Γιατί τιμούμε τις μητέρες μας τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου – και πώς αυτή η γιορτή μετατράπηκε σε εμπορικό φαινόμενο.
Η Γιορτή της Μητέρας είναι μία από τις πιο δημοφιλείς ημέρες για τις μαμάδες. Πώς όμως καθιερώθηκε και γιατί κάποιοι υποστηρίζουν ότι έχει χάσει το νόημά της;
Πώς καθιερώθηκε η Γιορτή της Μητέρας;
Η καθιέρωση της Ημέρας της Μητέρας, όπως τη λένε στις αγγλόφωνες χώρες, και την οποία τιμούμε τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις ακούραστες προσπάθειες της Άννα Τζάρβις. Ωστόσο, η Τζάρβις δεν ήταν η πρώτη Αμερικανίδα που πρότεινε την ιδέα.
Οι πρώτες πρωτοβουλίες για τη δημιουργία αυτής της γιορτής είχαν κοινωνικό χαρακτήρα, εστιάζοντας σε θέματα όπως η ειρήνη και η εκπαίδευση. Όμως, όταν τελικά επικράτησε η εκδοχή της γιορτής που πρότεινε η Τζάρβις, η ίδια συνειδητοποίησε πως η δημιουργία της μετατράπηκε στον χειρότερο της εφιάλτη.
Ωστόσο, η ιστορία δεν ξεκινά από αυτό το σημείο… Το 1904, ο Frank Hering, μέλος του προσωπικού του Πανεπιστημίου Notre Dame και πρόεδρος του Fraternal Order of Eagles, εκφώνησε μια ομιλία με τίτλο «Οι μητέρες μας και η σημασία τους στη ζωή μας». Αυτό αποτέλεσε το πρώτο δημόσιο κάλεσμα για καθιέρωση εθνικής γιορτής στις ΗΠΑ για τις μητέρες. Ωστόσο, ο ρόλος του επισκιάστηκε σύντομα από την Άννα Τζάρβις, η οποία αφιέρωσε τη ζωή της στην προώθηση της γιορτής και του δικού της ρόλου ως ιδρύτριας.
Η Άννα Τζάρβις εμπνεύστηκε από τη μητέρα της, Ann Reeves Jarvis, η οποία συμμετείχε σε ειρηνιστικές συγκεντρώσεις και προσευχόταν να υπάρξει μια μέρα προς τιμήν των μητέρων. Το 1908, η Άννα οργάνωσε τους πρώτους επίσημους εορτασμούς στο Γκράφτον της Δυτικής Βιρτζίνια και στη Φιλαδέλφεια. Επέλεξε τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου, καθώς συνέπιπτε με την επέτειο θανάτου της μητέρας της.
Η Τζάρβις αποκήρυξε κάθε προσπάθεια που αμφισβητούσε την πατρότητα (ή μητρότητα) της γιορτής. Σε ένα φυλλάδιο της δεκαετίας του 1920 με τίτλο Απαγωγή της Ημέρας της Μητέρας: Είστε συνεργοί;, κατηγορούσε τον Hering ότι επιχειρούσε να της αφαιρέσει την ιδιότητα της ιδρύτριας. Όπως έγραφε: «Σας παρακαλώ να μην υποστηρίξετε τα ιδιοτελή συμφέροντα αυτού του σφετεριστή, ο οποίος κάνει απεγνωσμένες προσπάθειες να μου αρπάξει τον νόμιμο τίτλο του εμπνευστή και ιδρυτή της Ημέρας της Μητέρας –μιας γιορτής που καθιερώθηκε μετά από δεκαετίες σκληρής δουλειάς, χρόνου και εξόδων».
Η Τζάρβις δεν παντρεύτηκε ποτέ και δεν απέκτησε παιδιά. Σύμφωνα με την ιστορικό Katharine Antolini, συγγραφέα του βιβλίου Memorializing Motherhood: Anna Jarvis and the Struggle for Control of Mother’s Day, η Άννα καθόρισε την ταυτότητά της μέσα από τη γιορτή: «Υπέγραφε παντού ως “Άννα Τζάρβις, Ιδρύτρια της Ημέρας της Μητέρας”. Αυτό ήταν για εκείνη τα πάντα».
Ημέρα εθνικής γιορτής στις ΗΠΑ
Η Τζάρβις έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην καθιέρωση της Ημέρας της Μητέρας ως εθνικής εορτής. Με επιμονή απευθύνθηκε σε πολιτικούς, εκκλησίες, οργανώσεις και τον Τύπο, ενώ κέρδισε την υποστήριξη του επιχειρηματία John Wanamaker, ιδιοκτήτη πολυκαταστημάτων στη Φιλαδέλφεια. Ο Wanamaker διοργάνωσε μια εκδήλωση στο κατάστημά του στις 10 Μαΐου 1908, όπου μίλησε η Τζάρβις μπροστά σε 15.000 άτομα. Όλοι έλαβαν ένα γαρύφαλλο –το λουλούδι που η Τζάρβις είχε επιλέξει ως σύμβολο της γιορτής.
Υπό την πίεση της Τζάρβις, πολλές πολιτείες άρχισαν να υιοθετούν την Ημέρα της Μητέρας. Το 1914, ο πρόεδρος Γούντροου Γουίλσον υπέγραψε διάταγμα που όριζε τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου ως εθνική εορτή αφιερωμένη «στην καλύτερη μητέρα του κόσμου – τη μητέρα σας».
