Όποιος παρακολουθεί επισταμένως την επικαιρότητα τους τελευταίους μήνες, θα έχει σίγουρα παρατηρήσει πως λίγο μετά την άρση του lockdown αναφέρονται ανά την Ελλάδα περιστατικά απόπειρας αρπαγής παιδιών, ένα εκ των οποίων, μάλιστα, πραγματώθηκε τον περασμένο μήνα στην Θεσσαλονίκη, με δυσάρεστες εξελίξεις.
Εύλογα, λοιπόν, και ειδικά στους γονείς, γεννάται η αγωνία, για το κατά πόσο τα περιστατικά αυτά είναι αληθή, αν υπάρχει κάποια έξαρση της εν λόγω εγκληματικής δράσης, αλλά και γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό.
Το Infokids.gr επικοινώνησε με την κ. Ιωάννα Ροτζιώκου, εκπρόσωπο Τύπου της ΕΛ.ΑΣ. – Μέλος της ομάδας Διαπραγματευτών Ομηριών – Κρίσεων της Ελληνικής Αστυνομίας, καθώς και με τον κ. Στέφανο Αλεβίζο, Ψυχολόγο, Συντονιστής του Εθνικού Κέντρου για τα Εξαφανισμένα και υπό Εκμετάλλευση Παιδιά του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού», προκειμένου να απαντήσουν στο παραπάνω ερώτημα, αλλά και να συμβουλεύσουν τους γονείς αναφορικά με την ασφάλεια των παιδιών τους.
Ιωάννα Ροτζιώκου, εκπρόσωπος Τύπου ΕΛ.ΑΣ., «Οι εξαφανίσεις πίσω από τις οποίες υπάρχει εγκληματική ενέργεια, όπως είναι η αρπαγή, είναι ελάχιστες και μετρημένες στα δάχτυλα»
Στο ερώτημα κατά πόσο υπάρχει το τελευταίο διάστημα αύξηση στις απόπειρες αρπαγής παιδιών ανά την Ελλάδα, η κ. Ροτζιώκου απαντά:
Για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή είναι σημαντικό να έχουμε τα στοιχεία για τις εξαφανίσεις στην Ελλάδα. Από 1/1/2019 μέχρι και το πρώτο 5μηνο του 2020 οι υπηρεσίες της Ελληνικής Αστυνομίας διαχειρίστηκαν 420 δηλωθείσες εξαφανίσεις ανηλίκων.
Από αυτές, οι περισσότερες αφορούν μια απλή φυγή ενός ανήλικου από το σπίτι, π.χ. μια κοπέλα που βρίσκεται στην εφηβεία να τσακώθηκε με τους γονείς της για τα μαθήματα. Έπειτα από ένα 24ωρο (ή και νωρίτερα από αυτό) τα παιδιά συνήθως έχουν επιστρέψει στο σπίτι.
Αν ο αριθμός αυτός σας φαίνεται μεγάλος, λάβετε υπ’όψιν, ότι κάποιες από αυτές τις εξαφανίσεις αφορούν ανήλικους αγνοούμενους που έχουν δηλωθεί 2 και 3 φορές, ενώ ένα ποσοστό αυτών σχετίζεται με τις λεγόμενες γονικές αρπαγές.
Οι εξαφανίσεις πίσω από τις οποίες υπάρχει εγκληματική ενέργεια, όπως είναι η αρπαγή, είναι ελάχιστες και κυρίως όταν αναφερόμαστε στις αρπαγές πρόκειται για τις λεγόμενες γονικές αρπαγές. Υπάρχουν βέβαια κάποιες ελάχιστες εξαιρέσεις, με χαρακτηριστική περίπτωση την τελευταία υπόθεση στη Θεσσαλονίκη, τις οποίες όμως εξαιρέσεις δε θα πρέπει να τις γενικεύουμε. Είναι για την ακρίβεια η μοναδική που έχει καταγραφεί τα τελευταία χρόνια στα αστυνομικά χρονικά και το τονίζω αυτό, για να μη δημιουργηθεί θόρυβος ότι υπάρχει αύξηση σε αυτό το φαινόμενο.
Στην περίπτωση της Ηλείας, υπήρχε μία καταγγελία από έναν ανήλικο για απόπειρα αρπαγής, η οποία σύμφωνα με τον ίδιο προσπάθησε να γίνει από δύο αλλοδαπούς. Εμείς σύμφωνα με την καταγγελία ήμασταν υποχρεωμένοι να συλλάβουμε τους δράστες και να τους οδηγήσουμε στη δικαιοσύνη. Ωστόσο, η υπόθεση δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί και είναι υπό έρευνα.
