MENU
Λένε ότι “όταν γελάει ένα παιδί η ζωή γίνεται τραγούδι! Κι όταν γιορτάζουν τα παιδιά, η ζωή αλλάζει χρώματα και γίνεται απέραντη θάλασσα ευτυχίας”. Κάπως έτσι λοιπόν σήμερα, 1η Ιουνίου, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Παιδιού θελήσαμε να αναδείξουμε ένα ζήτημα που σκιάζει απειλητικά ένα μεγάλο αριθμό παιδιών που δεν πρόλαβαν να χαρούν τη παιδικότητά τους και γρήγορα ήρθαν αντιμέτωπα με το σκληρό και απρόσωπο κόσμο των ενηλίκων.
Ποιος μπορεί να μείνει ασυγκίνητος στη σκέψη και μόνο ενός ανυπεράσπιστου παιδιού που υφίσταται κάθε μορφής κακοποίηση από ενήλικες;
Ένα περιστατικό κακοποίησης παιδιού γίνεται γνωστό σχεδόν κάθε μέρα μέσα από τα μέσα ενημέρωσης, στοιχεία όμως, που να καταγράφουν με ακρίβεια το φαινόμενο – και σε αυτή την περίπτωση – στην Ελλάδα, δεν υπάρχουν.Οι προσπάθειες που γίνονται για την αντιμετώπιση του προβλήματος, μένουν ανολοκλήρωτες καθώς απουσιάζει ένας κεντρικός σχεδιασμός, η συνεργασία των φορέων καθώς και η εκπαίδευση όσων έρχονται σε επαφή με ένα κακοποιημένο παιδί και για το σημαντικό πρώτο βήμα της αναγνώρισης ενός περιστατικού κακοποίησης, αλλά και για την τεκμηρίωσή του.
Το Infokids.gr σε μια προσπάθεια να ρίξει φως στο τι κρύβεται πίσω από τις συνεχείς περιπτώσεις κακοποίησης παιδιών από άτομα του οικογενειακού ή του κοινωνικού τους περιβάλλοντος που κατακλύζουν συνεχώς την επικαιρότητα, απευθύνθηκε στον κ. Γιώργο Μόσχο, Βοηθό Συνήγορο του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού, δικηγόρο – εγκληματολόγο. Ο κ. Μόσχος αναφέρθηκε στη σημασία της προστασίας των παιδιών και των δικαιωμάτων τους, στο ρόλο της άμεσης και αποτελεσματικής βοήθειας στα παιδιά – θύματα κακοποίησης και έκανε ιδιαίτερη μνεία στο λόγο για τον οποίο στις περιπτώσεις παιδικής κακοποίησης μένουν στην αφάνεια και τα παιδιά υποφέρουν σιωπηλά τα δεινά τους μην μπορώντας να ξεφύγουν από τον εφιάλτη του φόβου.
Τα τελευταία χρόνια, η ειδησεογραφία κατακλύζεται από απανωτά θλιβερά περιστατικά κακοποίησης παιδιών. Πού αποδίδετε την όλη κατάσταση; Το ίδιο συνέβαινε και στο παρελθόν με αυτή τη συχνότητα με τη διαφορά ότι οι υποθέσεις δεν έβλεπαν το φως της δημοσιότητας ή τώρα η κατάσταση έχει εκτροχιαστεί και με την βοήθεια του διαδικτύου πλέον όλα δημοσιοποιούνται ευκολότερα; Η οικονομική κρίση ευνοεί τις διάφορες μορφές κακοποίησης παιδιών;
H οικονομική κρίση προφανώς επηρεάζει αρνητικά τις ευάλωτες οικογένειες. Πολλά παιδιά μας αναφέρουν ότι η οικονομικές δυσκολίες και η ανεργία των γονέων τους, τους οδηγούν σε ξεσπάσματα και ορισμένες φορές σε βίαιες ενέργειες, αλκοολισμό ή άλλου είδους προβληματικές καταστάσεις. Από την άλλη είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια οι υποθέσεις ενδοοικογενειακής ή άλλης μορφής βίας σε βάρος των παιδιών δημοσιοποιούνται ευκολότερα και το διαδίκτυο τις διαχέει περισσότερο και –συχνά- χωρίς φραγμούς και κανόνες δεοντολογίας.
