H Μαρίνα Μόσχα, M.Α. Κλινικής Ψυχολογίας, Ψυχοθεραπεύτρια μας εξηγεί πώς μπορεί -ή δεν μπορεί- να συνδέεται η παιδική αποκριάτικη στολή με την ταυτότητα φύλου.
Οι Απόκριες είναι μια γιορτή γεμάτη χρώμα, φαντασία και ελευθερία, όπου τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να μεταμορφωθούν σε ό,τι λαχταρά η ψυχή τους. Για τα μικρά σας, η επιλογή αποκριάτικης στολής δεν είναι απλώς ένα παιχνίδι – είναι ένας τρόπος να εκφράσουν τη δημιουργικότητά τους, να πειραματιστούν με διαφορετικούς ρόλους από τους αγαπημένους τους ήρωες και να εξερευνήσουν πτυχές της προσωπικότητάς τους. Παρ’ όλα αυτά, ακούω αρκετά συχνά γονείς να προβληματίζονται και να νιώθουν αμήχανα όταν το παιδί τους επιλέγει μια στολή που δεν ταιριάζει στα κοινωνικά στερεότυπα του φύλου. Για παράδειγμα, αν ένα αγόρι θέλει να φορέσει μια «κοριτσίστικη» στολή ή ένα κορίτσι μια «αγορίστικη» υπάρχει λόγος ανησυχίας; Και πώς πρέπει να το χειριστούν οι γονείς;
Ταυτότητα φύλου και παιδική φαντασία
Έρευνες έχουν δείξει πως η αντίληψη του φύλου αρχίζει να διαμορφώνεται ήδη από τα πρώτα χρόνια της ζωής, ενώ σταθεροποιείται περίπου στην ηλικία των 5-7 ετών. Παράλληλα, γνωρίζουμε από τον χώρο της ψυχολογίας ότι τα μικρά σας χρησιμοποιούν το παιχνίδι και τη φαντασία αλλά και τις μεταμφιέσεις για να εξερευνήσουν τον κόσμο γύρω τους, δοκιμάζοντας ρόλους που μπορεί να είναι εντελώς διαφορετικοί από την πραγματικότητα της καθημερινότητάς τους.
Η μεταμφίεση γενικότερα – πόσο μάλλον τις απόκριες – αποτελεί ένα ασφαλές και διασκεδαστικό μέσο μέσα από το οποίο το παιδί μπορεί να εκφραστεί ελεύθερα. Δεν σημαίνει ότι η επιλογή μιας στολής καθορίζει την σεξουαλικότητά του στο μέλλον. Το παιδί που ντύνεται πριγκίπισσα ή σπάιντερμαν δεν «δηλώνει» κάτι για την ταυτότητά του – απλά ζει τη μαγεία της στιγμής.
Άλλωστε, ας σκεφτούμε και τους ενήλικες που επίσης επιλέγουν αποκριάτικες στολές με ενθουσιασμό. Πόσες φορές έχουμε δει άντρες να μεταμφιέζονται σε γυναικείους χαρακτήρες για αστείο και γυναίκες να υιοθετούν πιο δυναμικές, «ανδρικές» στολές; Θα έκρινε κανείς έναν ενήλικα για τη στολή του; Αν όχι, γιατί να το κάνουμε για ένα παιδί;
Πώς πρέπει να αντιδράσουν οι γονείς;
Η πρώτη και σημαντικότερη αντίδραση των γονέων είναι να σταθούν για λίγο και να αναλογιστούν τι ακριβώς τους προβληματίζει. Να αντιληφθούν οι ίδιοι και να παρατηρήσουν τη δική τους αντίδραση, να αναρωτηθούν τι σημαίνει για εκείνους το ότι ο γιος τους ή η κόρη τους θέλουν να ντυθούν με μία στολή που «δεν αρμόζει» στα κοινωνικά στερεότυπα. Μήπως η δική τους ανατροφή και τα στερεότυπα που έχουν ενδοβάλλει τους κάνουν να νιώθουν άβολα; Μήπως έχουν γαλουχηθεί σε ένα περιβάλλον όπου τα αγόρια έπρεπε να είναι «σκληρά» και τα κορίτσια «ήσυχα και τρυφερά»; Τι θα έλεγαν οι δικοί τους γονείς; Μήπως έχουν μία ανάλογη εμπειρία από τα δικά τους παιδικά χρόνια όπου οι γονείς τους – οι σημερινοί παππούδες των παιδιών τους – είχαν αντιδράσει άσχημα ή τους το απαγόρεψαν; Μήπως φοβούνται τις αντιδράσεις των γύρω τους, το γνωστό σε όλους μας «τι θα πει ο κόσμος;»