Πριν από μερικές μέρες είδαν το φως της δημοσιότητας αναφορές για δήθεν απόπειρες αρπαγής ανηλίκων στην Χαλκιδική και την Πιερία. Ωστόσο, στις αστυνομικές αρχές δεν υπήρξε μέχρι τώρα καταγραφή τέτοιου συμβάντος ή καταγγελία. Για αυτό θέλω να τονίσουμε, ότι θα πρέπει οι γονείς να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στο τι διαβάζουν στο διαδίκτυο, γιατί ανά διαστήματα κυκλοφορούν ψευδείς ειδήσεις (fake news), με δήθεν απόπειρες αρπαγής ανηλίκων. Κάτι τέτοιο δε μπορεί να αποκλειστεί ως ενδεχόμενο, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θέλουμε να σπείρουμε και τον πανικό μέσω της συνεχούς αναπαραγωγής των ίδιων, πολλές φορές, φωτογραφιών και ψευδών πληροφοριών.
Οπότε από την δική μας μεριά δεν υπάρχει αύξηση τέτοιας δραστηριότητας. Ωστόσο, επειδή όπως σας είπα τίποτα δε μπορεί να αποκλειστεί ως ενδεχόμενο και επειδή η προστασία της ανηλικότητας αποτελεί προτεραιότητα για το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας και το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, έχουμε επικαιροποιήσει οδηγίες που αφορούν τους ανηλίκους και αναφέρονται στο διαδίκτυο και τους ανηλίκους, τη σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων και την ενδοοικογενειακή βία. Και για τον λόγο αυτό, αυτές οι οδηγίες (που βρίσκονται και παρακάτω), θα αποσταλούν στα σχολεία με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, καθώς επίσης και σε χώρους όπου συχνάζουν ανήλικοι ή οι γονείς τους με σκοπό την ενημέρωσή τους, ενώ έχουν αναρτηθεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης της Ελληνικής Αστυνομίας (facebook, twitter) και στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Αστυνομίας (www.hellenicpolice.gr):
Πέρα από τις παραπάνω οδηγίες, η εκπρόσωπος τύπου της Ελληνικής Αστυνομίας θέλει να στείλει στους γονείς το εξής μήνυμα: «Η Ελληνική Αστυνομία είναι δίπλα στους γονείς και τα παιδιά. Ωστόσο, θα πρέπει να αναπτύξουμε από πολύ νωρίς με τα παιδιά μας γέφυρες εμπιστοσύνης. Όταν δεν υπάρχουν αυτές οι γέφυρες, δημιουργούνται διάφορα προβλήματα –άρα αυτό είναι το Α και το Ω.
Επιπλέον, οι γονείς θα πρέπει να βρίσκονται με τα παιδιά τους, να τους αφιερώνουν χρόνο και να ενημερώνονται για τις διαδικτυακές τους δραστηριότητες, ποιοι είναι π.χ. οι διαδικτυακοί τους φίλοι. Δεν υπάρχει δικαιολογία του τύπου ‘δεν είμαι εξοικειωμένος με το διαδίκτυο’ –να γίνουν! Πρέπει οπωσδήποτε να αφιερώσουν χρόνο οι γονείς, ώστε να ενημερωθούν για την χρήση του διαδικτύου από τα παιδιά τους.»
Στέφανος Αλεβίζος, Ψυχολόγος -«Το Χαμόγελο του Παιδιού»: «To ‘μη μιλάς σε ξένους’ είναι μία σημαντική συμβουλή, όμως πλέον δεν αρκεί μόνο αυτή για να μάθουν τα παιδιά μας να προστατεύονται»
Στο ίδιο ερώτημα, αναφορικά με την αύξηση κρουσμάτων αρπαγής παιδιών, ο κ. Αλεβίζος απαντά:
Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει μια εύκολη απάντηση σε αυτό. Στην Ελλάδα δεν υπήρχαν καταγεγραμμένα περιστατικά αρπαγής παιδιών από τρίτο πρόσωπο. Υπήρχαν περιστατικά γονικής αρπαγής, δηλαδή περιστατικά αρπαγής παιδιών από τον βιολογικό γονέα ο οποίος / η οποία όμως δεν ασκούσε την επιμέλεια των παιδιών. Τα περιστατικά, στα οποία αναφέρεστε, και η συχνότητά τους είναι κάτι πρωτόγνωρο στην ελληνική κοινωνία και ως εκ τούτου συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης και συνεπακόλουθα το ενδιαφέρον της επιστημονικής και δημοσιογραφικής κοινότητας. «Το Χαμόγελο του Παιδιού» παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και μέσα από την εμπειρία, το αρχείο μας αλλά και τις διεθνείς μας συνεργασίες προσπαθούμε να στηρίξουμε τον κόσμο, να αποτρέψουμε τέτοια περιστατικά και κυρίως – αν συμβούν- να κινητοποιηθούμε άμεσα για την γρήγορη επιστροφή του παιδιού στο ασφαλές του περιβάλλον. Το σημαντικότερο αυτή τη στιγμή είναι να ενημερωθεί σωστά ο κόσμος, να αποφύγουμε ψευδείς ειδήσεις και οποιοδήποτε πανικό. Η πρόληψη, η ένταξη του θέματος στην καθημερινή συζήτηση και διαπαιδαγώγηση είναι το σημαντικότερο βήμα τη δεδομένη στιγμή.