Τα παιδιά θύματα κακοποίησης διστάζουν πολλές φορές να αποκαλύψουν τα όσα δραματικά βιώνουν, φοβούμενα τη διαπόμπευσή τους, όταν μαθευτεί η εμπειρία κακοποίησης τους. Πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε αυτά τα παιδιά; Έχουμε την κατάλληλη εκπαίδευση ως κοινωνία και τις σωστές Δομές ως κράτος ώστε να βοηθηθούν αποτελεσματικά τα ανήλικα θύματα;
Οι εκπαιδευτικοί και γενικότερα όλοι όσοι βρίσκόμαστε κοντά στα παιδιά –συγγενείς, φίλοι, επαγγελματίες και εθελοντές- θα πρέπει να τα διαβεβαιώνουμε ότι αν μιλήσουν μαζί μας για μια υπόθεση κακοποίησης που ασκείται σε βάρος τους, θα ενεργήσουμε με τη μεγαλύτερη δυνατή εχεμύθεια και σε συνεργασία μαζί τους. Είναι πολύ σημαντικό να ξέρουν τα παιδιά ότι δεν θα διαπομπευτούν, γιατί αυτός είναι ο μεγαλύτερος φόβος τους: η απειλή της νέας (και συχνά χειρότερης) κακοποίησης από την δημοσιοποίηση της προσωπικής τους υπόθεσης.
Ποιες είναι οι προτάσεις του Συνηγόρου του Παιδιού για την αποτελεσµατικότερη προστασία των παιδιών από τη βία και την κακοποίηση; Πώς έχουν αντιμετωπίσει τα αρμόδια υπουργεία και οι φορείς της Πολιτείας τις προτάσεις σας;
Ο νόμος 3500/2006 για την ενδοοικογενειακή βία προέκυψε με τη δική μας συνδρομή. Στη συνέχεια έχουμε κάνει πολλές προτάσεις και παρεμβάσεις τόσο για την ενημέρωση όλων των πλευρών όσο και για την συνεργασία των υπηρεσιών και την παρουσία ειδικών ψυχικής υγείας και κοινωνικών λειτουργών κοντά στους εκπαιδευτικούς και τα παιδιά στα σχολεία. Τα υπουργεία έχουν ακούσει με θετικό τρόπο τις προτάσεις μας, αλλά προφανώς η οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα δεν έχει επιτρέψει την πλήρη υλοποίηση εισηγήσεών μας για την ενίσχυση του κράτους πρόνοιας και την ανάπτυξη ισχυρών δικτύων προστασίας των παιδιών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
Το νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία των παιδιών από τη κακοποίηση είναι επαρκώς επικαιροποιημένο; Θεωρείτε ότι η Δικαιοσύνη τιμωρεί παραδειγματικά όσους κακοποιούν παιδιά καθότι δυστυχώς δεν είναι λίγα τα παραδείγματα όσων δραστών είτε επικαλούνται ψυχολογικά προβλήματα και αποφεύγουν τη φυλάκιση, είτε επωφελούμενοι “παραθυράκια” του νόμου αποφυλακίζονται νωρίς;
Πιστεύουμε ότι το ζήτημα δεν είναι να υπάρχουν μεγάλες τιμωρίες, αλλά ισχυρές και παρούσες υπηρεσίες που θα βρίσκονται διαρκώς στο πλάι των παιδιών, ιδίως των πιο ευάλωτων οικογενειών και δεν θα επιτρέπει την επανάληψη των βίαιων πράξεων. Οι ποινές από μόνες τους δεν είναι λύση.
