«Μία φορά κι έναν καιρό ήταν μια πολιτεία
που απ’ όλες εξεχώριζε σ’ ολόκληρη τη χώρα,
μια πολιτεία όμορφη μα πάντα λυπημένη,
οι άνθρωποι αγέλαστοι, χαζοί και μουτρωμένοι,
δεν ξέρανε χαμόγελο κι αγάπη τι σημαίνει…»

Κι εδώ ανοίγει η αυλαία ενός από τα ομορφότερα σύγχρονα παραμύθια που γράφτηκαν ποτέ. «Η Αγέλαστη Πολιτεία και οι Καλικάντζαροι» των Χάρη και Πάνου Κατσιμίχα, μία από τις πιο εκπληκτικές χριστουγεννιάτικες ιστορίες διαχρονική, γεμάτη συγκίνηση, γέλιο και αισιοδοξία, κάτι που μας χρειάζεται ιδιαιτέρως τις φετινές, τόσο διαφορετικές γιορτές.

Οι καλικάντζαροι, οι χαρακτηριστικές φιγούρες της λαϊκής παράδοσης κατά τις ημέρες των Χριστουγέννων, με τα καμώματά τους εξάπτουν την φαντασία των παιδιών. Με έναν άκρως ευρηματικό τρόπο, η ιστορία των αδελφών Κατσιμίχα χρησιμοποιεί τον θρύλο, που θέλει τους καλικάντζαρους κατεργάρηδες, για να κάνει την ανατροπή.

Ο Μανδρακούλος και ο στρατός του με τις άσπρες χήνες και την μαντζούνα τους έχουν αποφασίσει να κάνουν τους «Αγέλαστους» άνω κάτω. Και τίποτα πια δεν θα είναι όπως πριν…

Ο κ.Πάνος Κατσιμίχας μιλά στο Infokids.gr για αυτό το μαγικό παραμύθι που αγαπήθηκε πολύ από μικρούς και μεγάλους, εξακολουθεί να είναι πρώτη επιλογή σε σχολικές χριστουγεννιάτικες γιορτές, αλλά και μία εξαιρετική τροφή για σκέψη.

Ποιο ήταν το κίνητρο και η έμπνευσή σας για να δημιουργήσετε ένα παιδικό παραμύθι;

«Το παραμύθι αυτό, το είδα όνειρο. Ένα βράδυ (Αύγουστος του 1977) στο Μονπελλιέ (Γαλλία). Ετοιμαζόμουν για τις μεταπτυχιακές εξετάσεις στο πανεπιστήμιο Πωλ Βαλερύ, και ήμουνα πνιγμένος σε έναν κόσμο, μέσα στον οποίο δεν ήμουνα καθόλου σίγουρος ότι ήθελα να ζήσω. Εκείνο το βράδυ, μέσα στον Αύγουστο, εγώ ονειρεύτηκα χιόνια, κάλαντα και καλικάντζαρους. Ξύπνησα, κατέγραψα το όνειρο και ξανακοιμήθηκα. Την επόμενη μέρα, διάβασα έκπληκτος αυτό το έγχρωμο, φωτεινό παραλήρημα (έτσι μου φάνηκε) και κατάλαβα ότι το ασυνείδητο και το υποσυνείδητο μαζί, μου είχαν στείλει επείγουσα βοήθεια. Το story ήταν εκεί και είχε έρθει από κάποια πολύ βαθειά και αξιόπιστη πηγή».

Πόσος χρόνος χρειάστηκε για να γραφτεί και να μελοποιηθεί αντιστοίχως; Δεδομένου ότι πρόκειται για ένα αριστούργημα.

«Το λιμπρέττο, σας είπα πώς ήρθε. Ήρθε αυτόματα από το πουθενά. Τα τραγούδια τώρα και τις μουσικές, τα δουλέψαμε τα Χριστούγεννα του 1977 στο Βερολίνο μαζί με το Χάρη. Και αυτά, γράφτηκαν αστραπιαία σε δύο απογεύματα στην οδό Κάιτστρασσε 14. Εκείνα τα χρόνια, ζούσε στο τότε Δυτικό Βερολίνο και ο Νίκος ο Μαρουλάκης, ο γνωστός καρτουνίστας . Ένα βράδυ στο σπίτι του, σε ένα ιδιωτικό γλέντι με φίλους, ανάμεσα σε γέλια, μπύρες και τραγούδια, του έδωσα και διάβασε το χειρόγραφο. Ενθουσιάστηκε και άρχισε να το ζωγραφίζει “για ψυχοθεραπεία”, όπως μας είπε αργότερα, όταν μας έδειξε τις πρώτες του ζωγραφιές.

