος αγωνιστής συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες ναυμαχίες του έθνους και έζησε την απελευθέρωση. Ο Καποδίστριας του εμπιστεύτηκε το αξίωμα του μοίραρχου του στόλου το 1828 και επί Όθωνος προβιβάστηκε σε αντιναύαρχο. Αργότερα αναμείχθηκε με την πολιτική και διετέλεσε υπουργός Ναυτικών σε δύο κυβερνητικά σχήματα, πριν διαδεχθεί τον Κανάρη στην πρωθυπουργία (1849-1854) του έθνους. Ο πρώτος ποτέ υποναύαρχος του νεοσύστατου κράτους πέθανε τον Απρίλιο του 1865 ως επίτιμος υπασπιστής του βασιλιά Γεωργίου Α’…
Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης
Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ο μεγάλος οπλαρχηγός του 1821, σήκωσε το λάβαρο το πολέμου στη Μάνη και μετατράπηκε σε έναν από τους ηγέτες της Ελληνικής Επανάστασης, διατηρώντας εξέχουσες θέσεις στις εθνοσυνελεύσεις και τα όργανά της. Μετά την απελευθέρωση όμως τα έβαλε με τον Καποδίστρια, εγκαινιάζοντας την κόντρα κυβερνήτη και Μαυρομιχαλαίων που θα κατέληγε στη δολοφονία του Καποδίστρια από τον γιο και τον αδελφό του Πετρόμπεη. Παρά το γεγονός ότι φυλακίστηκε, όταν ήρθε ο Όθωνας απελευθερώθηκε και γνώρισε τιμές και προνόμια.
Στην τελευταία περίοδο της ζωής του, ο Πετρόμπεης τιμήθηκε ιδιαίτερα από την Αντιβασιλεία. Διορίστηκε αντιπρόεδρος του νεοσύστατου Συμβουλίου της Επικρατείας και, μετά την αντιπολίτευση, γερουσιαστής. Επίσης, τιμήθηκε με τον βαθμό του Αντιστρατήγου. Ως ευγνωμοσύνη του έθνους, δωρίστηκε στην οικογένειά του ένα κτήμα στην Πελοπόννησο, το ονομαζόμενο «Λυκοβούνιο», που βρίσκεται στο Δαφνί Λακωνίας. Πέθανε στην Αθήνα στις 17 Ιανουαρίου 1848.
Διαβάστε επίσης:
Η μοναδική εκκλησία που τιμά τους Ήρωες της Επανάστασης του 1821 με τοιχογραφίες