Ποια είναι τα στατιστικά που έχει συγκεντρώσει τα τελευταία χρόνια ο Συνήγορος του Παιδιού αναφορικά με τις υποθέσεις κακοποίησης των παιδιών; Ποιο είναι το προφίλ των θυμάτων; Σε ποιες περιοχές της χώρας καταγράφονται τα περισσότερα περιστατικά κακοποίησης;
Δεν τηρούμε στατιστικά για την κακοποίηση, άλλωστε συνολικά κάθε χρόνο διερευνούμε περίπου 800 υποθέσεις παραβιάσεων δικαιωμάτων ανηλίκων που είναι πολύ λίγες σχετικά με τις πραγματικές παραβιάσεις στη ζωή όλων των παιδιών που ζουν στη χώρα μας. Πάντως εξαιρετικά στατιστικά από επιδημιολογικές έρευνες μπορεί να βρει κανένας στο Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, με το οποίο συνεργαζόμαστε διαρκώς, και το οποίο επισημαίνει ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό παιδιών υφίστανται διάφορες μορφές κακοποίησης στη χώρα μας.
Στο παρελθόν είχατε θίξει το ζήτημα της δευτερογενούς κακοποίησης των παιδιών που προκύπτει μετά την ενεργοποίηση των υπηρεσιών που αποσκοπούν στην προστασία και τη φροντίδα των εν λόγω θυμάτων. Η κατάσταση έχει βελτιωθεί από τότε;
Οι υπηρεσίες είναι πλέον περισσότερο ευαισθητοποιημένες, άλλωστε έχουν γίνει πολλά σεμινάρια στους επαγγελματίες. Ωστόσο, τα περιστατικά κακών χειρισμών ή περιπτώσεις δυσλειτουργίας του συστήματος δυστυχώς υπάρχουν πολλές ακόμα. Ξέρουμε ότι γίνονται λάθη και τα παιδιά ταλαιπωρούνται σε μεγάλο βαθμό από το σύστημα που υποτίθεται ότι τα προστατεύει. Γι’ αυτό και τα παιδιά φοβούνται να καταγγείλουν τέτοιες πράξεις.
Πώς πρέπει να κινηθεί όποιος αντιληφθεί ενδεχόμενη κακοποίηση παιδιού; Σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να απευθυνθούμε στο Συνήγορο του Παιδιού; Ποιος είναι ο ρόλος σας σε υποθέσεις κακοποίησης παιδιών;
Το πρώτο που χρειάζεται κάθε παιδί που κακοποιείται είναι να μπορεί να μιλήσει ήρεμα σε κάποιο πρόσωπο εμπιστοσύνης και να νοιώσει ότι υπάρχουν τρόποι να σταματήσει η κακοποίηση. Άρα, χρειάζεται να μπορούμε να ακούσουμε τα παιδιά και να βοηθήσουμε να βρεθούν τρόποι να προστατευτούν στην πράξη. Όταν πρόκειται για γονείς με προβλήματα που φέρονται άσχημα στα παιδιά τους, η υποστήριξη και συμβουλευτική προς τους γονείς είναι επίσης ένα αρχικό αναγκαίο βήμα. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που οι γονείς αρνούνται ή αδυνατούν να συμμορφωθούν και να δείξουν σεβασμό στα παιδιά τους. Επίσης άλλες που στην κακοποίηση εμπλέκονται τρίτα πρόσωπα του περιβάλλοντος του παιδιού εκτός των γονέων. Κάποιες φορές είναι αναγκαία η ειδοποίηση του εισαγγελέα για να ασκήσει ποινική δίωξη, με στόχο την προστασία του παιδιού. Όταν κάποιος δεν είναι ακριβώς σίγουρος για το πώς είναι καλύτερο να ενεργήσει, μπορεί να ζητήσει τη βοήθεια του Συνηγόρου του Παιδιού. Εμείς, αφού μελετήσουμε και ερευνήσουμε αρχικά την υπόθεση, θα εκτιμήσουμε αν είναι αναγκαίο να ενημερωθεί άμεσα ο εισαγγελέας ή αν υπάρχουν και άλλες ενέργειες που μπορούν να λάβουν χώρα για την καλύτερη προστασία του παιδιού. Άλλες φορές συμβουλεύουμε το παιδί ή τους γονείς ή τρίτους που έχουν ενημέρωση ή άμεση αντίληψη της παραβίασης, και άλλες φορές αναλαμβάνουμε συγκεκριμένες ενέργειες προς φορείς της κοινότητας, ανάμεσα στους οποίους μπορεί να περιλαμβάνεται και η εισαγγελική αρχή.
