Σε ποιά χώρα πρωτοξεκίνησε και τι αφορούσε;
Η “Black Friday” έρχεται στην Ελλάδα για 9η χρονιά την Παρασκευή 29 Νοεμβρίου! Γνωρίζεις όμως την πραγματική ιστορία της και το πως έφτασε μέχρι το σήμερα;
Αναμφίβολα ανήκει σε μία από τις πιο εμπορικές ημέρες της χρονιάς όπου τα καταστήματα διαμορφώνουν πτώση τιμών ακόμη και κάτω του 50% και οι καταναλωτές φυσικά απολαμβάνουν τα οφέλη!
Παρότι στην Ελλάδα σαν θεσμός υπάρχει πολύ λίγο, η ιστορία της ημέρας είναι πολύ μακρινή και μας έρχεται από την Αμερική του 19ου αιώνα. Η ημέρα μετά των Ευχαριστιών σηματοδοτούσε και επίσημα τότε την έναρξη της Χριστουγεννιάτικης εορταστικής περιόδου, όπου για τα καταστήματα αποτελούσε την πρώτη ημέρα των πωλήσεων της εορταστικής περιόδου με σημαντικά αυξημένους τζίρους.
Πίσω από αυτό όμως κρύβεται μία μεγάλη αλήθεια. Η συντριβή της αμερικανικής αγοράς χρυσού στις 24 Σεπτεμβρίου 1869. Δύο φημισμένοι χρηματοδότες της Wall Street, ο Jay Gould και ο Jim Fisk, συνεργάστηκαν για να αγοράσουν όσο μπορούσαν το χρυσό του έθνους ελπίζοντας να οδηγήσουν την τιμή του ψηλά και έπειτα να το πουλήσουν στοχεύοντας σε αναρίθμητα κέρδη. Την Παρασκευή του Σεπτεμβρίου λοιπόν, η συνωμοσία τελικά ξεδιπλώθηκε, στέλνοντας τη χρηματιστηριακή αγορά σε ελεύθερη πτώση μετατρέποντας όλους τους βαρόνους της Wall Street σε αγρότες.
Εκείνη την εποχή οι αποδείξεις όντας χειρόγραφες οδηγούσαν σε έναν σημαντικό διαχωρισμό, με κόκκινο γράφονταν οι ημέρες με αρνητικό ισολογισμό πωλήσεων και με μαύρο οι ημέρες με θετικό απολογισμό. Μετά από ένα ολόκληρο έτος λειτουργίας με απώλειες “στο κόκκινο”, τα καταστήματα υποτίθεται ότι θα είχαν κέρδος την ημέρα μετά την ημέρα των ευχαριστιών, έτσι “χτυπούσαν” το ένα το άλλο με πτώσεις τιμών. Μέσα στις δεκαετίες που περνούσαν άρχισε να καθιερώνεται πλέον σαν εμπορικός θεσμός των καταστημάτων αλλά και ως η μεγάλη ημέρα ευκαιριών για τους καταναλωτές.
Η πρώτη καταγεγραμμένη χρήση του όρου «Μαύρη Παρασκευή» δεν εφαρμόστηκε στις αγορές των διακοπών αλλά για μιά χρηματοπιστωτική κρίση: συγκεκριμένα, στη συντριβή της αμερικανικής αγοράς χρυσού στις 24 Σεπτεμβρίου 1869. Η συνηθέστερη ιστορία πίσω από την παράδοση της Μαύρης Παρασκευής, συνδέεται με τους λιανοπωλητές. Αυτή η εκδοχή της προέλευσης της Μαύρης Παρασκευής είναι η επισήμως επικυρωμένη αλλά και ανακριβής.
Τα τελευταία χρόνια, ένας άλλος μύθος έχει εμφανιστεί και δίνει μια ιδιαίτερα άσχημη συστροφή στην παράδοση, υποστηρίζοντας ότι πίσω στο 1800 οι ιδιοκτήτες νότιων φυτειών μπορούσαν να αγοράσουν σκλάβους με έκπτωση την ημέρα μετά την ημέρα των ευχαριστιών. Αν και αυτή η εκδοχή έχει οδηγήσει κάποιους να ζητήσουν μποϋκοτάρισμα των λιανικών εκπτώσεων την συγκεκριμένη μέρα, δεν έχει στην πραγματικότητα καμία βάση. Η αληθινή ιστορία πίσω από τη μαύρη Παρασκευή, ωστόσο, δεν είναι τόσο ευχάριστη. Πίσω στη δεκαετία του 1950, η αστυνομία στην πόλη της Φιλαδέλφειας χρησιμοποίησε τον όρο για να περιγράψει το χάος που ακολούθησε την ημέρα μετά την ημέρα των ευχαριστιών, όταν ορδές αγοραστών και τουριστών πλημμύρισαν στην πόλη πριν από το μεγάλο ετήσιο παιχνίδι ράγκμπι μεταξύ Στρατού-Πολεμικού Ναυτικού.
Μέχρι το 1961, η “Μαύρη Παρασκευή” είχε πιάσει ως όνομα στη Φιλαδέλφεια, σε τέτοιο βαθμό που οι έμποροι της πόλης προσπαθούσαν ανεπιτυχώς να την αλλάξουν,για να αφαιρέσουν τις αρνητικές σημασίες. Ο όρος εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη χώρα παρά πολύ αργότερα, και μόλις το 1985 απέκτησε κοινή χρήση σε εθνικό επίπεδο. Ωστόσο, στα τέλη της δεκαετίας του 1980, οι έμποροι λιανικής πώλησης βρήκαν έναν τρόπο να ανακαλύψουν την μαύρη Παρασκευή και να την μετατρέψουν σε κάτι που αντικατοπτρίζει τα θετικά και όχι τα αρνητικά της. Η αληθινή ιστορία της Μαύρης Παρασκευής σιγά,σιγά ξεχάστηκε με το πέρασμα του χρόνου. Οι μονοήμερες εκπτώσεις έχουν μετατραπεί σε τετραήμερες, ενώ δημιουργήθηκαν κι άλλες μέρες εκπτώσεων όπως το “Small Business” (Σάββατο & Κυριακή, ή Κυριακή & Δευτέρα).
