Ένα αμφιλεγόμενο μοντέλο
Αν γυρίσουμε πίσω στα σχολικά μας χρόνια, αναμφισβήτητα θα θυμηθούμε εκείνη την αίσθηση βαρεμάρας, οκνηρίας, απάθειας που μας έπιανε και αυτό το αίσθημα άρνησης για το διάβασμα της επόμενης ημέρας, καθώς θεωρούσατε υποχρέωση τη μελέτη.
Λοιπόν, αν νιώθατε τότε άσχημα, λάθος. Αυτό συμβαίνει, γιατί το εκάστοτε εκπαιδευτικό σύστημα δεν μπορεί να σέβεται τις φυσικές διαδικασίες και τον βιολογικό ρυθμό του κάθε παιδιού. Έχοντας αυτό κατά νου, το κίνημα της αποσχολειοποίησης (unschooling) αποτελεί μία προσέγγιση που λύνει πολλές από αυτές τις δυσκολίες βασιζόμενη στην έμφυτη περιέργεια και τα κίνητρα των μικρών παιδιών.
Τα παραδοσιακά εκπαιδευτικά μοντέλα μεταχειρίζονται τα παιδιά σαν παθητικούς δέκτες, σαν άδεια δοχεία, που πρέπει να γεμίσουν από έναν εκπαιδευμένο ενήλικα μέσω της εφαρμογής ενός δομημένου σχεδίου. Συνεπώς, ο στόχος είναι να μεταφέρουν πληροφορίες στο μυαλό των παιδιών ως μία απλή, τυπική διαδικασία και συχνά χωρίς να γνωρίζουν την χρησιμότητα ή το ενδιαφέρον για το τι ακριβώς μαθαίνουν. Το αποτέλεσμα; Τα παιδιά απομνημονεύουν την πληροφορία για σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς να κατανοούν τι διαβάζουν και όταν η αξιολόγηση σταματήσει, έχουν ξεχάσει ό,τι έχουν μάθει.
Το κίνημα της αποσχολειοποίησης απέχει παρασάγγας από αυτά τα παραδείγματα και θέτει ξανά το παιδί στο επίκεντρο της διαδικασίας, δίνοντάς του έναν πρωταγωνιστικό ρόλο και προσαρμόζοντας τη διδασκαλία στις ανάγκες του.
Τι είναι το κίνημα αποσχολειοποίησης
Ο όρος αυτός σημαίνει «χωρίς σχολείο», επομένως, τα σχολεία, οι δάσκαλοι, τα προγράμματα σπουδών και οι εξετάσεις αφαιρούνται από την εξίσωση. Η προσέγγιση είναι λίγο διαφορετική: τα παιδιά μαθαίνουν μέσω καθημερινών εμπειριών που εξάπτει το ενδιαφέρον τους και καθοδηγούνται από τα δικά τους εσωτερικά κίνητρα. Με αυτόν τον τρόπο γίνονται πιο ελεύθερα και αυτόνομα, ενώ ακολουθούν τους δικούς τους ρυθμούς.
Εκ πρωτης όψεως, αυτό μπορεί να φαίνεται κάπως «τραβηγμένο», παρ’ όλα αυτά σκεφτείτε πώς τα παιδιά μαθαίνουν την μητρική τους γλώσσα. Κανείς δεν τους δείχνει μία σειρά από θεωτητικές και πρακτικές ασκήσεις για να τους τη διδάξει. Μέσω της έκθεσης και με το να μπαίνουν σε βάθος σε ένα περιβάλλον που τους μιλάει, καταλήγουν να μαθαίνουν τη γλώσσα φυσικά.
Παρομοίως, μπορείτε να σκεφτείτε μία κατάσταση που μπορεί να σας έχει συμβεί με το δικό σας παιδί. Δεν θέλει με τίποτα να ολοκληρώσει την έκθεση που έχει ως εργασία για το σπίτι, αλλά λατρεύει να δημιουργεί τις δικές του ιστορίες. Και το πιο πιο εντυπωσιακό από όλα είναι, ότι αναβάλλει όσο το δυνατόν περισσότερο τη μελέτη για ένα διαγώνισμα, ενώ περνά ώρες ψάχνοντας πληροφορίες που βρίσκει ενδιαφέρουσες για πλανήτες ή δεινόσαυρους.
