Βιταμίνη D: Γιατί είναι τόσο σημαντική για το παιδί μας;

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, 7 στους 10 Έλληνες έχουν έλλειψη σε βιταμίνη D, ενώ δεν είναι λίγα και τα παιδιά που εμφανίζουν ακριβώς το ίδιο σύμπτωμα, με αποτέλεσμα να λαμβάνουν σε καθημερινή βάση σκευάσματα για να την αυξήσουν. Γιατί είναι, όμως, τόσο σημαντική αυτή η βιταμίνη και τι πρέπει να κάνετε για να εξασφαλίσετε, ότι δεν λείπει από το παιδί σας; Ο παιδίατρος Δρ. Ηλίας Χαραμαράς εξηγεί και συμβουλεύει.

Η σημασία της βιταμίνης D στον οργανισμό

Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει αυξανόμενη αναγνώριση του ρόλου που διαδραματίζει η βιταμίνη D στην υγεία και το πώς αυτή επηρεάζει το έμφυτο ανοσοποιητικό σύστημα για την πρόληψη λοιμώξεων, αλλά και το προσαρμοστικό ανοσοποιητικό σύστημα για τη ρύθμιση της αυτοανοσίας. Άλλες μελέτες αρχίζουν να αποκαλύπτουν τις νευρο-ορμονικές επιδράσεις της βιταμίνης D στην ανάπτυξη και τη συμπεριφορά του εγκεφάλου, με σύνδεση με διαταραχές της ψυχικής υγείας. Πολλά από αυτά τα αποτελέσματα αρχίζουν πολύ πριν από τη γέννηση του παιδιού, επομένως είναι σημαντικό κάθε έγκυος γυναίκα να αξιολογηθεί για ανεπάρκεια βιταμίνης D και, εφόσον κριθεί απαραίτητο, να της δοθεί το σχετικό διατροφικό συμπλήρωμα για την καλύτερη δυνατή υγεία του παιδιού που θα φέρει στον κόσμο.

Το όφελος της επαρκούς βιταμίνης D έχει, επίσης, αποδειχθεί σε παιδιά με άσθμα, έκζεμα και αλλεργίες. Σε πρόσφατη μελέτη χιλίων ενενήντα τέσσερα ζευγών μητέρων-παιδιών που αξιολογήθηκαν για τα επίπεδα βιταμίνης D και την συχνότητα συριγμού στην παιδική ηλικία βρέθηκε, ότι οι μητέρες με την υψηλότερη πρόσληψη βιταμίνης D ήταν 61% λιγότερο πιθανό να έχουν παιδί με υποτροπιάζοντα συριγμό, ενώ για κάθε 100 IU αύξησης της πρόσληψης βιταμίνης D μέσω διατροφικών συμπληρωμάτων, ο κίνδυνος μειώθηκε κατά 19%.

Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για την απορρόφηση του ασβεστίου και για τη διατήρηση της υγείας των οστών στον παιδιατρικό πληθυσμό. Η έλλειψη βιταμίνης D μπορεί να εμφανιστεί λόγω διατροφικής ανεπάρκειας ή δυσαπορρόφησης, όταν δηλαδή δεν είναι δυνατόν να απορροφηθεί η βιταμίνη που υπάρχει στις τροφές από το γαστρεντερικό σύστημα, λόγω φαρμάκων που μειώνουν την συγκέντρωσή της στο αίμα, και για πολλούς άλλους λόγους. Μπορεί, ακόμα, να παρουσιαστεί ως υπασβεστιαιμία των οστών σε περιόδους αυξημένης ταχύτητας ανάπτυξης (νηπιακή και εφηβική ηλικία), επειδή δεν μπορεί να επιτευχθεί η αυξημένη ζήτηση ασβεστίου του σώματος.

Σε παιδιά, οι ανεπαρκείς συγκεντρώσεις βιταμίνης D μπορεί να προκαλέσουν ραχίτιδα, μια ασθένεια που παραμορφώνει τα οστά, ενώ, όταν η συγκέντρωση ασβεστίου στο αίμα είναι πολύ χαμηλή, υπάρχει κίνδυνος και για  συμπτωματική υπασβεστιαιμία που μπορεί να οδηγήσει σε επιληπτικές κρίσεις ή τετανία (ακατάσχετους μυϊκούς σπασμούς).

Η βιταμίνη D από μόνη της, ωστόσο, δεν είναι λειτουργική. Χρειάζεται απαραίτητα την υπεριώδη ακτινοβολία για να μετασχηματιστεί στις ενεργές μορφές της D2 (εργοκαλτσιφερόλη) και D3 (χοληκαλτσιφερόλη), οι οποίες μετά μέσω του αίματος μεταφέρονται στο συκώτι, μετασχηματίζονται εκ νέου σε μια νέα μορφή και καταλήγουν στο νεφρό. Εκεί η βιταμίνη D παίρνει την οριστική (και ουσιαστικά ενεργή) μορφή της, επιδρώντας στην διατήρηση και ενδυνάμωση του ανθρώπινου σκελετού.

Άρα, χρειαζόμαστε α. αρκετή διάθεσή της μέσω των τροφών και β. έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία (και ειδικότερα την υπεριώδη) για να μας φανεί «χρήσιμη».

