Ένα από τα ζητήματα που απασχολούν πολλές μαμάδες κοριτσιών είναι το ζήτημα της πρώιμης ήβης και εμφάνισης στήθους σε μικρά κοριτσάκια κάτω των 8 ετών .
Τα νεαρά κορίτσια εμφανίζουν την πρώτη τους «περίοδο» στην ηλικία των 12 ετών περίπου κατά μέσο όρο. Όταν οι αλλαγές στο σώμα του παιδιού ξεκινούν πριν από την ηλικία των 8 ετών, τότε η κατάσταση αυτή ονομάζεται πρώιμη ήβη.
Τα κυριότερα συμπτώματα που δημιουργούν την υποψία για πρώιμη ήβη, είναι κυρίως η πρόωρη ανάπτυξη των μαστών ή και της τρίχωσης των γεννητικών οργάνων, και φυσικά η εμφάνιση «περιόδου».
Πρώιμη θηλαρχή: Τι συμβαίνει όταν παρατηρείται διόγκωση των μαστών σε βρεφική ή νηπιακή ηλικία
Ο παιδίατρος Κυριάκος Δουλγέρης, με αφορμή το περιστατικό που εξέτασε στο ιατρείο του και αφορά ένα κοριτσάκι 5,5 ετών με ξαφνική διόγκωση των μαστών (πρώιμη θηλαρχή) εξηγήσει στους γονείς όλα όσα θα πρέπει να ξέρουν αν δουν και στο δικό τους παιδί αντίστοιχα αναπτυξιακά σημάδια.
Όπως ξεκαθαρίζει η πρώιμη θηλαρχή, πέραν της βρεφικής ηλικίας, είναι μια αργά εξελισσόμενη παραλλαγή της πρώιμης ήβης που χαρακτηρίζεται από έναρξη της ανάπτυξης των μαστών και ελαφριά επιτάχυνση της αύξησης.
Η κατάσταση αυτή σταδιακά θα εξελιχθεί σε φυσιολογική εφηβική ανάπτυξη στην κατάλληλη ηλικία. Η διερεύνηση μπορεί να γίνει αρχικά στο πρωτοβάθμιο παιδιατρικό ιατρείο. Θα πρέπει η παρακολούθηση να συνεχίζεται για αρκετούς μήνες- χρόνια, καθώς η πρώιμη θηλαρχή μπορεί να αποτελεί την πρώτη εκδήλωση κεντρικής πρώιμης ήβης (ποσοστό 10-20% των παιδιών).
Ο παιδίατρος εξηγεί
Η Μ. είναι ένα υγιές και καλά αναπτυγμένο κοριτσάκι 5,5 ετών που προσήλθε για πρώτη φορά στο ιατρείο μας γιατί η μητέρα της παρατήρησε μία ξαφνική διόγκωση του στήθους της και από τις δύο πλευρές προ λίγων ημερών.
Από την κλινική εξέταση και την αναπτυξιακή εκτίμηση η Μ. φαίνεται υγιέστατη, με ύψος και βάρος σώματος που αντιστοιχεί περίπου στη 70η εκατοστιαία θέση για την ηλικία της.
Αυτό το οποίο κυρίως μας ενδιαφέρει να διερευνήσουμε, είναι το αν η εμφάνιση του στήθους είναι ένα μεμονωμένο γεγονός (απλή πρώιμη θηλαρχή) ή αν για κάποιο λόγο έχουμε μία πρόωρη αφύπνιση όλου του μηχανισμού της εφηβείας, μία κατάσταση που ονομάζεται πρώιμη ήβη.
Πότε πρέπει να ανησυχήσει ο γονιός;
Στην πρώτη περίπτωση, η μεμονωμένη πρώιμη θηλαρχή θεωρείται ως μία αργά εξελισσόμενη παραλλαγή της πρώιμης ήβης, η οποία δεν έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη του παιδιού. Δεν επιταχύνει την αύξηση και προκαλεί μόνο μία ήπια πρόοδο της οστικής ηλικίας. Η κατάσταση σταδιακά θα εξελιχθεί σε φυσιολογική εφηβική ανάπτυξη στην κατάλληλη ηλικία.
Στη δεύτερη περίπτωση, αν δηλαδή η πρώιμη θηλαρχή είναι η πρώτη εκδήλωση κεντρικής πρώιμης εφηβείας, τα πράγματα είναι πιο σοβαρά. Τα παιδιά με πρώιμη ήβη, λόγω επιτάχυνσης της αύξησης, αρχικά είναι ψηλά σε σχέση με τα συνομήλικά τους, αργότερα όμως επέρχεται πρώιμη σύγκλειση των επιφύσεων, με τελικό αποτέλεσμα το κοντό ανάστημα.
Τα 6 απαραίτητα βήματα πριν ολοκληρωθεί η εξέταση του παιδιού
1) Ιστορικό : Ρωτήσαμε αν το παιδί παραπονιέται τελευταία για κεφαλαλγία ή αν υπάρχουν μεταβολές στη συμπεριφορά ή την όρασή του. Τα νευρολογικά αίτια μίας πρώιμης ήβης πρέπει να βρίσκονται πάντα στη διαφοροδιαγνωστική μας σκέψη. Από το οικογενειακό ιστορικό ρωτήσαμε για την ηλικία ενήβωσης των γονέων και των μεγαλύτερων αδερφών (στα κορίτσια η ηλικία της πρώτης περιόδου και μέχρι ποια ηλικία ψήλωναν). Από το ιστορικό δεν διαπιστώσαμε παράγοντες κινδύνου για πρώιμη ήβη.