Πόσο σύντομα ενεργοποιείται το Amber Alert από τη στιγμή που θα δηλωθεί μία εξαφάνιση;
Το Amber Alert Hellas είναι το Εθνικό Συντονιστικό Πρόγραμμα έγκαιρης και έγκυρης ειδοποίησης των πολιτών σε περιστατικά εξαφάνισης/απαγωγής ανηλίκων, το οποίο ενεργοποιείται από τον Οργανισμό «Το Χαμόγελο Του Παιδιού» με την έγκριση της Ελληνικής Αστυνομίας. Όταν κριθεί από το επιστημονικό προσωπικό και την ελληνική αστυνομία ότι η ενεργοποίηση του συστήματος είναι απαραίτητη για την εύρεση του παιδιού, τότε το σύστημα ενεργοποιείται άμεσα. Το άμεσα σημαίνει κάποια λεπτά. Οποιαδήποτε καθυστέρηση είναι σε βάρος της εύρεσης του παιδιού. Είναι πολύ σημαντική η ερώτηση σας. Οι αναγνώστες / αναγνώστριες σας πρέπει να ξέρουν ότι πρέπει άμεσα και χωρίς καθυστέρηση να δηλώσουν την εξαφάνιση ενός παιδιού στο Τμήμα Ασφαλείας της περιοχής τους και την ίδια στιγμή να επικοινωνήσουν με την Ευρωπαϊκή Γραμμή για τις Εξαφανίσεις 116000, προκειμένου να ξεκινήσουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες για την εύρεση του παιδιού.
Απ’ όσο γνωρίζουμε, ετοιμάζεστε, σε συνεργασία με το Πολυτεχνείο, να λανσάρετε μία νέα εφαρμογή που βοηθά στην αναζήτηση παιδιών που χάνονται, η οποία θα έχει τοπικό χαρακτήρα. Θέλετε να μας μιλήσετε γι’ αυτή;
Πρόκειται για το childrescue, ένα εργαλείο που δημιουργείται στο πλαίσιο υλοποίησης προγράμματος που χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στοχεύει να συμβάλλει στην αύξηση της αποτελεσματικότητας και της αμεσότητας της επίλυσης περιστατικών εξαφάνισης ανηλίκων. Στο πρόγραμμα συμμετέχουν 10 οργανισμοί από 6 χώρες της ΕΕ με συντονιστή το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
Το Πρόγραμμα ChildRescue θα αξιοποιήσει τις δυνατότητες των ανοιχτών και συνδεδεμένων κοινωνικών δεδομένων με στόχο τη συλλογή όσο το δυνατόν περισσότερων πληροφοριών σχετικά με το προφίλ του αγνοούμενου παιδιού από πολλαπλές πηγές (προσωπικά δεδομένα, ψυχοκοινωνικά δεδομένα, και δραστηριότητες του αγνοούμενου παιδιού) λαμβάνοντας υπόψη τα ζητήματα προστασίας της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων. Το Πρόγραμμα ChildRescue θα παρέχει τεκμηριωμένες πληροφορίες στους φορείς που επιλαμβάνονται της διερεύνησης περιστατικών εξαφάνισης ανηλίκων με στόχο την πιο άμεση και πιο αποτελεσματική απόκρισή τους σε κάθε περιστατικό. Επίσης, μέσα από στοχευμένες και βάσει τοποθεσίας ειδοποιήσεις στα κινητά τηλέφωνα των χρηστών οι πολίτες, που βρίσκονται κοντά σε σημεία όπου εθεάθη τελευταία φορά το αγνοούμενο παιδί ή που πιθανόν μπορεί να βρίσκεται, γίνονται “κοινωνικοί αισθητήρες” λαμβάνοντας αλλά και αποστέλλοντας σε πραγματικό χρόνο πληροφορίες κατά τη διάρκεια της έρευνας.
Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος των social media στο να βρεθεί ένα παιδί, αλλά και πόσο επικίνδυνος αφού αυτό βρεθεί;
Πάρα πολύ σημαντικός. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού χρησιμοποιεί τουλάχιστον μια σελίδα κοινωνικής δικτύωσης. Το μήνυμα μεταφέρεται γρήγορα, η κοινωνία ευαισθητοποιείται, δίνει το ανάλογο βάρος και κινητοποιείται προς την εύρεση του παιδιού. Ο κόσμος ανταποκρίνεται και αυτό είναι σημαντικό. Κάθε παιδί που εξαφανίζεται βρίσκεται σε κίνδυνο. Με την αφορμή αυτή θα πρέπει να τονιστεί ότι όσο σημαντικό είναι να δούμε ακόμη και να κοινοποιήσουμε την αφίσα εξαφάνισης ενός παιδιού άλλο τόσο σημαντικό είναι να αφαιρέσουμε την ανάρτηση μετά την εύρεση του παιδιού, ώστε να διακοπεί η περαιτέρω έκθεση της προσωπικής ζωής του παιδιού και να επιτείνει την ψυχοτραυματική εμπειρία που βίωσε. Η συμμετοχή δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στην ανάρτηση αλλά και στην αφαίρεση.
Τι πρέπει να πουν οι γονείς στα παιδιά τους, αναφορικά με τον κίνδυνο αρπαγής, ανάλογα με την ηλικία τους;
Όπως σημειώθηκε και στην αρχή αυτές οι ειδήσεις, είναι σημαντικό να κινητοποιήσουν τους γονείς και να εντάξουν το θέμα των αρπαγών στην διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους. Όσο η κοινωνία εξελίσσεται φαίνεται ότι οι συμβουλές «μην μιλάς σε ξένους» ή «μην προσεγγίζεις ξένα αυτοκίνητα» είναι μεν σημαντικές αλλά δεν είναι αρκετές. Σίγουρα είναι αυτό που θα λέγαμε, η πρώτη απαραίτητη συμβουλή. Στη συνέχεια όμως πρέπει να ακολουθήσουν και άλλα βήματα όπως η αντίδραση του παιδιού μέσω της «φωνής». Το να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας «να κάνουν φασαρία» όταν νοιώσουν ότι απειλούνται είναι ένα βασικό μάθημα, και δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι τα παιδιά θα το κάνουν. Θυμηθείτε πόσες φορές μπορεί κάποιος να παραβίασε τα δικαιώματά μας (ακόμη και ως ενήλικες) και εμείς σιωπήσαμε είτε από φόβο είτε από ντροπή. Η φωνή είναι ένας σημαντικός βοηθός σε περίπτωση κινδύνου γιατί συγκεντρώνει βλέμματα και αποθαρρύνει τον δράστη. Εκπαιδεύστε τα παιδιά επίσης στην έννοια του όχι, ότι μπορούν να αρνηθούν οτιδήποτε τα κάνει να αισθάνονται άβολα. Αυτό μπορεί να γίνει και μέσα από τη σχέση γονέα παιδιού, όπου καλούμε τους γονείς να σέβονται την άρνηση του παιδιού τους.
Παράλληλα οι γονείς θα πρέπει να είναι συνεχώς ενήμεροι για τις παρέες των παιδιών τους, τις συνήθειές τους και ανάλογα με την ηλικία να τα συμβουλεύουν να ακολουθούν τον ίδιο δρόμο στις σταθερές διαδρομές τους (π.χ. προς το σχολείο, την παιδική χαρά κτλ.). Να τους κάνουν επίσης σαφές ποιος θα τα παίρνει από το σχολείο και τα εναλλακτικά σενάρια όταν κάτι συμβεί και κάποιος άλλος πρέπει να τα παραλάβει από το σχολείο.
Όλα αυτά μπορούν να επικοινωνηθούν στα παιδιά και μέσω παιχνιδιού ή αφήγησης ιστοριών όπου θα ερωτώνται τα παιδιά πώς θα πρέπει να αντιδράσει ο ήρωας της ιστορίας σε συγκεκριμένες συνθήκες.
Οι γονείς να ξέρουν ότι «Το Χαμόγελο του Παιδιού» είναι δίπλα τους, και ότι μπορούν να καλούν στην Ευρωπαϊκή Γραμμή για τις Εξαφανίσεις 116000 για οτιδήποτε τους απασχολεί.
