Στα σχολεία της Φινλανδίας έχουν μια παιδαγωγική προσέγγιση που σπάνια συναντά κανείς: εκεί, δεν διδάσκουν τα παιδιά να κερδίζουν στους καβγάδες, αλλά τα μαθαίνουν να καταλαβαίνουν τον συνομιλητή τους. Από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού τα παιδιά εκπαιδεύονται να επαναλαμβάνουν αυτό που άκουσαν πριν απαντήσουν – μια δεξιότητα που ως τα επτά τους χρόνια έχει ήδη γίνει κομμάτι του τρόπου που επικοινωνούν.
Το «μυστικό» των φινλανδικών σχολείων που βοηθά τα παιδιά να ηρεμούν και να λύνουν διαφωνίες
Η πρακτική αυτή είναι απλή, αλλά εξαιρετικά αποτελεσματική. Όταν ένα παιδί κατηγορήσει ένα άλλο λέγοντας του για παράδειγμα «μου πήρες το μολύβι», το δεύτερο δεν αντιδρά αμέσως. Αντίθετα, παίρνει τον χρόνο του και επαναλαμβάνει: «λες ότι σου πήρα το μολύβι…» και στη συνέχεια εξηγεί ήρεμα τη δική του πλευρά. Η διαδικασία μπορεί να φαίνεται «τυπική» ή μηχανική, όμως εκπαιδεύει το παιδί να σταματά για λίγα δευτερόλεπτα, να ρυθμίζει το νευρικό του σύστημα και να μπαίνει σε διάθεση συνεργασίας, όχι αντιπαράθεσης.
Οι ψυχολόγοι ονομάζουν αυτή τη μέθοδο αντανακλαστική ακρόαση. Με το να «καθρεφτίζουμε» τα λόγια του άλλου, το σώμα του συνδιαλεγόμενου βιώνει άμεσα μεγαλύτερη ασφάλεια. Τα επίπεδα κορτιζόλης μειώνονται, η αίσθηση απειλής απομακρύνεται και ο εγκέφαλος βγαίνει από την κατάσταση «μάχης ή φυγής». Έτσι, η συζήτηση συνεχίζεται με περισσότερη ηρεμία και πολύ λιγότερη ένταση.
Το ενδιαφέρον είναι ότι οι περισσότεροι ενήλικες γνωρίζουν αυτή τη δεξιότητα μόνο μέσα από δύσκολες περιόδους της ζωής τους: μετά από έναν μεγάλο καυγά, μια συναισθηματική ρήξη ή μέσα στη θεραπεία. Τότε συνειδητοποιούν ότι οι συγκρούσεις στις σχέσεις δεν οφείλονται απαραίτητα σε έλλειψη αγάπης, αλλά στην αδυναμία να μείνουμε ρυθμισμένοι όταν κάτι μας πληγώνει ή μας εκνευρίζει. Κανείς δεν μας έμαθε μικρούς να ακούμε με τρόπο που βοηθά το σώμα μας να ηρεμεί.
Η φινλανδική μέθοδος είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο, όχι μόνο για παιδιά, αλλά και για γονείς. Πριν από μια δύσκολη συζήτηση, πριν από έναν καυγά στο σπίτι ή ακόμη και σε μια έντονη στιγμή με τον σύντροφό μας, αξίζει να κάνουμε αυτό το μικρό βήμα:
Επαναλαμβάνουμε πρώτα ό,τι είπε ο άλλος. Κατανοούμε. Μετά εξηγούμε τη θέση μας.
Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό. Ο τόνος της συζήτησης αλλάζει, ο σεβασμός ενισχύεται και η ένταση υποχωρεί σχεδόν αβίαστα. Αν αυτό το μάθημα δινόταν συστηματικά στα σχολεία –και στα σπίτια– θα είχαμε ενήλικες πιο ήρεμους, πιο συνδεδεμένους.
Η αντανακλαστική ακρόαση δεν είναι απλά μια «τεχνική επικοινωνίας». Είναι ένα δώρο που μπορούμε να προσφέρουμε στα παιδιά μας, ώστε να μεγαλώσουν με μεγαλύτερη συναισθηματική ευφυΐα, καλύτερες σχέσεις και πιο γερή βάση για τις μελλοντικές τους αλληλεπιδράσεις.