Αντί να εστιάσουν στο τι «πρέπει» ή «δεν πρέπει» να φορά ένα παιδί, οι γονείς μπορούν να ακολουθήσουν μια διαφορετική προσέγγιση:
- Ανοιχτή Συζήτηση: Χωρίς επικριτικό τόνο, ρωτήστε το παιδί τι του αρέσει στη στολή που επέλεξε. Μπορεί απλώς να λατρεύει τα χρώματα, τους ήρωες ή τη διασκέδαση που του προσφέρει. Κάντε «ανοιχτές ερωτήσεις», ώστε να του δώσετε την ευκαιρία να εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του χωρίς να νιώθει ότι το κατευθύνετε προς μια συγκεκριμένη απάντηση. Παράδειγμα: «Τι σου αρέσει περισσότερο σε αυτή τη στολή; Πώς νιώθεις όταν την φοράς; Αν γινόσουν ο χαρακτήρας αυτός για μια μέρα, τι θα έκανες;» Με αυτό τον τρόπο δίνετε στα μικρά σας την ευκαιρία να σκεφτούν και εκείνα αλλά και να σας εξηγήσουν τι τους αρέσει στη συγκεκριμένη στολή ενώ παράλληλα να αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους αλλά και να δείτε με ποια στοιχεία του χαρακτήρα ταυτίζονται και θαυμάζουν.
- Αποδοχή: Πόσο σημαντικό και όμορφο είναι να νιώθει το παιδί σας ότι το αποδέχεστε, αποδέχεστε τις επιλογές του χωρίς να το κατακρίνετε για τις επιλογές αυτές. Αντίθετα, αν είστε αυστηροί απέναντί του είναι πιθανό να του δημιουργήσετε σύγχυση, ντροπή αλλά και να του μεταφέρετε προφανώς κοινωνικά στερεότυπα που δυστυχώς ακόμα «καλά κρατούν».
- Ενθαρρύνετε την εξερεύνηση: Αφήστε το παιδί σας να εκφραστεί ελεύθερα. Αν η επιλογή της στολής το γεμίζει χαρά, τότε αυτό είναι το σημαντικότερο κριτήριο. Άλλωστε, θέλετε να βλέπετε το μικρό σας χαρούμενο, έτσι δεν είναι;
- Αποφύγετε τις ταμπέλες: Μεγάλη προσοχή χρειάζεται στο να μην το κρίνετε και να μην «κρεμάσετε» ταμπέλα, κάνοντάς το να νιώσει ότι «κάτι κάνει λάθος» με σχόλια τύπου: «Μα τι είσαι , κορίτσι/αγόρι που θέλεις να ντυθείς…». Αποφύγετε τον στιγματισμό αλλά και το να κάνετε το παιδί σας να νιώσει ντροπή και σύγχυση. Αντίθετα, η στάση αποδοχής θα το βοηθήσει να αυξήσει την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή του.
- Γίνετε παράδειγμα και διδάξτε την ενσυναίσθηση – Τα παιδιά μαθαίνουν παρατηρώντας εσάς και σας μιμούνται. Εσείς τους δίνετε το παράδειγμα, αν λοιπόν σας βλέπουν να αντιμετωπίζετε με σεβασμό και ανοιχτό μυαλό τις επιλογές τους, θα μεγαλώσουν με περισσότερη κατανόηση και αποδοχή για τον εαυτό τους και τους άλλους.
Η επιλογή αποκριάτικης στολής είναι μια φυσιολογική έκφραση δημιουργικότητας, και οι γονείς πρέπει να την αντιμετωπίζουν με αποδοχή, χωρίς να προβάλλουν κοινωνικά στερεότυπα. Αυτό που έχει πραγματικά σημασία δεν είναι η στολή που θα φορέσει ένα παιδί αλλά το πώς αισθάνεται μέσα σε αυτήν. Οι γονείς που επιτρέπουν στο παιδί τους να είναι ο εαυτός του και να εξερευνά τον κόσμο με ελευθερία, του χαρίζουν ένα ανεκτίμητο δώρο: την αίσθηση ότι είναι αποδεκτό και το αγαπούν για αυτό που είναι. Με αυτή την αίσθηση θα πορεύεται στη ζωή του και όχι βέβαια με την οποιαδήποτε στολή επιλέξει να ντυθεί τις απόκριες.
