Μπορεί τα παιδιά να μην καταλαβαίνουν αυτήν τη στιγμή την αξία των αρχαίων ελληνικών στη ζωή τους καθώς θα μεγαλώνουν, όμως, είναι εντελώς στο χέρι μας να τα βοηθήσουμε να καταλάβουν πόσο πολύτιμος σύμμαχος θα σταθεί στη ζωή τους η γνώση τους. Γιατί όποιος έχει διδαχθεί με τον σωστό τρόπο την αρχαία ελληνική γλώσσα, έχει συμβάλει στην εκπαίδευση και καλλιέργεια του μυαλού του.
Ένας από τους εκπαιδευτικούς φορείς που έχουν ξεχωρίσει τα τελευταία χρόνια για το επίπεδο διδασκαλίας και τις καινοτόμες μεθόδους που εφαρμόζει στην εκμάθηση Αρχαίων Ελληνικών σε παιδιά και εφήβους είναι η Ελληνική Αγωγή.
Όσοι μαθητές έχουν την τύχη να παρακολουθήσουν μαθήματα είτε δια ζώσης είτε εξ αποστάσεως σημειώνουν ότι αποτελεί την ιδανική επιλογή για να γνωρίσει ένα παιδί την μαγεία της ελληνικής γλώσσας αξιοποιώντας τις αρχές της βιωματικής μάθησης.
Θέλοντας να μάθουμε περισότερο για το εκπαιδευτικό έργο της Ελληνικής Αγωγής και τα πρόγραμματα εκμάθησης Αρχαίων Ελληνικών μιλήσαμε με την Ευγενία Μανωλίδου, που έχει αναλάβει την διεύθυνση της Σχολής και μάς παρουσίασε τις πρακτικές που έχουν αναγάγει την Ελληνική Αγωγή σε κορυφαίο εκπαιδευτικό Οργανισμό για την προώθηση των Αρχαίων Ελληνικών στην Ελλάδα και το εξωτερικό, τόσο σε ενήλικες όσο και στα παιδιά, αποσπώντας διεθνείς διακρίσεις.
Κυρία Μανωλίδου, η αγάπη σας για τα Αρχαία Ελληνικά όσο περνάει ο καιρός «ανοίγει τα σύνορα». Σας βλέπουμε δηλαδή όλο και πιο συχνά στο εξωτερικό, σε διάφορα συνέδρια και εκδηλώσεις, που έχουν σχέση με τη γλώσσα των προγόνων μας. Στο τελευταίο ταξίδι σας μάλιστα στην Ισπανία και πιο συγκεκριμένα στη Μαδρίτη, βρεθήκατε στο σεμινάριο που διοργανώνει η Cultura Clásica, με το συμβολικό όνομα «ΟΥΡΑΝΟΣ.» Θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας αυτή την εμπειρία σας, που από ό,τι γνωρίζουμε κι εμείς είναι αληθινά ξεχωριστή…
Ήταν πράγματι μία μοναδική εμπειρία. Η οργάνωση Cultura Clásica που εδρεύει στην Ισπανία διοργάνωσε για 3η χρονιά το σεμινάριο της ενεργού μεθόδου διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών. Η ενεργός μέθοδος διδασκαλίας θεωρείται η πιο αποτελεσματική προκειμένου κάποιος που θέλει να μάθει μία γλώσσα, να την μάθει καλά και να κατανοεί κείμενα είτε γραπτά, είτε προφορικά. Το σεμινάριο διήρκεσε περίπου μία εβδομάδα, καθημερινά είχαμε έξι ώρες μαθημάτων και την υπόλοιπη ημέρα μελετούσαμε, γράφαμε ή μιλούσαμε, χρησιμοποιώντας όμως μόνον τα Αρχαία Ελληνικά ως γλώσσα επικοινωνίας. Εννοείται πως και κατά την διάρκεια των μαθημάτων η μοναδική γλώσσα διδασκαλίας ήταν τα Ελληνικά.
Μάθαμε πως ήσασταν η μόνη μη διδάσκουσα Αρχαίων σε κάποιο σχολείο, όπως επίσης και η μόνη Ελληνίδα. Πώς σας αντιμετώπισαν αλήθεια; Και γενικά πώς σας αντιμετωπίζουν στο εξωτερικό όταν ξέρουν πως «εκπροσωπείτε» τον κόσμο των Αρχαίων Ελληνικών που για τους ξένους αποτελεί … θαυμαστό έργο;
Το σεμινάριο αυτό απευθυνόταν κυρίως σε δασκάλους και καθηγητές Αρχαίων Ελληνικών που επιθυμούν να μάθουν να διδάσκουν μιλώντας. Στην Ελλάδα αυτό ακόμη δεν έχει γίνει γνωστό παρόλο που στην Ευρώπη γίνεται εδώ και πολλά χρόνια, τα τελευταία δέκα τουλάχιστον, πολύ πιο εντατικά. Οπότε, λογικό είναι οι Έλληνες ακόμη να μην το έχουν μάθει και να μην παρακολουθούν τέτοια σεμινάρια. Εγώ, λόγω της μεγάλης εξωστρέφειας που έχει η Ελληνική Αγωγή τα τελευταία χρόνια – από το 2020 και μετά – και των συνεργασιών με μεγάλα εκπαιδευτικά ιδρύματα του εξωτερικού, έχω γνωρίσει πάρα πολλούς καθηγητές Αρχαίων Ελληνικών που διδάσκουν ή μαθαίνουν, οπότε με ενημερώνουν και όπου μπορώ, πηγαίνω. Η αντιμετώπιση είναι πάντα συγκινητική, οι ξένοι λατρεύουν τη γλώσσα μας και όσα αυτή εκπροσωπεί είτε στους κλασικούς είτε στους βυζαντινούς χρόνους και περιμένουν από εμάς να μάθουν πολύ περισσότερο από το να διδάξουν.
Γνωρίζουμε πως ως διευθύντρια Σπουδών της «Ελληνικής Αγωγής» έχετε ταξιδέψει και στην Accademia Vivarium Novum στη Ρώμη, στο Trivium στη Γερμανία, στην Αγγλία, στο Ralston College στην Αμερική, σε μεγάλα πανεπιστήμια στον Καναδά και γενικά δεν σταματάτε να δημιουργείτε δρόμους που μας συνδέουν με ανθρώπους που διδάσκουν Αρχαία ανά τον κόσμο. Μιλήστε μας λίγο γι αυτή την «μεγάλη ιδέα» του να αποκτήσει η γλώσσα μας την αίγλη που της αξίζει…
Η γλώσσα μας είναι όντως αγλαής, λαμπερή και δοξασμένη, ανέκαθεν χαρακτηρίζεται από την αίγλη που πολύ σωστά αναφέρετε – αἴγλη… ξέρετε πόσο αρχαία είναι αυτή η λέξη (ήδη από την Οδύσσεια) – και στεναχωριέμαι όταν, λόγω έλλειψης γνώσεων την αγνοούμε ή την κακοποιούμε. Το όραμα της Ελληνικής Αγωγής είναι να κάνει όλα τα παιδιά να αγαπήσουν τη γλώσσα. Μόνον εάν καταλάβουμε το πόσο σημαντική είναι, το πόσο σπουδαίοι άνθρωποι την χρησιμοποίησαν με αξιοθαύμαστο τρόπο και μίλησαν για έννοιες και καταστάσεις ανθρώπινες, επίκαιρες στο διηνεκές, μόνον τότε θα την αγαπήσουμε, τότε θα την μάθουμε καλά και θα αλλάξει η ζωή μας. Τα κλασικά γράμματα αλλάζουν τους ανθρώπους, τους βελτιώνουν, γι’ αυτό και υπάγονται στις ανθρωπιστικές επιστήμες. Το πιο σημαντικό όμως πως για εμάς, τα Αρχαία Ελληνικά είναι πολύ πιο εύκολα εν συγκρίσει με άλλες γλώσσες, εντελώς ξένες, και παρ΄όλ΄αυτά μαθαίνουμε πολλές άλλες ξένες γλώσσες και όχι τη δική μας – εν αντιθέσει με τους ξένους που την μαθαίνουν πολύ καλά. Άρα, κάτι δεν γίνεται σωστά.
