Εδώ Λιλιπούπολη: Όταν ο Μάνος Χατζιδάκις δίδασκε ελευθερία μέσα από μία παιδική εκπομπή

Εδώ Λιλιπούπολη: Όταν ο Μάνος Χατδιδάκις δίδασκε ελευθερία μέσα από μία παιδική εκπομπή

Ήταν ένα πρωινό του 1976, όταν από τα ραδιόφωνα ακούστηκε για πρώτη φορά «Εδώ Λιλιπούπολη, εδώ Λιλιπούπολη, σας μιλά ο δημοσιογράφος Μπρίνης». Η εισαγωγή αυτή σήμανε την αρχή των περίπου 400 εκπομπών που βασίστηκαν σε μία ιδέα του σπουδαίου Έλληνα μουσικοσυνθέτη, Μάνου Χατζιδάκι.

Μία ιδέα που πήρε σάρκα και οστά και άντεξε μέχρι το 1980, παρά την τεράστια πολιτική θύελλα που δημιούργησε.

Με την ευκαιρία της επιστροφής της θρυλικής «Λιλιπούπολης» στο Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ, ας θυμηθούμε την ιστορία της και γιατί ήταν η εκπομπή που λατρεύτηκε και πολεμήθηκε όσο καμία.

Ο τίτλος  της Λιλιπούπολης ήταν εμπνευσμένος από το κλασικό βιβλίο «Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ», όπου οι Λιλιπούτιοι αναφέρονται ως μικρόσωμοι άνθρωποι.

Η αρχική ιδέα του Μάνου Χατζιδάκι ήταν να στήσει μια εκπομπή που θα μάθαινε με έξυπνους τρόπους σε μικρά παιδιά πράγματα όπως τα χρώματα ή τα μεγέθη, κάτι σαν ραδιοφωνικό… νηπιαγωγείο, σύντομα όμως εξελίχθηκε σε κάτι διαφορετικό.

Αρχικά η σειρά μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν αποτυχία, καθώς το σοβαρό κοινό του Τρίτου Προγράμματος έκρινε αυστηρά την προσπάθεια αυτή και η ακροαματικότητα ήταν χαμηλή. Η ίδια η δημιουργός της θεωρούσε πως έπρεπε να σταματήσει. Η ιδέα αυτή έβρισκε αντίθετό τον ίδιο τον Χατζιδάκι, ο οποίος θεωρούσε την σειρά αξιόλογη.

Εκείνη την περίοδο εισχώρησε στην συγγραφική ομάδα της σειράς η Άννα Παναγιωτοπούλου, η οποία προσέφερε έναν πιο θεατρικό λόγο στα κείμενα. Τότε η εκπομπή αρχίζει να ανεβαίνει σε ακροαματικότητα, ενώ το ακροατήριό της άρχισε να διευρύνεται σε διάφορες ηλικιακές κατηγορίες. Ταυτόχρονα ο χαρακτήρας της γινόταν περισσότερο πολιτικός.

Η Μαριανίνα Κριεζή αναφέρει χαρακτηριστικά πως «…άρχισαν οι ήρωες να αποκτούν χαρακτήρα. Άρχισε να αλλάζει η θεματολογία. Η “Λιλιπούπολη” πήρε πολιτική διάσταση, συνέβαιναν γεγονότα, γίνονταν εκλογές όπως τις κάνουν οι μεγάλοι».

Η εκπομπη που λατρεψαν και πολεμησαν οσο καμια αλλη

Μικρά και μεγάλα παιδιά λάτρεψαν τον κόσμο της Λιλιπούπολης και τα καμώματα των κατοίκων της. Η Λιλιπούπολη ήταν μια “παιδική” (όχι όμως παιδιάστικη) εκπομπή, καμωμένη “για παιδιά και έξυπνους μεγάλους”, η οποία λατρεύτηκε, αλλά και πολεμήθηκε, ίσως επειδή ασκούσε κριτική χωρίς διακρίσεις σε πρόσωπα και θεσμούς. Οι παραλληλισμοί των τόπων δεν είναι τυχαίοι: Ο Νίκος Δήμου σημείωνε στο περιοδικό “Επίκαιρα” το 1979 ότι «το βουνό Λιλιμπάγια θα μπορούσε να είναι ο Όλυμπος, ενώ το Πόρτο Λίλι θα μπορούσε να είναι ο Πειραιάς.

Τα πρόσωπα έχουν, επίσης, εμφανείς συμβολισμούς: ο Δήμαρχος Χαρχούδας είναι ο πονηρός πολιτικάντης που εξαπατά τους πολίτες του με δήθεν υπηρεσίες που “εξυπηρετούν” τον πολίτη (ενώ στην πραγματικότητα τον απομυζούν), φτιάχνει και ξαναφτιάχνει τη “λεωφόρο Γαλάζιας Πεταλούδας” (εμφανής παραλληλισμός της κατασκευής της Λεωφόρου Συγγρού εκείνη την εποχή)».