Η ανταπόκριση ήταν εντυπωσιακή. Το 1918, ο στρατηγός John Pershing παρότρυνε τους στρατιώτες να στείλουν επιστολές στις μητέρες τους για να εκφράσουν την αγάπη και την ευγνωμοσύνη τους. Είπε: «Ένα μικρό πράγμα για τον καθένα, αλλά αυτά τα γράμματα μεταφέρουν πίσω το θάρρος μας στις γυναίκες που μας στηρίζουν με την αγάπη και τις προσευχές τους».
Το 1934, ο πρόεδρος Φράνκλιν Ρούσβελτ σχεδίασε προσωπικά ένα γραμματόσημο για την Ημέρα της Μητέρας, με έμπνευση από τον διάσημο πίνακα Η μητέρα του Γουίπλερ (Whistler’s Mother).
Το 1934, ο πρόεδρος Φραγκλίνος Ντελάνο Ρούζβελτ μπήκε στο προσκήνιο. Ο μανιώδης συλλέκτης γραμματοσήμων σχεδίασε ένα αναμνηστικό γραμματόσημο για την Ημέρα της Μητέρας, βασισμένο στο διάσημο πορτρέτο «Η μητέρα του Γουίστλερ». Δυστυχώς για τον Ρούζβελτ, η Άννα Τζάρβις δεν το ενέκρινε. Το βρήκε άσχημο και ξεκαθάρισε πως δεν επιθυμούσε να εμφανίζονται οι λέξεις «Ημέρα της Μητέρας» στο γραμματόσημο – και πράγματι, δεν εμφανίστηκαν ποτέ.
Γιατί απογοητεύτηκε η ιδρύτρια της Γιορτής της Μητέρας;
Επιχειρηματίες όπως ο John Wanamaker και οι ανθοπώλες της Φιλαδέλφειας πιθανότατα διέκριναν τις εμπορικές δυνατότητες της Γιορτής της Μητέρας από την πρώτη κιόλας Κυριακή του 1908.
Ωστόσο, η Άννα Τζάρβις είχε πολύ ξεκάθαρες και ισχυρές απόψεις για το πώς έπρεπε και πώς δεν έπρεπε να γιορτάζεται η ημέρα αυτή. Πρώτο της μέλημα ήταν η απέχθειά της για την κερδοσκοπία – ακόμη και όταν προερχόταν από φιλανθρωπικά ιδρύματα. Λίγα χρόνια μετά την πρώτη Γιορτή της Μητέρας στη Φιλαδέλφεια, όπως λέει μια ιστορία, η Τζάρβις παρήγγειλε μια «σαλάτα για τη Γιορτή της Μητέρας» στο τσαγερί του Wanamaker – και την πέταξε στο πάτωμα.
Η Τζάρβις ήθελε η ημέρα να αποτελεί μια ήσυχη, προσωπική στιγμή περισυλλογής και σύνδεσης ανάμεσα στις μητέρες και τα παιδιά τους. Η δική της εκδοχή περιελάμβανε το λευκό γαρύφαλλο ως σύμβολο, την επίσκεψη στη μητέρα ή τη συμμετοχή σε εκκλησιαστικές λειτουργίες. «Το να γίνει η Ημέρα της Μητέρας μια επαχθής, σπάταλη, ακριβή ημέρα δώρων – όπως έχουν καταντήσει τα Χριστούγεννα και άλλες εορτές – δεν είναι δική μας επιθυμία», έγραφε τη δεκαετία του 1920. «Αν ο αμερικανικός λαός δεν είναι πρόθυμος να προστατεύσει τη Γιορτή της Μητέρας από τις ορδές των χρηματολάγνων που θα την κατακλύσουν με τα σχέδιά τους, τότε θα πάψουμε να έχουμε Γιορτή της Μητέρας – και ξέρουμε πώς».
Αν η Τζάρβις είχε κάποιο σχέδιο για να εμποδίσει την εμπορική εκμετάλλευση της ημέρας, αυτό το σχέδιο τελικά δεν ευοδώθηκε. Το 1948 πέθανε σε σανατόριο της Πενσυλβάνια, σε ηλικία 84 ετών, χωρίς χρήματα, αφού είχε ξοδέψει όλη της την περιουσία στον αγώνα να διατηρήσει τον έλεγχο της Γιορτής της Μητέρας.
Τελικά τι είναι η Γιορτή της Μητέρας;
Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει μία μόνο απάντηση σε αυτό. Για κάποιους η Γιορτή της Μητέρας είναι μία ημέρα όπου ανθούν ορισμένοι κλάδοι του εμπορίου και της εστίασης. Για άλλους είναι μια τρυφερή και γεμάτη αγάπη γιορτή που βγαίνει μέσα από την καρδιά των παιδιών. Το πιο σίγουρο είναι πως για τις ίδιες τις μαμάδες, μια παιδική ζωγραφιά και ένα «σε αγαπώ μαμά» είναι τα πιο πολύτιμα δώρα που μπορεί να λάβουν αυτή την ημέρα.
Ίσως αυτό να παρηγορούσε την Τζάρβις αν βρισκόταν ανάμεσά μας…
Με πληροφορίες από το nationalgeographic.com
