Η ανάπτυξη του εμβρύου μήνα μήνα

Οι γιατροί συνήθως υπολογίζουν την ανάπτυξη του εμβρύου σε σεληνιακούς μήνες ή περιόδους των τεσσάρων εβδομάδων – δέκα σεληνιακοί μήνες, που ορίζονται επίσης ως 40 εβδομάδες ή 280 ημέρες είναι η διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αλλά οι περισσότεροι από εμάς την υπολογίζουμε σε 9 ημερολογιακούς μήνες. Να πως αναπτύσσεται το έμβρυο μέσα σε αυτούς τους 9 μήνες.

Αν μπορούσατε να κοιτάξετε μέσα στη μήτρα ένα μήνα μετά τη σύλληψη, δεν θα μπορούσατε να πιστέψετε ότι αυτό το μικροσκοπικό τεμαχίδιο ιστού μπορεί να γίνει ένα ολόκληρο μωρό που αναπνέει και ξεφωνίζει. Το πλασματάκι αυτό έχει μέγεθος έξι χιλιοστά -μικρότερο από το νύχι νεογέννητου μωρού- και ζυγίζει ίσως το 1/3 του γραμμαρίου. Δεν θα βλέπατε, ούτε πρόσωπο ανθρώπινο ούτε χέρια ούτε πόδια – μόνο μια υποτυπώδη ουρίτσα.

Και όμως, τα πιο περίπλοκα και ζωτικά όργανα σχηματίζονται. Το έμβρυο στον ένα μήνα έχει ένα μικροσκοπικό εγκέφαλο, μια σπονδυλική στήλη που μοιάζει με κλωστή και ένα υποτυπώδες νευρικό σύστημα. Ένας σωλήνας σχήματος U και μήκους δύο χιλιοστών, σχηματίζει την καρδιά και στέλνει αίμα μέσα από τις υποτυπώδεις αρτηρίες. Ένας άλλος σωλήνας, που ξεκινάει από το στόμα, αποτελεί τον πεπτικό σωλήνα και ένα εξόγκωμα στη μέση σημειώνει το σημείο όπου θ’αναπτυχθεί το στομάχι.

Ένα μήνα αργότερα είναι φανερά τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Τα μάτια, μια μύτη, ένα στόμα και αυτιά που δίνουν μια σίγουρα ανθρώπινη όψη. Τα χέρια και τα πόδια έχουν αναπτυχθεί μαζί με τα δάχτυλα, τους αγκώνες και τα γόνατα. Τα γεννητικά όργανα διακρίνονται, αλλά είναι ακόμα δύσκολο να διακρίνουμε το αρσενικό από το θηλυκό. Το έμβρυο έχει μεγαλώσει. Έχει τώρα μήκος 2,5 εκατοστά και ζυγίζει σχεδόν ένα γραμμάριο.

Στο τέλος του τρίτου μήνα, το μωρό έχει μήκος 7,5 εκατοστά και ζυγίζει 30 γραμμάρια. Τα νύχια των χεριών και των ποδιών φαίνονται, καθώς και οι ρίζες των πρώτων δοντιών του μωρού. Ο παρατηρητής μπορεί να εξακριβώσει την παρουσία ή απουσία μήτρας. Ένα υποτυπώδες νεφρό εκκρίνει άχρηστες ουσίες στο αμνιακό υγρό. Το έμβρυο κινείται, αλλά τόσο ανεπαίσθητα που η μητέρα δεν το καταλαβαίνει.

Στους τέσσερις μήνες έχουν σχηματιστεί σχεδόν όλα τα ζωτικά όργανα -όμως το έμβρυο δεν είναι ακόμα έτοιμο να ζήσει μόνο του. Τώρα έχει μήκος 16,5 εκατοστά και ζυγίζει περίπου 115 γραμμάρια. Λεπτό τρίχωμα καλύπτει το σώμα και λίγα μαλλιά φυτρώνουν στο κεφάλι. Πιο ενερηγτικό τώρα, το μωρό κουνάει τα χέρια και τα πόδια του. Με ένα ενισχυμένο στηθοσκόπιο, ο γιατρός μπορεί να ακούσει το χτύπο της καρδιάς του εμβρύου -140 χτύποι το λεπτό, πιο γρήγορος απ’ αυτόν της μητέρας.

