«Είναι ένα φαινόμενο, που εδώ και καιρό επωαζόταν»
Η βία μεταξύ των ανηλίκων λαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις με περιστατικά να καταγράφονται ημερησίως, γεγονός, που έχει προκαλέσει έντονες ανησυχίες σε γονείς, εκπαιδευτικούς, αλλά και ολόκληρη την κοινωνία.
Άγριο bullying, χτυπήματα, γροθιές, γενικότερα παραβατικότητα συνθέτουν το σκηνικό της βίας που έχει δημιουργηθεί τον τελευταίο καιρό, με την κυβέρνηση να εξαγγέλει αυστηροποίηση των ποινών.
Ο ομότιμος καθηγητής εγκληματολογίας και πρώην υπουργός Προστασίας του Πολίτη, κ.Γιάννης Πανούσης, μίλησε στο Infokids.gr για το ζήτημα που έχει ανακύψει, αναλύοντας ποιοι είναι οι παράγοντες που έχουν οδηγήσει σε αυτήν την «έκρηξη» βίας μεταξύ ανηλίκων παιδιών.
«Να πάμε λίγο ανάποδα. Αυτή τη στιγμή τι έχουμε; Αριθμούς. Αριθμούς, δηλαδή αύξηση και εικόνες, περιγραφές. Δεν έχουμε ποιοτικά στοιχεία, δηλαδή ποιοι είναι αυτοί, πού ζουν, ποια είναι η οικογένειά τους, πού κινούνται, τι σκέφτονται; Γιατί, να πεις, ότι έχουμε αύξηση 10 -15-20% δεν λέει τίποτα, άρα το πρώτο ζήτημα είναι να δούμε ποιοι είναι αυτοί.
Δεύτερον, να δούμε τι εγκλήματα κάνουν ακριβώς, διότι άλλο “συλλαμβάνω”, άλλο “καταδικάζω. Μπορεί, λοιπόν, όλα αυτά που ακούμε “συνελήφθησαν 500”, να πάνε στα δικαστήρια και οι 450 να απαλλαγούνε, γιατί έγινε τώρα εκεί μια μαγκιά της στιγμής.
Τρίτον, υπάρχει κοινός παρονομαστής διαφοροποίησης από τα γεγονότα του ’70, του ’80 ,του 2000; Υπάρχει. Ας τον δούμε αυτόν τον κοινό παρονομαστή.
Κι αυτό είναι η αγριότητα, περισσότερη από όση επιβάλλεται στο να δώσω μία μπουνιά στον άλλον, έλλειψη οίκτου – τον έχεις δηλαδή κάτω τον πατάς, φωνάζει βοήθεια κι εξακολουθείς να τον πατάς, θέλεις τον άλλον να τον τσακίσεις, υπάρχει ταπείνωση του θύματος. Να τον ανεβάσεις σε βίντεο στα social media, ότι τον βίασες ή τον χτύπησες. Υπάρχουν οι συμμορίες: παλιά δερνόμασταν μεταξύ μας, αλλά δεν μαζεύαμε δέκα να πάμε να δείρουμε. Και το τελευταίο είναι το ζήτημα του μαχαιριού. Εμφανίζονται, όπλα, μαχαίρια», ανέφερε αρχικά ο κ. Πανούσης.
Και συνέχισε: «Αυτά είναι τα καινούρια στοιχεία που πρέπει να μελετήσουμε, πάντα με την προϋπόθεση, ότι θα καταλάβουμε ποιοι είναι. Για παράδειγμα, η περίπτωση με τη 14χρονη, που αυτά δεν τα παίρνουμε πολύ σοβαρά, ότι θες να σκοτώσεις. Είναι απλά μια μαγκιά τύπου “θα σε σκοτώσω, θα σε κάνω”. Έχει σημασία, όταν έχουμε έναν δράστη και ένα θύμα να τους φέρουμε σε επαφή για να μας πει ο δράστης, γιατί το έκανε και το θύμα πώς το εξέλαβε. Γιατί, δεν μπορεί τώρα από μακριά κι από τις εφημερίδες κι από την αστυνομία να βγάλεις άκρη σε αυτά όλα. Άρα, λοιπόν πρώτον είναι αυτό το πακέτο.
