MENU
Για να ξεπεράσουν αυτή την τραυματική εμπειρία, οι άνθρωποι χρειάζεται να βιώσουν τη διαδικασία του πένθους.
To πένθος είναι ο τρόπος που αντιδρούμε στο θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου. Πρόκειται για μια επίπονη συναισθηματική διαδικασία, στην οποία μπαίνουμε ύστερα από μια σημαντική απώλεια. Όταν καλούμαστε, δηλαδή, να αποχωριστούμε από εκείνον που πέθανε και να προσαρμοστούμε σε έναν κόσμο από τον οποίον εκείνος θα λείπει.
Το πένθος δεν εμφανίζεται μόνο όταν πεθάνει κάποιος αγαπημένος μας, αλλά και μετά από μια απώλεια γενικότερα, όπως ένας χωρισμός ή ακόμη και αν χάσουμε ένα αντικείμενο, στο οποίο είχαμε επενδύσει ιδιαίτερα συναισθηματικά.
Το πένθος, ως αντίδραση, παρατηρείται ακόμα και στα ζώα. Για παράδειγμα, τα δελφίνια κάθονται πολλές ώρες δίπλα στο νεκρό τους σύντροφο ή ένας σκύλος μπορεί να κλαίει και να περιμένει να γυρίσει το χαμένο αφεντικό του.
Όλοι οι άνθρωποι έχουν αντιμετωπίσει στη ζωή τους απώλειες και έχουν έρθει αντιμέτωποι με τον πόνο που τις συνοδεύει.
Όταν χάνεις κάποιον που αγαπάς μπορεί να νιώσεις:
Κενό > «η ζωή δεν έχει νόημα πια»
Φόβο > «τι θα κάνω μόνος/η;»
Θυμό > «πώς μπόρεσες να το κάνεις σε μένα αυτό»;
Ενοχή > «μήπως έκανα εγώ κάτι;»
Αποπροσανατολισμό > «πώς θα είναι η ζωή μου από ‘δω και πέρα»;
Παράπονο > «γιατί σε μένα»;
Τα Συμπτώματα και τα Στάδια του Πένθους
Τυπικά συμπτώματα του πένθους είναι η κοινωνική απόσυρση, η διαταραχή της συγκέντρωσης, οι αυξομειώσεις του βάρους, οι δυσκολίες στον ύπνο, το κλάμα και ο εκνευρισμός. Κάποιες φορές όμως, ειδικά στην αρχή, μπορεί να νιώσεις ότι τα συναισθήματά σου είναι «παγωμένα», ότι δε νιώθεις στεναχώρια, λύπη ή πόνο. Μην κατηγορείς τον εαυτό σου γι’ αυτό. Η αλήθεια είναι ότι συμβαίνει σε πολλούς ανθρώπους, ακριβώς γιατί αυτό που ζουν φαίνεται πολύ επώδυνο για να το αντέξουν.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η περίοδος που κάποιος αναμένεται να διαχειριστεί το πένθος είναι 6-12 μήνες και η διαδικασία αυτή περνάει από κάποια στάδια.
- Στην αρχή, το γεγονός αντιμετωπίζεται ως σοκ. Το άτομο δεν μπορεί ακόμα να συνειδητοποιήσει τι έχει συμβεί.
- Το «μούδιασμα», που παρατηρείται στην αρχή, αρχίζει να υποχωρεί. Ο πόνος μπορεί να γίνει μεγαλύτερος σ’ αυτήν τη φάση και το άτομο να νιώθει μεγάλη οδύνη.
- Το άτομο αρχίζει, σιγά-σιγά, να θυμάται, να αναπολεί όσα το συνέδεαν με αυτόν/η που έφυγε.
- Αργότερα, ξεκινά η διαδικασία της προσαρμογής. Το άτομο αρχίζει να αντιμετωπίζει την πραγματικότητα της απώλειας.
- Με τον καιρό, αποκτά νέους ρόλους, συνδέεται με άλλους ανθρώπους και μπορεί να κάνει νέες σχέσεις.
- Σιγά-σιγά, η σχέση με εκείνον που έφυγε αρχίζει να υπάρχει αποκλειστικά στη μνήμη και η σκέψη του να μη συνοδεύεται πια από τόσο πόνο.
Η Αντίδραση στο Πένθος
Όλοι οι άνθρωποι δεν περνάνε τα στάδια με τον ίδιο τρόπο ή με τον ίδιο ρυθμό.
