«Γιατί δεν με ακούει το παιδί μου;»: Μην απελπίζεστε, ακούστε το εσείς και… αλλάξτε

Είναι ανυπάκουο;

Σας «σπάει τα νεύρα»;

Θέλει συνέχεια την προσοχή σας;

Δε σας αφήνει να ησυχάσετε;

Ψυχραιμία. Είναι απλά παιδί. Και δεν γνωρίζει «ενήλικους» τρόπους να ικανοποιήσει τις επιθυμίες του. Τις περισσότερες φορές αυτό που θέλει είναι να τραβήξει την προσοχή των ενηλίκων και κυρίως της μαμάς και του μπαμπά. Είναι όσο εγωκεντρικό φαίνεται. Γιατί… είναι απλά παιδί εξηγεί η Μαρία Βουλγαρίδου, Παιδαγωγός / Σύμβουλος οικογένειας.

Τι λέει η ψυχολογία;

Η ψυχολογία υποστηρίζει ότι κάθε μορφή συμπεριφοράς, είναι απάντηση σε  κάποιο ερέθισμα ή έχει κάποιο σκοπό που είτε δηλώνεται με τα λόγια είτε με έμμεσο τρόπο. Και η ανυπακοή των παιδιών είναι συνεπώς μια «απάντηση».

Και μάλιστα, μερικές φορές μια απάντηση που… ενθαρρύνεται από τους γονείς, χωρίς φυσικά να το γνωρίζουν.

Πώς και γιατί γίνεται αυτό;

Όλα τα παιδιά θέλουν να τραβήξουν την προσοχή των σημαντικών για αυτά ενηλίκων. Το επιχειρούν συνήθως με θετικό τρόπο.

Αν όμως δεν το πετύχουν στο βαθμό που το χρειάζονται, επιδιώκουν να τραβήξουν την προσοχή με αρνητικό τρόπο. Αν οι γονείς ενοχληθούν και επιχειρήσουν να διορθώσουν ή να ελέγξουν τη συμπεριφορά του, τότε το παιδί… έχει πετύχει το στόχο του.

  • Έγινε δηλαδή το κέντρο του ενδιαφέροντός τους.

Ακόμα και αν η αντίδραση του παιδιού είναι το σταμάτημα της αρνητικής συμπεριφοράς του, πάλι πέτυχε το στόχο του, δηλαδή να τραβήξει την προσοχή τους.

Και το σημαντικότερο: έχει μάθει ότι ΚΑΙ με αυτό τον τρόπο μπορεί να κάνει τους γονείς του να ασχοληθούν μαζί του.

Είναι συνεπώς σχεδόν βέβαιο ότι το παιδί θα επαναλάβει την ίδια πράξη  ή θα κάνει κάτι παρόμοιο, επιδιώκοντας και πάλι το ίδιο  αποτέλεσμα.

Μεγαλώνοντας, αυτή η εμπειρία αποκτά και μια άλλη διάσταση: μαθαίνει τα παιδιά ότι εκτός από την προσοχή των γονιών τους, η «ενοχλητική συμπεριφορά», τους προσφέρει βοήθεια στο να επιβάλλουν τη θέλησή τους.

  • Φέρεται σα να σκέφτεται: « Πρέπει να γίνει αυτό που θέλω εγώ».

Όταν ένα παιδί προκαλεί, οι γονείς θυμώνουν γιατί νιώθουν ότι προκαλούνται. Σπάνια όμως έχουν επιτυχία οι προσπάθειές τους να το πειθαρχήσουν. Αυτό θα εξακολουθήσει να τους προκαλεί και να συνεχίζει την απαράδεκτη συμπεριφορά.

Ακόμα και όταν οι γονείς πετύχουν να σταματήσουν την κακή συμπεριφορά, η νίκη τους θα είναι προσωρινή.

Μερικά παιδιά που έχουν εμπλακεί σε ένα τέτοιον αγώνα υπεροχής, μπορεί να κάνουν τελικά αυτό που τα αναγκάζουν οι γονείς, αλλά όχι με τον τρόπο που θέλουν.

Και εάν αυτή η διελκυστίνδα συνεχιστεί, μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά σε πιο ακραίες συμπεριφορές που να θυμίζουν λίγο από «εκδίκηση».

Οι γονείς αντιμετωπίζοντας μια τέτοια συμπεριφορά, νιώθουν οι ίδιοι αδικημένοι. Συχνά θέλουν να ανταποδώσουν την κακή συμπεριφορά και με αυτό τον τρόπο ενισχύουν την αρνητική συμπεριφορά του παιδιού τους.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Τα παιδιά που έχουν αναπτύξει μια κακή σχέση με τους γονείς τους –συχνά ως αποτέλεσμα σωρείας παρεξηγήσεων- στην πραγματικότητα αισθάνονται αποθαρρυμένα ή και θυμωμένα.

Θα συνεχίσουν να αντιδρούν και να συμπεριφέρονται άσχημα ή μπορεί να γίνουν παθητικά και να δείχνουν παραίτηση, να μην αντιδρούν καθόλου σε αυτά που θέλουν οι γονείς ή/ και να ζητούν τη βοήθειά μας για όλα, ακόμα και για όσα μπορούν να κάνουν μόνα τους .