2) Φυσική εξέταση : Εξετάσαμε λεπτομερώς το παιδί κατά συστήματα και καταγράψαμε το ύψος, το βάρος και την περίμετρο κεφαλής καθώς και τους δευτερογενείς χαρακτήρες του φύλου και τη σταδιοποίηση κατά Tanner. Εκτός από την ύπαρξη μαζικών αδένων (στήθος) διαστάσεων περίπου 2 εκ. σε κάθε πλευρά, δεν παρατηρήσαμε άλλα σημεία εφηβείας, δηλαδή το παιδί δεν παρουσίαζε τρίχωση στα γεννητικά όργανα ή τις μασχάλες, οσμή στις μασχάλες, ακμή στο πρόσωπο.
3) Ρυθμός αύξησης : Για να διαπιστώσουμε το αν τους τελευταίους μήνες το κορίτσι είχε επιτάχυνση της αύξησης (η οποία ταιριάζει με την έναρξη κανονικής εφηβείας) θα ήταν πολύ χρήσιμο να υπολογίσουμε τον ΕΡΑ δηλαδή τον ρυθμό αύξησης (πόσα εκατοστά πήρε) τον τελευταίο χρόνο ή τουλάχιστον τους τελευταίους 6 μήνες. Δυστυχώς η τελευταία φορά που είχε επισκεφτεί παιδίατρο ήταν πριν ενάμιση χρόνο, στον εμβολιασμό που έκανε στην ηλικία των 4 ετών. Έτσι δεν είχαμε μετρήσεις ύψους του τελευταίου χρόνου. Το πολύτιμο εργαλείο της μέτρησης του ρυθμού αύξησης δεν μας είναι διαθέσιμο προς το παρόν( μέχρι τις επόμενες μετρήσεις μας!)
4) Υπερηχογράφημα επινεφριδίων, ωοθηκών, μήτρας : Το υπερηχογράφημα από έμπειρο ακτινολόγο παίδων είναι μία ανώδυνη μέθοδος, χωρίς ακτινοβολία, για έναν αδρό έλεγχο καταστάσεων που σχετίζονται με πρώιμη ήβη. Το πάχος του φλοιού των επινεφριδίων απεικονίστηκε φυσιολογικό (για να διερευνήσουμε τυχόν υπερπλασία των επινεφριδίων, μία κατάσταση που προκαλεί πρώιμη ήβη). Η δεξιά ωοθήκη αναγνωρίστηκε με δύο μικρά ωοθυλάκια, εικόνα συμβατή με πρώιμη θηλαρχή (υπάρχει κατά ώσεις έκκριση FSH η οποία προκαλεί ανάπτυξη μερικών ωοθυλακίων και μικρή διακεκομμένη υπερέκκριση οιστρογόνων με αποτέλεσμα θηλαρχή και μικρή επιτάχυνση της αύξησης.
5) Οστική Ηλικία: Πρόκειται για μία απλή ακτινογραφία του χεριού που δείχνει πόσο ώριμος είναι ο σκελετός των οστών του πήχη, του καρπού και των δαχτύλων σε σχέση με την πραγματική ηλικία. Με βάση πρότυπους πίνακες, ελέγχουμε τι ποσοστό από το τελικό ανάστημα έχει ήδη αποκτήσει το παιδί. Αν δηλαδή η οστική ηλικία είναι μικρότερη της χρονολογικής ηλικίας σημαίνει ότι το παιδί έχει περισσότερα περιθώρια να ψηλώσει. Η οστική ηλικία της ασθενούς μας ελέγχεται 5,5 ετών άρα δεν υπήρξε τελευταία κάποια έκρηξη αύξησης, η οποία να μας παραπέμπει σε αληθινή πρώιμη εφηβεία.
6) Εργαστηριακός Έλεγχος: έγινε προληπτικός εργαστηριακός έλεγχος ρουτίνας (αιματολογικές, βιοχημικές) με φυσιολογικά ευρήματα. Τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών ήταν φυσιολογικά (διαταραχές του θυρεοειδούς μπορεί να σχετίζονται με πρώιμη ήβη.
Η πρώιμη θηλαρχή, πέραν της βρεφικής ηλικίας, είναι μια αργά εξελισσόμενη παραλλαγή της πρώιμης ήβης που χαρακτηρίζεται από έναρξη της ανάπτυξης των μαστών και ελαφριά επιτάχυνση της αύξησης.
Η κατάσταση αυτή σταδιακά θα εξελιχθεί σε φυσιολογική εφηβική ανάπτυξη στην κατάλληλη ηλικία. Η διερεύνηση μπορεί να γίνει αρχικά στο πρωτοβάθμιο παιδιατρικό ιατρείο. Θα πρέπει η παρακολούθηση να συνεχίζεται για αρκετούς μήνες- χρόνια, καθώς η πρώιμη θηλαρχή μπορεί να αποτελεί την πρώτη εκδήλωση κεντρικής πρώιμης ήβης (ποσοστό 10-20% των παιδιών). Σε περίπτωση πρώιμης ήβης, το παιδί παραπέμπεται σε παιδοενδοκρινολόγο.