»Δεύτερον, τι φταίει. Οι βασικοί, κοινωνικοποιητικοί θεσμοί. Αν δεν λειτουργεί η οικογένεια, αν δεν λειτουργεί το σχολείο, δεν λειτουργεί ο δρόμος, η συνοικία, η μικροκοινωνία, τότε πώς θέλεις να κοινωνικοποιηθεί ο άλλος; Άρα πάει σε αντι-αξίες. Στο σπίτι με δέρνουν, στο σχολείο δέρνω και στους δρόμους δερνόμαστε, πάρτε το έτσι. Συνεπώς, το να πεις, ότι μπαίνουν αναμορφωτικά μέτρα πχ φυλακή στους γονείς… Δηλαδή, αν είναι παιδί διαζευγμένων γονέων ή μονογονεϊκών οικογενειών ή πολυπολιτισμικών, τι θα γίνει δηλαδή; Θα φυλακίσεις όλους τους Έλληνες; Άρα θέλει πολλή δουλειά. Είναι ένα φαινόμενο, που εδώ και καιρό επωαζόταν, δεν είναι κάτι που έσκασε ξαφνικά. Ετοιμαζόταν αυτό σιγά σιγά μέσα στην οικογένεια, στο σχολείο, το βλέπαμε να έρχεται, αλλά κάναμε πως δεν το βλέπαμε».
Ερωτηθείς, αν η πανδημία συνέβαλε σε κάποιο βαθμό στην ανάπτυξη τέτοιων συμπεριφορών, ο κ.Πανούσης απάντησε: «Φτάνουμε να αποδίδουμε πολλά στην πανδημία. Μπορεί σε κάποιους να έπαιξε. Κάθε έγκλημα έχει τον δικό του κωδικό. Προσωπικά, το επαναλαμβάνω συνέχεια. Έχει σημασία. Να δεις δηλαδή, μία περίπτωση που το παιδί έβγαινε έξω γενικώς. Άρα τι ρόλο να παίξει η πανδημία; Ή να βρισκόταν κάπου που δεν υπήρχε εγκλεισμός; Δεν είναι αυτοί οι γενικοί όροι. Εγω είμαι εναντίον αυτών των όρων, των γενικών.
«Ασπιρίνες» τα μέτρα που εξαγγέλθηκαν
Όσο για τα μέτρα που κατατέθηκαν από τους δύο υπουργούς, στο υπουργικό συμβούλιο, ο κ. Πανούσης τα χαρακτήρισε «ασπιρίνες». «Δεν πρόκειται περί καλών ή κακών μέτρων. Αν λύνονταν τα κοινωνικά προβλήματα με νόμους, θα βγάζαμε έναν νόμο να γίνουμε όλοι καλοί και θα τελείωνε η ιστορία. Αυτό το πράγμα το λες για να κατευνάσεις την κοινή γνώμη. Τώρα όλοι σκέφτονται “τι γίνεται με τη νεολαία μας;” κλπ, οπότε κάτι πρέπει να κάνει η Πολιτεία. Αν δεν κάνει τίποτα, θα τη χαρακτηρίσουν αδιάφορη και ότι αυτή φταίει για όλα. Βγάζουν τώρα κάτι που είναι ανεφάρμοστο. Θα πιάσουν πχ 10.000 πιτσιρικάδες και θα πάνε 20.000 γονείς στα δικαστήρια ή στις φυλακές; Μπορεί να λειτουργήσουν αποτρεπτικά (σσ. τα μέτρα), αλλά το φαινόμενο αυτό δεν έχει τέτοια τάση. Η τάση του είναι – κι αυτό θα ήθελα να επισημανθεί- ότι πάει να γίνει μόδα. Κι αυτό είναι το χειρότερο από όλα. Δηλαδή, το βλέπουν οι πιτσιρικάδες και λένε “α, θα το κάνουμε κι εμείς. Και αποκτά έναν μιμητισμό περίεργο, που έχει μέσα και παληκαριλίκι και φιλία και επανάσταση και όλα αυτά. Και μπορεί να πολλαπλασιαστεί ως μόδα, όχι ως εγκληματική δραστηριότητα. Είναι τα παιδιά εγκληματίες τώρα; Αυτά είναι αστεία πράγματα.
Σχετικά με τον ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στο φαινόμενο, ο καθηγητής σχολίασε: «Προφανώς και παίζουν ρόλο τα social media. Αλλά δεν είναι αυτά τα γενεσιουργά αίτια. Παίζουν ρόλο, όπως παλιότερα εμείς είχαμε το τηλέφωνο. Τώρα είναι τα social media»