Είναι αλήθεια πως μιλάτε Αρχαία Ελληνικά και μπορείτε να κάνετε κανονική κουβέντα με κάποιον που επίσης μιλάει Αρχαία; Δηλαδή μπορεί να είναι η γλώσσα των προγόνων μας μια γλώσσα που θα μιλάμε κι εμείς; Και που βοηθάει τελικά αυτό; Τι αξία έχει για μας να μιλάμε Αρχαία Ελληνικά;
Από την πρώτη στιγμή που επισκέφθηκα την Ακαδημία Vivarium Novum στη Ρώμη, το «ἑλληνίζειν» ήταν προϋπόθεση. Όχι το «καλῶς κα ἄνευ σφαλμάτων ἑλληνίζειν,» απλώς το «ἑλληνίζειν». Στην αρχή μου φαινόταν αδιανόητο να μιλήσω στα αρχαία ελληνικά, εδώ καλά – καλά τους αρχικούς χρόνους των ρημάτων με το ζόρι τους μάθαινα στο σχολείο, θα μιλούσα κιόλας;
Κι όμως, εκεί ήταν που μου αλλάξαν εντελώς τον τρόπο σκέψης, ή μάλλον μου τα έβαλαν όλα σε μια σειρά: όπως όταν ξεκινάς να μιλάς μία ξένη γλώσσα, για παράδειγμα τα Αγγλικά, κανείς δεν παρουσιάζει στα παιδάκια καταλόγους με ρήματα, προθέσεις και συνδέσμους, έτσι και με τα Αρχαία Ελληνικά, όλα ξεκινούν από ένα «Χαῖρε». Άπαξ και πεις χαῖρε, όλα τα άλλα είναι ζήτημα λίγου χρόνου. Έτσι, ενώ το πρωί μπορεί να μην μπορούσα να αρθρώσω λέξη, ως το βράδυ, κουτσά-στραβά, λίγα Αρχαία, λίγα Νέα Ελληνικά (που πολλά είναι και Αρχαία αλλά δεν το ξέρουμε) ξεκίνησα.
Μετά από λίγο καιρό, με ελάχιστη προσπάθεια γιατί το πρόγραμμα στην Αθήνα είναι πολύ βεβαρυμένο, συνέχισα να παρακολουθώ μαθήματα, να μελετώ βιβλία διδασκαλίας που έχουν γραφτεί στην ελληνιστική κοινή, όπως για παράδειγμα το «Ἀθήναζε», την μέθοδο διδασκαλίας της Οξφόρδης ή την μέθοδο του Polis Institute στην Ιερουσαλήμ και λιγότερο από ένα χρόνο, άρχισα να διαβάζω κείμενα στα Αρχαία Ελληνικά. Απλά μεν κείμενα στην αρχή, μη φανταστείτε Όμηρο ή Πλάτωνα, αλλά από το πρωτότυπο. Αυτή είναι η αξία της προφορικής εξάσκησης της γλώσσας: καταλήγεις να διαβάζεις οποιοδήποτε κείμενο, όχι το διδαγμένο ή το αδίδακτο, το γνωστό ή το άγνωστο. Τί σημαίνει γνωστό και άγνωστο; Υπάρχει τέτοιο πράγμα στις ξένες γλώσσες; Μαθαίνεις τη γλώσσα και ανά επίπεδο εξετάζεσαι με κείμενα αναλόγως του επιπέδου σου. Έτσι ακριβώς γίνεται και με τα Αρχαία Ελληνικά.
Έχετε δηλώσει σε πολλές συνεντεύξεις σας, πως στόχος και προτεραιότητα σας είναι να μάθουν τα παιδιά μας σωστά τη γλώσσα και να γίνει το μάθημα των Αρχαίων ένα μάθημα που θα αγαπούν αληθινά και δεν θα κοιτούν το ρολόι ανυπομονώντας για το πότε θα τελειώσει η σχολική ώρα. Πόσο εφικτό νομίζετε πως είναι να γίνει αυτός ο στόχος πραγματικότητα;
Τώρα που ήμουν στη Μαδρίτη και παρακολουθούσα το σεμινάριο αυτό, συνέβαινε ακριβώς αυτό που περιγράφετε! Τελείωνε το μάθημα και δεν έφευγε κανείς! Και μιλάμε για 3 ενότητες δίωρων μαθημάτων καθημερινώς, και το Σαββατοκύριακο.
Το μάθημα ήταν απολαυστικό! Διαβάζαμε από πολύ απλά κείμενα που προορίζονται για τους μαθητές του Γυμνασίου στα ξένα σχολεία – σε εμάς άνετα διδάσκονται στα παιδάκια του δημοτικού, τόσο απλά είναι για εμάς που έχουμε το υπόβαθρο των νέων Ελληνικών, οι λέξεις είναι σχεδόν όλες γνωστές – μέχρι Λυσία, Πλάτωνα, Αριστοφάνη ακόμη και αποσπάσματα ιατρικών συγγραμάτων. Φτιάχναμε δικές μας ιστορίες ως συνέχεια σε κάποιο κείμενο, υφάναμε, παίζαμε με εικόνες, παίξαμε μέχρι και Bingo! Bingo στα Αρχαία, το φαντάζεστε; Φαντάζεστε να γινόταν έτσι το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών στην Ελλάδα;
Εμείς θα το κάναμε πιστεύω ακόμη καλύτερα, έχουμε τόση φαντασία και τόσο ευρύτατο λεξιλόγιο χάρις στην μοναδική πλαστικότητα της γλώσσας μας, τα παιδιά θα ανυπομονούσαν για το μάθημα των Αρχαίων. Είμαι σίγουρη ότι γίνεται. Το έζησα στην Ισπανία, το ζω στην Ελληνική Αγωγή τα τελευταία έξι χρόνια, εάν καταλάβουμε το πόσο θα ωφελήσει τα παιδιά, θα το κάνουμε και θα το κάνουμε και τέλεια!
Ποια είναι τα σημαντικότερα οφέλη που κερδίζει ένας μαθητής μαθαίνοντας Αρχαία Ελληνικά; Και είναι αλήθεια πως στην «Ελληνική Αγωγή» έχετε και ενήλικες μαθητές; Τι μπορεί να θέλει να μάθει ένας ενήλικας που δεν το γνωρίζει ήδη;
Αναρίθμητα είναι τα οφέλη που αποκομίζει κάποιος που μαθαίνει Αρχαία Ελληνικά. Κατ’ αρχάς βελτιώνει τα νέα Ελληνικά. Το λεξιλόγιο εμπλουτίζεται, και όταν συμβαίνει αυτό, εμπλουτίζονται και οι σκέψεις μας με ιδέες, ο λόγος αποκτά επιχειρήματα ουσιαστικά και όλη η συμπεριφορά, τόσο η δική μας, όσο και των οικείων μας αλλάζει. Έχετε προσέξει το πόσο διαφορετικά συμπεριφερόμαστε αναλόγως του πώς απευθύνεται σε εμάς ο συνομιλητής μας; Έπειτα, και προκειμένου να μάθουμε σωστά τη γλώσσα, ερχόμαστε σε επαφή με τα κείμενα.
Με μικρά, απλά, όμορφα κείμενα στην αρχή για τα παιδιά, πολλά από τα οποία τα γνωρίζουν ήδη, της Μυθολογίας ή της Ιστορίας που διδάσκονται στο σχολείο, αργότερα στους εφήβους κείμενα φιλοσοφικά αλλά και χιουμοριστικά – γιατί όχι, τους αρέσουν πολύ! – και στους ενήλικες κείμενα πιο απαιτητικά, αλλά και πάλι πολύ όμορφα. Δεν υπάρχει άσχημο, περιττό ή βαρετό κείμενο στα αρχαία ελληνικά. Όλα έχουν κάτι να μας διδάξουν. Σημαντικότατο ρόλο παίζει φυσικά ο δάσκαλος και οι γνώσεις που έχει, ώστε να κερδίσει αμέσως το ενδιαφέρον των μαθητών. Εκεί βοηθούν όλα αυτά τα σεμινάρια, όπως του «ΟΥΡΑΝΟΥ.»
Εάν σας ζητούσα να μας πείτε τι έχετε κερδίσει εσείς ως άνθρωπος μέχρι τώρα από αυτό το «ταξίδι στη γλώσσα» των Αρχαίων Ελληνικών, τι θα μου απαντούσατε; Και στα αλήθεια, τι καινούριο και συναρπαστικό μας ετοιμάζετε για τη νέα χρονιά στην Ελληνική Αγωγή;
Εμένα τα Αρχαία Ελληνικά με έχουν αλλάξει εντελώς. Έχουν αλλάξει οι προτεραιότητές μου, έχει εμπλουτιστεί η καθημερινότητά μου, έχω αποκτήσει στόχους και όραμα. Με χαρά μου βλέπω ότι παρασύρω σιγά – σιγά και άλλους στο συναρπαστικό αυτό ταξίδι, κυρίως νεότερους ανθρώπους και αυτό μου αρέσει πολύ! Στην Ελληνική Αγωγή κλείνουμε φέτος τα 30 χρόνια λειτουργίας, έχουμε ετοιμάσει πολλές εκπλήξεις για τους μαθητές μας και ανυπομονούμε να τις μοιραστούμε μαζί τους, και μαζί σας! Σας περιμένουμε στην παρουσίαση του νέου προγράμματος των μαθημάτων μας στις 6 Σεπτεμβρίου στις 18:00 για να τα πούμε από κοντά – ή μέσω διαδικτύου εάν κάποιοι από τους μαθητές κατοικούν εκτός Αθηνών.
Σας ευχαριστούμε πολύ!
Καὶ ἐγώ, μυρίας χάριτας ἔχω τῆς ἀναγνώσεως ἕνεκα, ὑγιαίνετε πᾶσαι τὲ καὶ πάντες!
Διαβάστε επίσης
