Όταν σταμάτησα να βάζω τιμωρία τα παιδιά μου…

Είναι δύσκολο να ξεφύγεις από την πεπατημένη που σου έμαθαν οι γονείς σου, την οποία είχαν μάθει και εκείνοι από τους δικούς τους γονείς. Πολλές φορές τα παιδιά μάς φτάνουν στα όρια μας και η μόνη λύση που έρχεται πρώτη, ασκεί εξουσία και είναι η πιο άμεση, είναι η λύση της τιμωρίας. Όμως, με την τιμωρία ουσιαστικά δεν καλύπτεται η ανάγκη που κρύβεται πίσω από την ανεπιθύμητη συμπεριφορά, η οποία τις περισσότερες φορές είναι η ανάγκη για σύνδεση.

Με το να απομονώνουμε τα παιδιά και να τα στέλνουμε σε έναν ξεχωριστό χώρο ή σε καρεκλάκι σκέψης, αυτόματα τους στερούμε τη στοργή και τη σύνδεση μαζί μας. Αν παρατηρήσουμε πιο προσεκτικά τις μέρες που τα παιδιά μας τσακώνονται ή κλαίνε περισσότερο, ίσως διαπιστώσουμε ότι εκείνες τις μέρες είναι που κι εμείς δεν έχουμε κάτσει μαζί τους για να τους προσφέρουμε ποιοτικό χρόνο. Όταν μας μιλάνε δεν έχουμε σταματήσει αυτό που κάνουμε, ώστε να τα κοιτάξουμε στα μάτια, αλλά αποκρινόμαστε συνήθως με το να τους πούμε να περιμένουν ένα λεπτό (το οποίο δεν τελειώνει ποτέ!) ή με το να τα ακούμε ενώ παράλληλα κάνουμε κι άλλα πράγματα.

Επιπλέον, είναι πολύ σημαντικό να ξέρουμε τι μπορούν αναπτυξιακά να κάνουν τα παιδιά σε κάθε ηλικία. Στη νηπιακή ηλικία, όπου το κομμάτι της λογικής σκέψης και της λήψης αποφάσεων δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς, τα παιδιά λειτουργούν πιο αυθόρμητα και παρορμητικά, με βάση το συναίσθημα και φυσικά δεν μπορούν να ελέγξουν τη συμπεριφορά τους. Αν, για παράδειγμα, χοροπηδάνε στον καναπέ, ίσως έχουν ανάγκη να βγουν έξω και να τρέξουν, αν έχουν μια έκρηξη θυμού, ίσως αυτό να δηλώνει ότι είναι κουρασμένα και χρειάζονται ύπνο ή πεινάνε ή απλά ότι έχουν λάβει πάρα πολλά ερεθίσματα σε μια μέρα.

Πριν καταφύγουμε, λοιπόν, να τιμωρήσουμε μια μη αποδεκτή συμπεριφορά, θα είναι πιο βοηθητικό να τη σκεφτούμε ως σύμπτωμα μιας ανάγκης που χρειάζεται να αναγνωρίσουμε και να καλύψουμε. Τα παιδιά δεν έχουν κατακτήσει ακόμα την αυτορρύθμιση του συναισθήματος τους, ούτε και γνωρίζουν πώς να διαχειριστούν τα έντονα συναισθήματα, ώστε να εφαρμόσουν λειτουργικές στρατηγικές που θα τα βοηθήσουν να μην εκδηλώνουν αυτές τις συμπεριφορές. Επιπλέον, έρευνες έχουν δείξει ότι η τιμωρία (ακόμα και όταν δεν ασκείται σωματική βία), ενδυναμώνει την επιθετικότητα.

Ποια είναι λοιπόν η εναλλακτική; Το να προσπαθούμε να μπαίνουμε στη θέση των παιδιών μας και να συνδεόμαστε μαζί τους, να τα βοηθάμε να βάλουν λόγια στα συναισθήματα τους και να τα εξωτερικεύσουν. Όταν το παιδί σας παίρνει το παιχνίδι από το αδερφάκι του ή από ένα φίλο του, ας προσπαθήσουμε να μην εστιάσουμε στη συμπεριφορά του, αλλά να την αποκωδικοποιήσουμε: «Ξέρω ότι θέλεις το παιχνίδι. Είναι δύσκολο να περιμένεις όταν κάτι φαίνεται τόσο διασκεδαστικό. Τι θα έλεγες να ψάξουμε κάποιο άλλο διασκεδαστικό παιχνίδι να παίξουμε;». Με αυτό τον τρόπο μαθαίνουν τα παιδιά να ακούνε τον εαυτό τους και να αναπτύσσουν εσωτερικά κίνητρα, αλλά και να προσπαθούν σιγά σιγά να ρυθμίζουν και τη συμπεριφορά τους. Αξίζει να το προσπαθήσουμε!

Κρητικού Μαρίνα
Ψυχολόγος Υγείας, Συστημική-Οικογενειακή Σύμβουλος
Συνεργάτης Attachment Parenting Hellas
E-mail: [email protected]
Πηγή: kritikou-healthpsy.gr