Δεν έχει νόημα αν είμαστε καλοί γονείς, αλλά πώς θα γίνουμε καλύτεροι από αυτό που είμαστε

Είμαι καλός γονιός; Ένα πλαστό και βασανιστικό ερώτημα.

Όλα αυτά τα χρόνια συνεργάστηκα με πολλούς γονείς. Είτε στο σχολείο για τα παιδιά τους, είτε σε συζητήσεις και σεμινάρια για τα παιδιά τους, είτε σε προσωπικές συζητήσεις για τα παιδιά τους. Πάντα για τα παιδιά τους. Από τη στιγμή που γίνεσαι γονέας, από αυτή τη καθοριστική στιγμή που ένας μικρός άνθρωπος εμφανίζεται στη ζωή σου αυτή αλλάζει.

Και είναι μια συγκλονιστική αλλαγή αυτή η οποία, όπως όλες οι αλλαγές, θέτει νέους όρους, θέτει νέες προοπτικές και περισσότερο από όλες τις άλλες αλλαγές θέτει στους γονείς ένα καθήκον.

Σε κάθε συνάντηση, σε κάθε συζήτηση, σε κάθε συνεργασία, ανεξάρτητα αν αυτή είχε ή έχει να κάνει με την ορθογραφία, τον πολλαπλασιασμό, τη συμπεριφορά των παιδιών τους ή τα προβλήματα που πιθανώς να εμφανίζονται υποβόσκει ένα ερώτημα. Ένα ερώτημα κοινό σε όλους. Το οποίο αναδύεται σχεδόν αυτόματα.

Μπορεί να μην εκφράζεται, μπορεί να μη λέγεται αλλά το ερώτημα είναι πάντα εκεί.

Είμαι καλός γονιός; Τι πρέπει να κάνω για να είμαι καλός γονιός;

Και είναι ένα βασανιστικό ερώτημα αυτό. Κάποτε προσπαθούσα να δώσω πρακτικές συμβουλές. Είδα πως στις περισσότερες περιπτώσεις αυτές δεν ήταν λειτουργικές. Αν εξαιρέσει κανείς τις συμβουλές για καλύτερη απόδοση στα μαθήματα, που μπορεί να έχουν ένα πρακτικό και εμφανές αποτέλεσμα, οι άλλες συμβουλές, εκείνες που αφορούν στη σχέση γονέα-παιδιού, στην αναμφισβήτητη ανάγκη των παιδιών να αντιλαμβάνονται την αγάπη που νιώθουν για αυτά οι γονείς τους, να νιώθουν δηλαδή πως οι γονείς τους τα αγαπούν όχι μόνο διαισθητικά αλλά και πρακτικά, με σωματική και συναισθηματική επαφή, αυτές λοιπόν οι συμβουλές, έβλεπα πως δεν έπιαναν τόπο.

Σκέφτηκα πως αυτό είναι πολύ λογικό. Οι παλαιότερες γενιές δεν εκπαιδευτήκαμε ποτέ στο πώς να είναι κάποιος γονέας. Κανείς δεν μας έδειξε έναν τρόπο για να προσεγγίζουμε τον ρόλο μας, τον νέο αυτό θαυμάσιο ρόλο που πάρα πολλές φορές γίνεται βασανιστικός σαν το ερώτημα είμαι καλός γονιός; Όσοι τα κατάφεραν λίγο καλύτερα ήταν αυτοί και αυτές που αναζήτησαν μόνοι και μόνες τις απαντήσεις. Οι περισσότεροι έμαθαν κυριολεκτικά στου «κασίδι το κεφάλι»

Οι νεότερες γενιές γονέων, πάλι, είναι αντιμέτωπες με τη δικτατορία, την αφόρητη επιταγή, των διαφόρων ειδικών με τα πρέπει και τα μη. Είναι γεμάτο το διαδίκτυο από συμβουλές και προτροπές για το τι πρέπει να κάνει κανείς/καμία για να είναι εντάξει. Να είναι ένας μοντέρνος, σύγχρονος γονιός, σαν αυτούς/ές που βλέπουμε στις διαφημίσεις και τις ταινίες οι οποίες συγκλίνουν πως στο τέλος, όλα πηγαίνουν καλά ή καταστροφικά.

Το ερώτημα είμαι καλός γονιός είναι από μόνο του μια παγίδα.

Είναι ένα ερώτημα που γεννιέται από τη σύγκριση του εαυτού μας με τους άλλους. Έχουμε την τάση να εξιδανικεύουμε αυτό που βλέπουμε στις άλλες οικογένειες, να εντοπίζουμε και να αποκόπτουμε τις θετικές στιγμές, το φαίνεσθαι από το είναι και να αισθανόμαστε τελικά μειονεκτικά ή ακόμα και άχρηστοι/ες. Επίσης, είναι ένα ερώτημα το οποίο εμφανίζεται ως απόρροια της εμφάνισης πιθανών προβλημάτων συμπεριφοράς των παιδιών ή προβλημάτων στη σχέση γονέων-παιδιού.

Δεν διαβάζει. Δεν μ’ ακούει. Κάνει του κεφαλιού του. Είναι συνεχώς σε ένταση. Απαιτεί συνεχώς. Δεν προσπαθεί. Δεν… δεν… δεν… Ενώ, βλέπω βρε παιδάκι μου τα παιδιά του… ή της… και ζηλεύω λίγο.

Το ερώτημα είμαι καλός γονιός είναι πλαστό και βασανιστικό γιατί δεν επιδέχεται μία και μοναδική απάντηση.

Είμαστε ό,τι γίναμε. Με τις επιρροές από τη δική μας οικογένεια, τα διαβάσματά μας, τη δική μας παιδική ηλικία, τις εμπειρίες μας, τις σπουδές μας…
Και ο μοναδικός τρόπος να απαντήσουμε στο ερώτημα που μας βασανίζει είναι να μελετήσουμε σε βάθος αυτό που εμείς είμαστε.

Το καλό νέο είναι ότι με συστηματική δουλειά και χωρίς πανικό κάθε άνθρωπος μπορεί να βρει αυτά που θέλει να αλλάξει και να τα αλλάξει. Το κακό νέο είναι ότι αυτό απαιτεί έντονη και επίμονη δουλειά.

Το σπουδαίο νέο είναι ότι το αν είμαστε καλοί γονείς ή όχι είναι κάτι που δεν κρίνεται σε μία μόνο στιγμή, σε έναν καυγά με τα παιδιά μας, σε μια δυσάρεστη κατάσταση.

Το αν είμαστε καλοί ή όχι γονείς είναι κάτι που ίσως δεν πρέπει να το ρωτάμε ποτέ.

Εκείνο που πρέπει να κάνουμε, εκείνο που έχουμε ως καθήκον από τη στιγμή που γινόμαστε γονείς, είναι να αναρωτιόμαστε συνεχώς πώς θα γίνουμε καλύτεροι από αυτό που είμαστε.

Αλλά από αυτό που είμαστε εμείς και όχι από αυτό που οι άλλοι μας υποβάλλουν ή μας επιβάλλουν να γίνουμε.

Το πιο ξεκάθαρο νέο είναι πως συνταγές επιτυχίας δεν υπάρχουν. Υπάρχει μόνο η ίδια η ζωή μας. Και το καθήκον μας απέναντι στα παιδιά μας και στην κοινωνία.

Τάσος Παπαναστασίου

Εκπαιδευτικός και Διεθυντής του Δημοτικού της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής