Πότε πρέπει να υποψιαστούν οι γονείς τη δυσλεξία; Και ποια σημάδια μαρτυρούν ότι το παιδί χρειάζεται περαιτέρω αξιολόγηση;
Οι γονείς συχνά ανησυχούν για την πρόοδο των παιδιών τους στο σχολείο ή ακόμη και κατά την προσχολική περίοδο. Είναι φυσικό να αναρωτηθούν αν οι δυσκολίες που εμφανίζονται στην ανάγνωση, στη γραφή ή στα μαθήματα γενικότερα οφείλονται σε κάποια ειδική μαθησιακή δυσκολία όπως η δυσλεξία.
Τι είναι όμως η δυσλεξία και ποια τα «συμπτώματα» ή σημάδια που θα μας ωθήσουν να απευθυνθούμε σε ειδικό;
Τι είναι η δυσλεξία
Η δυσλεξία είναι μια ειδική μαθησιακή δυσκολία που επηρεάζει την ανάγνωση, την ορθογραφία και συχνά τη γραπτή έκφραση. Δεν σχετίζεται με χαμηλή νοημοσύνη, ούτε με αμέλεια των γονιών ή των δασκάλων. Ένα παιδί με δυσλεξία μπορεί να είναι εξαιρετικά ευφυές, δημιουργικό και με ιδιαίτερες ικανότητες, αλλά να δυσκολεύεται έντονα όταν χρειάζεται να διαβάσει ή να γράψει. Δεν είναι πρόβλημα άρθρωσης ή ομιλίας, αλλά αφορά κυρίως τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τον γραπτό λόγο.
Συμπτώματα δυσλεξίας ανά ηλικία
Προσχολική ηλικία (3–5 ετών)
Η διάγνωση σε αυτή την ηλικία είναι δύσκολη, όμως ορισμένα σημάδια μπορούν να προβληματίσουν:
- Αργή ανάπτυξη λόγου και περιορισμένο λεξιλόγιο.
- Δυσκολία να μάθει ρίμες ή να θυμηθεί ακολουθίες (π.χ. μέρες της εβδομάδας).
- Δυσκολία στη λεπτή κινητικότητα (χρήση μολυβιού, ψαλιδιού).
- Προβλήματα ισορροπίας και συντονισμού κινήσεων.
- Δυσκολία συγκέντρωσης και κατανόησης εννοιών όπως «χθες» και «αύριο».
Πρώτες τάξεις Δημοτικού (6–8 ετών)
Με την έναρξη της εκπαίδευσης τα συμπτώματα γίνονται πιο εμφανή:
- Δυσκολία στην ανάγνωση, διστακτικός ρυθμός, συχνά λάθη.
- Αντιμεταθέσεις ή παραλείψεις γραμμάτων και συλλαβών.
- Μπερδεύει παρόμοια γράμματα (π.χ. β/δ, π/μπ).
- Γράφει λέξεις με διαφορετικούς τρόπους στην ίδια σελίδα.
- Επίμονη ανορθογραφία και ελλιπής χρήση σημείων στίξης.
- Μπορεί να παρουσιάζει άγχος, ανησυχία ή προκλητική συμπεριφορά.
Μεσαίες τάξεις (8–12 ετών)
Σε αυτή τη φάση τα προβλήματα γίνονται πιο συγκεκριμένα:
- Συνεχίζει να δυσκολεύεται στην ανάγνωση και την ορθογραφία.
- Έχει πρόβλημα να κατανοήσει το νόημα ενός κειμένου μόνο διαβάζοντας.
- Δυσκολεύεται να αποστηθίσει προπαίδεια, μήνες ή άλλες ακολουθίες.
- Δυσκολία στην οργάνωση γραπτού λόγου και στη σύνταξη.
- Αποφεύγει το διάβασμα, δείχνει μειωμένο ενδιαφέρον για βιβλία.
- Μπορεί να αναπτύξει άγχος, σχολική άρνηση ή κοινωνική απομόνωση.
Εφηβεία (12 ετών και άνω)
Η δυσλεξία στην εφηβεία συχνά συνοδεύεται από έντονο ψυχολογικό φορτίο:
- Επιμένουν τα προβλήματα στην ορθογραφία και στη στίξη.
- Η ανάγνωση γίνεται με γρηγορότερο ρυθμό αλλά παραμένει άχαρη και κουραστική.
- Δυσκολία στην κατανόηση σύνθετων κειμένων και στην περίληψη.
- Περιορισμένη γραπτή έκφραση, καλύτερη επίδοση στον προφορικό λόγο.
- Δυσκολία σε μαθήματα με γλωσσικό φορτίο, όπως η Ιστορία.
- Συχνά εμφανίζει άγχος, χαμηλή αυτοεκτίμηση και απογοήτευση.
Πώς αντιμετωπίζεται η δυσλεξία
Η δυσλεξία δεν «θεραπεύεται» με την κλασική έννοια, αλλά μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με ειδικές παιδαγωγικές παρεμβάσεις.
- Εξατομικευμένα προγράμματα διδασκαλίας, προσαρμοσμένα στις ανάγκες του παιδιού.
- Συστηματική και δομημένη εκπαίδευση στην ανάγνωση και στην ορθογραφία.
- Υποστηρικτική τεχνολογία, όπως ακουστικά βιβλία και λογισμικά ανάγνωσης.
- Σχολικές προσαρμογές (περισσότερος χρόνος, εναλλακτικοί τρόποι αξιολόγησης).
- Συνεργασία γονέων, σχολείου και ειδικών για την καλύτερη πρόοδο του παιδιού.
Γονείς, ας θυμόμαστε
Η δυσλεξία δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως εμπόδιο που μειώνει την αξία ενός παιδιού. Αντίθετα, με έγκαιρη διάγνωση και στοχευμένη υποστήριξη, τα παιδιά με δυσλεξία μπορούν να αναπτύξουν στο έπακρο τις δυνατότητές τους, να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και να πετύχουν στον τομέα που αγαπούν.