Σε ομιλία σας εχετε αναφέρει ότι «Η μισή λύση στα προβλήματα των παιδιών βρίσκεται στην επικοινωνία». Τι θέλετε να συμβουλεύσετε τους γονείς ούτως ώστε να αναπτύξουν μια σωστή και εποικοδομητική επικοινωνία με τα παιδιά τους;
Δώστε χρόνο στα παιδιά σας, ακούστε τα, μη βιαστείτε να τα συμβουλέψετε, είναι σημαντικό πρώτα να τα καταλάβετε και να φτιάξετε μια σχέση εμπιστοσύνης μαζί τους! Και όταν παρασύρεστε και κάνετε λάθη, όπως όλοι οι άνθρωποι, μη φοβηθείτε να ζητήσετε συγνώμη και να επιδιώξετε μέσα από συζήτηση να προσεγγίσετε τα παιδιά σας, να τους μιλήσετε αλλά και να τα βοηθήσετε να σας μιλήσουν και αυτά ειλικρινά για όσα νοιώθουν. Η ειλικρίνεια και η τακτική επικοινωνία ανάμεσα σε γονείς και παιδιά είναι το καλύτερο αντίδοτο στη βία που συχνά πλημμυρίζει τη ζωή των παιδιών.
Γιατί είναι σημαντικό οι γονείς αλλά και οι εκπαιδευτικοί να διδάξουν από νωρίς στα παιδιά τα δικαιώματά τους και πώς πρέπει να τα διεκδικούν;
Διδασκαλία των δικαιωμάτων δεν είναι μόνο να ξέρει ένα παιδί “τι δικαιούται και πώς προστατεύει τα δικαιώματά του από παραβιάσεις από άλλους”. Η πραγματική διδασκαλία των δικαιωμάτων, που πρέπει να γίνεται με πολλούς τρόπους, κυρίως βιωματικούς, και με τη βοήθεια του παραδείγματος των ενηλίκων, περιλαμβάνει την έμπρακτη κατανόηση της έννοιας του “σεβασμού” στον άλλον και στην κάθε ομάδα και κοινότητα στην οποία κάποιος ανήκει. Αν μάθουν από νωρίς τα παιδιά να ακούν, να σέβονται και να υπολογίζουν τους άλλους και παράλληλα να ζητούν τον σεβασμό της δικής τους προσωπικότητας, του σώματος και της άποψής τους, τότε μπορεί να αποφύγουμε πολλές μορφές κακοποίησης που συμβαίνουν επειδή ακριβώς τα παιδιά – θύματα είναι ευάλωτα και αδύναμα.
Ποιο μήνυμα θέλετε να στείλετε με ευκαιρία τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Παιδιού;
Να θυμόμαστε, να ακούμε προσεκτικά και να υπολογίζουμε τα παιδιά διαρκώς και όχι μόνο στις Παγκόσμιες Ημέρες (που είναι έτσι και αλλιώς περισσότερες από μία!), στις γιορτές και στις χαρές τους. Κάθε ώρα και κάθε στιγμή είναι σημαντική στη ζωή ενός παιδιού και οι ενήλικοι δεν πρέπει να αδιαφορούμε για αυτές ούτε να βλέπουμε την πραγματικότητα μόνο από τη δική μας πλευρά. Ας θυμηθούμε τι χρειαζόμασταν στα αλήθεια από τους μεγάλους όταν ήμασταν μικρά παιδιά, και ας φροντίσουμε να το έχουν τα παιδιά μας!