Ανάμεσα στους ηθοποιούς που ακούγονταν στην σειρά ήταν οι Βασίλης Μπουγιουκλάκης (Χαρχούδας), Άννα Παναγιωτοπούλου (Χιονάτη), Σταμάτης Φασουλής (Μπιξ-Μπιξ), Λευτέρης Βογιατζής (Πρίγκιπας), Σαπφώ Νοταρά (μάγισσα Μπρουνχίλντα), Λυδία Κονιόρδου, Αλέκα Παΐζη (μητέρα του πρίγκιπα της Χιονάτης), Μίρκα Παπακωνσταντίνου (Μπομπίλα), Ράνια Οικονομίδου (Πιπινέζα), Πέπη Οικονομοπούλου (Όφη-Σόφη), Μίνα Αδαμάκη, Θόδωρος Μπογιατζής (Δυστροπόπιγγας), Νίκος Τσιλούνης (Δημοσιογράφος Μπρίνης, Δρ Δρακατώρ), Σταύρος Μερμήγκης, Λάμπρος Τσάγκας (Παπαγάλος της Πιπινέζας, Γλυκόσαυρος) και Μίμης Χρυσομάλλης (ποιητής Κουκουτούζ).

Σύμφωνα με τον Δημήτρη Μαραγκόπουλο, «…Η Λιλιπούπολη υπήρξε ένα πρόγραμμα τολμηρό και ανατρεπτικό για την εποχή του σε όλα τα επίπεδα, απ’ το πολιτικό μέχρι το οικολογικό…».

Την περίοδο εκείνη, σύμφωνα με το σενάριο της σειράς, ο Δυστροπόπιγκας, ένας από τους ήρωες της σειράς, αποφάσισε να διεκδικήσει την εξουσία της Λιλιπούπολης από τον δήμαρχό της Χαρχούδα. Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε πολιτικά προβλήματα. Ο Χαρχούδας συνδέθηκε με τη Δεξιά Κυβέρνηση ενώ ο Δυστροπόπιγκας με την Αριστερά αντιπολίτευση.

Την χαρακτήρισαν κομμουνιστική προπαγάνδα…

Τα κόμματα, κυρίως η τότε Κυβέρνηση, και μία μερίδα του Τύπου άρχισαν να σχολιάζουν έντονα την σειρά, κατηγορώντας την ως κομμουνιστική προπαγάνδα. Η αντίδραση από τον Τσαλδάρη ήταν έντονη, ενώ ο Αβέρωφ είχε δηλώσει: «Ακούμε τη “Λιλιπούπολη” και νομίζουμε ότι ακούμε Ράδιο Μόσχα!».[Η επερώτηση στη βουλή του Τσαλδάρη οδήγησε τον Κυρ στη δημιουργία της δικής του «Τσαλδαρούπολης». Ο Νίκος Κυπουργός αναφέρει πως κανένας από τους συντελεστές «…δεν φανταζόταν ποτέ ότι η εκπομπή θα έβρισκε τόση απήχηση…», ενώ ο Μαραγκόπουλος προσθέτει πως: «…Αυτό που κυρίως ενόχλησε ήταν οι συχνές αναφορές στην επικαιρότητα. Μπορεί να μην κάναμε επιθεωρησιακή εκπομπή, ωστόσο οι διάλογοι που έθιγαν τις σχέσεις των παιδιών με τους γονείς ή με την κοινωνία θεωρήθηκαν ιδιαιτέρως τολμηροί…»

Ταυτόχρονα το μεγάλο κόστος παραγωγής της εκπομπής, η οποία απαιτούσε συνέχεια νέα τραγούδια και ζωντανές ηχογραφήσεις επιβάρυνε το κλίμα. Αντίθετα με την όλη κατάσταση, ο Χατζιδάκις προστάτευε τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά την εκπομπή.

Σε κείμενό του είχε χαρακτηρίσει τη «Λιλιπούπολη»: Γέννημα μιας φιλελεύθερης και πειραματικής ραδιοφωνίας από τη μία, του Τρίτου Προγράμματος, και από την άλλη μιας ομάδας νέων ανθρώπων με πολύ ταλέντο που συγκεντρώθηκαν στο Τρίτο και δούλεψαν ελεύθερα, με κέφι, με αξιοπρέπεια και αυτοσεβασμό. Αυτό βέβαια δεν στάθηκε εμπόδιο στο να εξοργιστεί η αντιδραστική παραδημοσιογραφία του ελληνικού Τύπου που χαρακτήρισε τη “Λιλιπούπολη”… κομμουνιστική. Ίσως γιατί πρώτη φορά κάποιοι μιλούσαν στα παιδιά υπεύθυνα με καθαρή ποιητική γλώσσα. Θίγοντας (με τον τρόπο αυτόν) θέματα που βασανίζουν και πονάνε τον τόπο και όχι ως εκπαιδευτικοί ή γονείς ανόητοι που συμπεριφέρονται στα παιδιά λες και αποτείνονται σε υπανάπτυκτους και ατελείς οργανισμούς με θέματα ανώδυνα και γλώσσα απονεκρωμένη και συμβατική». 

Ας απολαύσουμε μερικά από τα πιο όμορφα τραγούδια της Λιλιπούπολης

Διαβάστε επίσης:

Τα παιδιά ξέρουν: Ιδιαίτερα ενθαρρυντική έρευνα για τις διατροφικές επιλογές των παιδιών ηλικίας 4-8 ετών

Το Μουσείο Ζωολογίας υποδέχεται μικρούς και μεγάλους με 2 ευρώ είσοδο την Κυριακή 23 Οκτωβρίου!

Βρέθηκε πρώτος χάρτης του ουρανού του Ιππάρχου – Τι μαρτυρά η πολύ σπουδαία ανακάλυψη (εικόνα)