Πώς αντιμετωπίζεται η έλλειψη βιταμίνης D

Η φαρμακευτική λήψη βιταμίνης D συνιστάται για την πρόληψη και τη θεραπεία της ραχίτιδας. Η βιταμίνη D χρησιμοποιείται, επίσης, για τη θεραπεία ασθενών οστών (οστεοπόρωση), οστικού πόνου (οστεομαλακία), απώλειας οστού σε άτομα με κατάσταση που ονομάζεται υπερπαραθυρεοειδισμός και κληρονομικής νόσου (ατελή οστεογένεση), στην οποία τα οστά είναι ιδιαίτερα εύθραυστα και εύθρυπτα.

Είναι, ωστόσο, εκπληκτικό το πόσο γρήγορα μπορούν να αποκατασταθούν επαρκή επίπεδα βιταμίνης D από το φως του ήλιου. Μόλις 6 ημέρες έκτακτης έκθεσης σε ηλιακό φως χωρίς αντηλιακό μπορεί να αντισταθμίσει την έκθεση σε ηλιακή ακτινοβολία 49 ημερών. Το σωματικό λίπος λειτουργεί σαν ένα είδος μπαταρίας αποθήκευσης για τη βιταμίνη D. Κατά τη διάρκεια των περιόδων του ηλιακού φωτός, η βιταμίνη D αποθηκεύεται στο λίπος του σώματος και στη συνέχεια απελευθερώνεται, όταν το φως του ήλιου έχει φύγει.

Υπάρχουν πολλές φυσικές πηγές της βιταμίνης D2 και της βιταμίνης D3 στη διατροφή, όπως τα λιπαρά ψάρια (π.χ. σολομός, σκουμπρί), το έλαιο του συκωτιού, τα κρέατα των οργάνων (π.χ. συκώτι) και οι κρόκοι αυγών. Ωστόσο, αυτά τα προϊόντα δεν είναι ιδιαίτερα φιλικά προς το παιδί, οπότε η καθημερινή πρόσληψη της D μέσω αυτών των τροφών μπορεί να είναι δύσκολη. Περαιτέρω δε, στους πρώτους 6 μήνες ζωής του ανθρώπου (όπου η σίτιση και πρόσληψη θερμίδων γίνεται μόνο από το γάλα) αυτό είναι αδύνατον και χρειάζεται να συμπληρωθεί μέσω πρόσθεσης από το στόμα βιταμίνης D, διότι και το μητρικό γάλα αλλά και τα διάφορα σκευάσματα γάλακτος – σκόνης, δεν περιέχουν ικανή ποσότητα βιταμίνης D για να καλύψουν τις διατροφικές ανάγκες του διαρκώς και ταχέως αναπτυσσόμενου βρεφικού σκελετού που «διψά» για ασβέστιο για να αναπτυχθεί αρμονικά και κυρίως χωρίς προβλήματα στην μετέπειτα ζωή του.

Ποια παιδιά χρειάζονται συμπλήρωμα βιταμίνης D

  1. Βρέφη που θηλάζουν αποκλειστικά ή καταναλώνουν λιγότερα από 1000 mL βρεφικής φόρμουλας την ημέρα.
  2. Παιδιά που είναι παχύσαρκα, με σκούρο χρώμα δέρματος ή, για πολιτιστικούς λόγους, καλύπτουν το δέρμα τους με ρούχα.
  3. Παιδιά με διαταραχές της πέψης ή που βρίσκονται υπό φαρμακευτική αγωγή με φάρμακα που αποτρέπουν την απορρόφηση της βιταμίνης D.
  4. Παιδιά που είναι έγκλειστα σε ιδρύματα, που νοσηλεύονται ή που παρακολουθούν σχολεία που περιορίζουν το παιχνίδι στην φύση, για οποιοδήποτε λόγο.

Αν αναρωτιέται, λοιπόν, κανείς, γιατί τα σημερινά Ελληνόπουλα παρουσιάζουν σε τόσο μεγάλο ποσοστό έλλειψη βιταμίνης D, η απάντηση είναι σαφής: Περιορισμένος χρόνος παιχνιδιού σε υπαίθριο χώρο και παχυσαρκία.

Ο μόνος τρόπος για να διαπιστώσετε αν το παιδί σας έχει έλλειψη, είναι μέσω αιματολογικών εξετάσεων, τις οποίες θα συνταγογραφήσει και θα ελέγξει στη συνέχεια ο παιδίατρός σας.

Ωστόσο, Δεδομένης της μεγάλης επίπτωσης της ανεπάρκειας της βιταμίνης D και των πειστικών στοιχείων από πλήθος μελετών για το όφελός της στα προαναφερθέντα, η διατροφική συμπλήρωση με βιταμίνη D σε βρέφη, παιδιά, εφήβους αλλά και ενήλικες, θα πρέπει να επεκταθεί περισσότερο από ποτέ.

Για λόγους δημόσιας υγείας, η θέσπιση ενός προληπτικού προγράμματος, όπως τα τρέχοντα προγράμματα ανοσοποίησης- εμβολιασμών, με τη χρήση συμπληρώματος διατροφής βιταμίνης D θα μπορούσε να έχει εντυπωσιακά θετική επίπτωση στη συνολική υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο, μειώνοντας το σωματικό, συναισθηματικό και οικονομικό βάρος των ασθενειών, όχι μόνο στον παιδιατρικό πληθυσμό (όπου η ωφέλειά της είναι εκ των ουκ άνευ) αλλά και συνολικά, ανεξαρτήτως ηλικίας.