Πολλές φορές, όταν οι άνθρωποι έχουν να αντιμετωπίσουν τόσο τραυματικά γεγονότα, υιοθετούν κάποιες άμυνες για να διευκολυνθούν προσωρινά.
Έτσι μπορεί:
- Να αρνούνται το γεγονός. Να λειτουργούν σαν να μην έχει γίνει.
- Να μπλοκάρουν τα συναισθήματά τους, ώστε να προστατεύονται από την έντασή τους. Αυτό έχει, συχνά, ως αποτέλεσμα να μοιάζουν αδιάφοροι.
- Να εκτονώνουν τον πόνο και την οδύνη με άλλους τρόπους. Για παράδειγμα, με υπερβολικό θυμό σε καταστάσεις στις οποίες δεν αναλογεί τόση ένταση.
- Να απομονώνονται και να κρατούν συναισθηματικές αποστάσεις από τους άλλους, θεωρώντας ότι δεν έχουν ανάγκη κανέναν, ώστε να αποφύγουν το ενδεχόμενο να πληγωθούν ξανά.
- Άλλοι, πάλι, μπορεί να νιώθουν πολύ φοβισμένοι και αδύναμοι και να αρχίσουν να εξαρτώνται από τους άλλους σε μεγαλύτερο βαθμό από ότι στο παρελθόν.
- Να νιώθουν ευέξαπτοι, επιθετικοί, καχύποπτοι και επιφυλακτικοί μπροστά σε φαινομενικά ακίνδυνες καταστάσεις.
Αντιμετώπιση του Πένθους
Για να ξεπεράσουν αυτή την τραυματική εμπειρία, οι άνθρωποι χρειάζεται να βιώσουν τη διαδικασία του πένθους. Οι συγγενείς και οι φίλοι μπορούν να βοηθήσουν, πολλές φορές, μόνο και μόνο με την παρουσία τους, ενώ η βοήθεια ειδικευμένων ψυχολόγων μπορεί να είναι χρήσιμη, αφού περάσει το πρώτο κρίσιμο διάστημα του σοκ και το άτομο δυσκολεύεται να περάσει στα επόμενα στάδια του πένθους. Πολλές φορές, αυτό συμβαίνει όταν με αυτόν/η που χάσαμε είχαμε μια συγκρουσιακή σχέση και δεν καταφέραμε, όσο ζούσε, να μιλήσουμε για τα προβλήματά μας μαζί του. Άλλες φορές, η διαδικασία του πένθους είναι πιο δύσκολη όταν η σχέση ήταν υπερβολικά στενή και δεν είχαμε προλάβει να ξεχωρίσουμε από αυτόν που χάσαμε και να αυτονομηθούμε.
Συνήθως, λέγεται ότι κάποιον που είναι σοβαρά άρρωστος δεν πρέπει να τον απασχολούμε με δικά μας προβλήματα ή να του μιλάμε για δύσκολα και δυσάρεστα ζητήματα. Αντίθετα, όμως, πολλές φορές η αρρώστια επιτρέπει σε αυτόν που πάσχει να γίνεται πιο δεκτικός, να μαλακώνει και να μπορεί να ακούει τους προβληματισμούς των άλλων. Μπορούμε, λοιπόν, στις δύσκολες ώρες της αρρώστιας και μπροστά στο ενδεχόμενο να χάσουμε κάποιον δικό μας άνθρωπο, ακόμα και να τον ανακουφίσουμε μιλώντας του για αυτά που μας δυσκολεύουν στη ζωή μας ή στη σχέση μας μαζί του.
Όταν βιώνεις μια σημαντική απώλεια είναι σημαντικό:
- Να μιλάς για το πώς αισθάνεσαι.
- Να ακουμπάς στους ανθρώπους που σε περιβάλλουν και εμπιστεύεσαι.
- Να ζητήσεις εξειδικευμένη βοήθεια.
- Όλα τα συναισθήματα είναι δικαιολογημένα. Μη νιώθεις ένοχος/η αν κάποιες φορές λειτουργείς με έναν τρόπο που φαίνεται αταίριαστος ή ακατανόητος.
Διαβάστε επίσης:
Πένθος, απώλεια & παιδί (Μέρος 1ο)
Το συναισθηματικό «πένθος» του γονέα για τις μαθησιακές δυσκολίες του παιδιού
Το πένθος στην εφηβεία και η αντιμετώπισή του