Τα χαρακτηριστικά του unschooling
Για να συγκεντρώσουμε τα χαρακτηριστικά αυτής της εκπαιδευτικής προσέγγισης, παραθέτουμε τα κύρια χαρακτηριστικά της:
- Το παιδί κατέχει τον κεντρικό ρόλο και είναι ο πρωταγωνιστής. Κατευθύνει τη διαδικασία και κάνει ερωτήσεις ανάλογα με την περιέργεια και τα ενδιαφέροντά του. Ο ενήλικας καθοδηγεί, προσανατολίζει και απαντά.
- Οι ρυθμοί του παιδιού γίνονται σεβαστοί και η μάθηση δεν επισπεύδεται.
- Δεν υπάρχει αξιολόγηση ή γραπτή ή/και προφορική εξέταση. Η μάθηση δεν είναι υποχρέωση αλλά δικαίωμα, οπότε κανείς δεν κρίνεται.
- Το παιδί αποφασίζει τι θέλει να μάθει ανάλογα με την ανάγκη που προκύπτει. Με αυτόν τον τρόπο, γνωρίζει τη χρησιμότητα κάθε πληροφορίας που αποκτά και καταλαβαίνει πώς να την εφαρμόσει πρακτικά στη ζωή του. Έτσι, οι γνώσεις έχουν νόημα και ότι διαρκούν με την πάροδο του χρόνου.
Είναι αυτή η μέθοδος μία αποτελεσματική εναλλακτική;
Εφόσον αποτελεί μια τόσο πρωτοποριακή πρόταση, προφανώς υπάρχουν αμφιβολίες. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να εξετάσουμε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του εκπαιδευτικού αυτού μοντέλου
Τα θετικά
Τα παιδιά μεγαλώνουν με περισσότερη ελευθερία , αυτονομία και αυτοπεποίθηση. Έρχονται σε επαφή με τα ενδιαφέροντα και τις ανησυχίες τους γνωρίζοντας καλύτερα τον εαυτό τους.
Είναι πιο ανεξάρτητα καθώς κάνουν σχετικές ερωτήσεις και μαθαίνουν με πρακτικό τρόπο μέσω του πειραματισμού.
Η μάθηση που αποκτούν είναι σταθερή και διαρκεί με την πάροδο του χρόνου. Αν και με το δικό τους ρυθμό , τα παιδιά μαθαίνουν τελικά όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν.
Απολαμβάνουν την παιδική τους ηλικία και η σχέση τους με τους γονείς τους είναι ισχυρότερη.
Με την μη-ύπαρξη των εξετάσεων, μειώνεται η πίεση της αξιολόγησης και της σύγκρισης.
Τα αρνητικά
Το παιδί χάνει την ευκαιρία να αλληλεπιδράσει με συνομηλίκους και να μάθει πώς να σχετίζεται
Εάν το παιδί μεταβεί αργότερα σ’ ένα παραδοσιακό εκπαιδευτικό σύστημα , ενδέχεται να υπάρξουν προβλήματα προσαρμογής στην ομαδική εργασία, στην απομνημόνευση ή σε ένα αυστηρό και δομημένο εκπαιδευτικό σχέδιο.
Για να είναι βιώσιμη αυτή η εκπαιδευτική προσέγγιση, οι ενήλικες πρέπει να είναι πολύ αφοσιωμένοι στο να αφυπνίσουν την περιέργεια των παιδιών και να τα καθοδηγούν.
Συμπερασματικά, το unschooling είναι μια πολύ ωφέλιμη εναλλακτική λύση για τα μικρά παιδιά, αν και δεν είναι ακόμα πολύ διαδεδομένο. Πρόκειται για ένα παιδοκεντρικό μοντέλο που κάνει focus στην επίτευξη ουσιαστικής μάθησης.