Όταν τελείωσε, πήγε -χωρίς να μας ρωτήσει- το υλικό στις εκδόσεις Καστανιώτη και μας ”έκανε δώρο” το βιβλίο: ” Η αγέλαστη Πολιτεία και οι Καλικάντζαροι”. Εκδόθηκε το Σεπτέμβριο του 1983.

Το παραμύθι μελοποιημένο, σε στυλ παιδικό μιούζικαλ, εκδόθηκε το Δεκέμβριο του 1995. Αυτός ο δίσκος είναι ο αγαπημένος μας και είμαστε ευτυχείς που 25 χρόνια μετά, παίζονται ακόμα οι καλικάντζαροι -κάθε Χριστούγεννα- σε εκατοντάδες σχολεία. Είμαστε όμως ακόμα ευτυχέστεροι, γιατί όλο αυτό , συνέβη -και συμβαίνει-χωρίς τερατώδεις διαφημιστικές καμπάνιες και νταβαντούρια. Έγινε από χέρι σε χέρι, από στόμα σε στόμα. Έτσι έπρεπε και έτσι έγινε».

Αν μπορούσαμε να το συσχετίσουμε με το σήμερα, πιστεύετε ότι ζούμε σε μία Αγέλαστη Πολιτεία; Και ποιοι θα ήταν εκείνοι που θα μπορούσαν να παίξουν τον ρόλο των καλικάντζαρων;

«Βεβαιότατα ναι. Όλος ο πλανήτης είναι πια στις μέρες μας μια “αγέλαστη πολιτεία”. Οι καλικάντζαροι θα μπορούσαμε να είμαστε εμείς, όλοι εμείς οι καθημερινοί άνθρωποι της διπλανής πόρτας, αν φυσικά θελήσουμε συνειδητά να προσεγγίσουμε τη φωτεινή μας πλευρά. Δηλαδή τη φαντασία, τη δημιουργικότητα, την αγάπη για τους γύρω μας και τελικά, την αγάπη για την ίδια τη ζωή Γιατί η ζωή χωρίς αγάπη, είναι απλά ένας ακατανόητος εφιάλτης και τίποτα άλλο».

Ποια μηνύματα περνά η «Αγέλαστη Πολιτεία» στα παιδιά, αλλά και τους μεγαλύτερους;

«Το βασικό μήνυμα είναι αυτό, που το ίδιο το παραμύθι βάζει σα θεμέλιο λίθο (σχεδόν από την πρώτη στιγμή) της χριστουγεννιάτικης ιστορίας μας. Σχεδόν με το ξεκίνημα της αφήγησης, ο Χάρης ρωτάει ”τι είναι όμως οι καλικάντζαροι” και απαντάει ο ίδιος: ‘ αυτοί είναι κάτι μικρά, παράξενα πλάσματα που μοιάζουν πολύ σ’εμάς τους ανθρώπους, γιατί… στο μυαλό τους, δεν έχουν πάντα το καλό”.

Θέλει να πει ξεκάθαρα στα παιδιά, ότι το καλό και το κακό δεν έρχονται μέσω κάποιων αόρατων δυνάμεων απ’ έξω και από το πουθενά , αλλά, ζουν μέσα μας. Ζούνε μέσα στο μυαλό και στην ψυχή μας και είμαστε εμείς οι μόνοι υπεύθυνοι για να κρατάμε την ισορροπία ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι. Έτσι αποφάσισε αυτός….που ”τα πάντα εν Σοφία εποίησε” και έτσι εμείς, από τη φύση μας πλασμένοι, παλεύουμε συνεχώς ανάμεσα στο ”άνω θρώσκω” και την ”φυλακή” της υλικής μας υπόστασης. ”Go figure ”.

Δεν περιμένουμε φυσικά από τα παιδιά να τα καταλάβουν όλα αυτά τώρα, ακούγοντας όμως το παραμύθι, σίγουρα η ουσία του ”μηνύματος” φτάνει στις ψυχές τους με κάποιο ”μαγικό” τρόπο. Είμαι σίγουρος».

Τι θα ευχόσασταν για τη χρονιά που έρχεται;

«Θα ευχόμουν… καλά μυαλά σε όλους μας, εν υγεία».

Ας πάρουμε μία γεύση, γλυκιά σαν παντεσπάνι από το υπέροχο αυτό παραμύθι

*«Η Αγέλαστη Πολιτεία και οι Καλικάντζαροι» πρωτοκυκλοφόρησε στην Ελλάδα Σεπτέμβριο του 1983 έως το 2003, από τις εκδόσεις Καστανιώτη, με εικονογράφηση του Νίκου Μαρουλάκη. Το 2013 κυκλοφορεί και πάλι το βιβλίο μαζί με το cd, επεξεργασμένο από την αρχή, έτσι ώστε να είναι ένα «σώμα».