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Πριν από οποιαδήποτε προσπάθεια να αντιμετωπίσουμε μια δυσάρεστη συμπεριφορά του παιδιού, πρέπει να εξετάζουμε:

  • Τι νιώθουμε πριν την αντίδρασή μας
  • Τι φαίνεται να καταλαβαίνει το παιδί

Θα διευκολύνουμε την προσπάθειά μας αν παρατηρήσουμε και αναλογιστούμε:

  • Τα δικά μας συναισθήματα και αντιδράσεις στις συμπεριφορές του παιδιού
  • Την αντίδραση του παιδιού στις προσπάθειες μας να το «συμμορφώσουμε».

Στην προσπάθειά μας να κατανοήσουμε και να αντιμετωπίσουμε κάθε έναν από τους πιο συνηθισμένους σκοπούς της κακής συμπεριφοράς θα πρέπει να προσέχουμε κάποιες «παγίδες»:

Συγκεκριμένα:

Αντιμετώπιση της συμπεριφοράς που επιδιώκει τη «λάθος  προσοχή».

  • Όπου μπορείτε αγνοείστε εντελώς την αρνητική συμπεριφορά του.
  • Προσέξτε τη θετική συμπεριφορά, αλλά όχι τη στιγμή που τη ζητάει το παιδί.
  • Συνειδητοποιείστε ότι όταν στην εκδήλωση μιας κακής συμπεριφοράς:

υπενθυμίζετε, τιμωρείτε, αμείβετε, παροτρύνετε εξυπηρετείτε, δίνετε την προσοχή που ζητάει. 

e8d5d05a_shutterstock_80726956.xxxlarge_2x

Στη συμπεριφορά που προσπαθεί να επιβάλλει τη θέλησή του:

Οι  σχέσεις διελκυστίνδας, σε αυτή την περίπτωση είναι επιζήμιες και αναποτελεσματικές.

Είστε περισσότερο ώριμοι γι΄ αυτό:

  • Αποχωρείτε από το πεδίο της μάχης. Δείξτε την αποδοκιμασία σας με ήπιο τρόπο και την απαξίωση της πράξης, ΟΧΙ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ.
  • Βοηθήστε το παιδί να βρει τρόπους να χρησιμοποιήσει θετικά τη «δύναμή» του, ζητώντας τη βοήθεια και τη συνεργασία του.
  • Συνειδητοποιείστε ότι και η μάχη και η υποχώρηση στις απαιτήσεις του παιδιού απλά εντείνουν την επιθυμία του να επιβάλλει τη θέλησή του.

Όταν η συμπεριφορά του μοιάζει «εκδικητική»:

Στην πραγματικότητα το παιδί αισθάνεται κατά βάση αδύναμο. Για αυτό αποφεύγουμε:

  • την παγίδα να νιώσουμε πληγωμένοι από τη συμπεριφορά του
  • την τιμωρία
  • την αντεκδίκηση

Αντίθετα προσπαθούμε:

  • Να καλλιεργήσουμε μια σχέση εμπιστοσύνης.
  • Να πείσουμε το παιδί ότι «είναι αγαπητό» ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά του

Όταν παριστάνει ότι χρειάζεται συνεχώς τη βοήθειά μας:

Δεχόμαστε απερίφραστα ότι ένα παιδί που επιδεικνύει ανικανότητα δεν είναι ανίκανο. Το παιδί αυτό δεν έχει εμπιστοσύνη στις ικανότητές του.

Για αυτό:

  • Αποφεύγουμε κάθε κριτική.
  • Ενθαρρύνουμε κάθε θετική προσπάθεια όσο μικρή και αν είναι.
  • Συγκεντρώνουμε την προσοχή μας στα θετικά σημεία.
  • Δε δείχνουμε σε καμιά περίπτωση ότι λυπόμαστε για την ανικανότητά του ή πιστεύουμε ότι είναι μια δεδομένη κατάσταση.

Τι θα πρέπει να θυμόμαστε:

  • Ο καλύτερος τρόπος να επηρεάσουμε θετικά τη συμπεριφορά ενός παιδιού, είναι να αλλάξουμε τη δική μας συμπεριφορά.
  • Όταν το παιδί συμπεριφέρεται με αρνητικό τρόπο, αντιδράστε απροσδόκητα. Δηλαδή, σκεφθείτε και κάνετε ακριβώς το αντίθετο από αυτό που θα περίμενε από εσάς να κάνετε,
  • Δείξτε ότι εκτιμάτε τις θετικές εκδηλώσεις του παιδιού, εκτός από τις περιπτώσεις που αποσκοπούν μόνο στο να τραβήξουν την προσοχή.
  • Συγκεντρώστε την προσοχή σας στα θετικά σημεία του παιδιού, αντί να εντοπίζετε τα λάθη.
  • Δείχνοντας εμπιστοσύνη στο παιδί, θα το βοηθήσετε να αναπτύξει την αυτοπεποίθησή του.