Στους πέντε μήνες, το έμβρυο έχει μαλλιά, φρύδια και βλεφαρίδες και έχουν σχηματιστεί τα χαρακτηριστικά του προσώπου. Ο πατέρας μπορεί να ακούσει την καρδιά του εμβρύου βάζοντας το αυτί του στην κοιλιά της μητέρας. Τώρα το έμβρυο κινείται πιο ζωηρά και πιο συχνά, και η μητέρα το “ακούει”. Το μωρό τώρα έχει μήκος 30 εκατοστά και ζυγίζει σχδόν 700 γραμμάρια.

Στους έξι μήνες το μήκος του εμβρύου φτάνει τα 38 εκατοστά, το βάρος του 1 κιλό και 100 γραμμάρια, και μεγαλώνει με γρήγορο ρυθμό. Για πρώτη φορά το έμβρυο μοιάζει με ανθρώπινο ον σε μικρογραφία. Το δέρμα είναι καλυμμένο με χνούδι και μια παχύρρευστη ουσία, που λέγεται σμήγμα του εμβρύου, πάχους 3 χιλιοστών, το προστατεύει από το υγρό περιβάλλον μέσα στο οποίο βρίσκεται.

Στους επτά μήνες, το έμβρυο έχει μήκος 42 εκατοστά και ζυγίζει 1 κιλό και 800 γραμμάρια. Η ανάπτυξη τώρα συνίσταται περισσότερο στη ρύθμιση, στην προετοιμασία των οργάνων να λειτουργήσουν ανεξάρτητα. Η περίπλοκη βιοχημεία, που κυβερνάει τις κύριες σωματρικές λειτουργίες, αρχίζει να αναπτύσσεται. Η παραγωγή αρχίζει με τα 20.000 ένζυμα του σώματος. Τα νευρικά κύτταρα ωριμάζουν και το έμβρυο παχαίνει.

Κατά τους δύο τελευταίους μήνες, το έμβρυο παίρνει βάρος 230 γραμμάρια την εβδομάδα, συγκεντρώνοντας στρώματα πάχους για να αυξήσει την ικανότητά του να επιβιώσει στον έξω κόσμο. Στους οκτώ μήνες, το έμβρυο ζυγίζει 2 κιλά και 700 γραμμάρια, και στο τέλος της εγκυμοσύνης 3 κιλά και 400 γραμμάρια.

Τα τελευταία όργανα που ρυθμίζονται είναι οι πνεύμονες. Παρόλο που το παιδί φαίνεται απόλυτα έτοιμο, το αναπνευστικό του σύστημα μπορεί να μην έχει διαπλαστεί. Οι πνεύμονες μπορούν να λειτουργήσουν μόνο μετά την επίδραση χημικών ουσιών, οι οποίες παράγονται τελευταίες. Ορισμένοι γιατροί πιστεύουν ότι το παιδί μπορεί να γεννηθεί φυσιολογικά μόνο όταν το αναπνευστικό του σύστημα έχει πλήρως διαπλαστεί.

Πριν το τέλος του έβδομου μήνα, το έμβρυο παλαιότερα είχε ελάχιστες πιθανότητες να επιβιώσει εάν γεννιόταν πρόωρα. Πάντως, οι πιθανότητες αυξάνονται κάθε ημέρα ή εβδομάδα που περνάει μέσα στη μήτρα. Παρ’ όλη την παλαιά πεποίθηση πως το “εφταμηνίτικο” έχει περισσότερες πιθανότητες να επιζήσει απ’ ό,τι το “οχταμηνίτικο” μωρό, δεν υπάρχουν αποδείξεις που να το επιβεβαιώνουν. Όμως στους οκτώ μήνες, οι πιθανότητες επιβίωσης του μωρού είναι σχεδόν ίδιες με εκείνο που έχει ολοκληρώσει τον χρόνο εγκυμοσύνης.