Πώς θα ήταν η ζωή χωρίς Internet για τα παιδιά μας; Πόσο εξαρτημένα (δηλώνουν ότι) είναι από τα social media; Οι απαντήσεις είναι ενδιαφέρουσες και κάποιες μπορεί να μας εκπλήξουν.
Τα περιστατικά bullying, η αύξηση της βίας, η παρενόχληση, η απομόνωση, τα αυξημένα ψυχολογικά προβλήματα αποτελούν όλα τους «παρενέργειες» της κατάχρησης του Internet και των social media. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που οδήγησαν στο μέτρο του αποκλεισμού των κινητών από τις σχολικές αίθουσες αλλά και της καθημερινής «πάλης» που κάνουν οι γονείς για να «ξεκολλήσουν» τα παιδιά από τα κινητά τους τηλέφωνα.
Έρευνα: Έφηβοι απαντούν σε 4 ερωτήσεις για τα social media και το Διαδίκτυο
Με αφορμή τα παραπάνω, το Infokids πραγματοποίησε σχετική έρευνα, στέλνοντας ερωτηματολόγιο σε παιδιά σχολικής ηλικίας και φοιτητές. Οι απαντήσεις τους μπορεί να σας εκπλήξουν και πιθανώς να αποτελέσουν για γονείς, εκπαιδευτικούς και παιδιά μία αφορμή για να αναλογιστούμε και να συζητήσουμε στο σπίτι και το σχολείο τη σχέση μας με τα social media και το Διαδίκτυο.
Μπορείς να φανταστείς τη ζωή σου χωρίς ίντερνετ;
«Ναι, τη φαντάζομαι αρκετά πιο γεμάτη με καθημερινές εμπειρίες απ’ ό,τι τώρα και με πιο ουσιαστικές σχέσεις. Προφανώς τα σ;oσιαλ και το ίντερνετ μ;aς έχουν ανοίξει έναν νέο κόσμο εμπειριών και επικοινωνίας αλλά μας έχουν περιορίσει πιστεύω λίγο μέσα σε αυτό τον νέο κόσμο και έχουμε χάσει τις απλές στιγμές της καθημερινότητας, όπως το να πας σε ένα σημείο με θέα και να θαυμάσεις όντως τη θέα αντί να σκέφτεσαι π;vς θα το ανεβάσεις στα σ;oσιαλ, ή ακ;oμα και το να πάρεις το λεωφορείο και να παρατηρείς έξω απ’ το τζάμι». Εύη Σ., 24 ετών
«Δεν μπορώ να φανταστώ την ζωή μου χωρίς ίντερνετ, επειδή η καθημερινή χρήση του όλα αυτά τα χρόνια μου έχει δημιουργήσει μια εξάρτηση και δεν μπορώ να ζήσω χωρίς αυτό». Ορφέας, 15 ετών
«Τη ζωή μου χωρίς ίντερνετ θα την φανταζόμουν με λιγότερους αντιπερισπασμούς από το διάβασμα και γενικά η καθημερινότητά μου πιστεύω θα γινόταν πιο ωφέλιμη για τον εαυτό μου διότι θα μπορούσα να κάνω πιο εποικοδομητική πράγματα με τον χρόνο μου». Βασίλης Κ., 16 ετών
«Μου είναι πολύ δύσκολο να φανταστώ πως θα ήταν η ζωή μου χωρίς το internet. Θεωρώ πως θα ήταν εντελώς διαφορετική και σίγουρα πιο παραγωγική». Αναστάσης, 16 ετών
«Nαι. Το Διαδίκτυο αποτελεί ένα εργαλείο το οποίο προοριζόταν ώστε να κάνει τη ζωή του ανθρώπου ευκολότερη και γρηγορότερη. Ωστόσο, το διαδίκτυο ή αλλιώς internet, δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ίδια την αξία της ζωής, αλλά ούτε αποτελεί αυτοσκοπό. Είναι το μέσο, το εργαλείο, προκειμένου να πετύχουμε ή να μάθουμε κάτι και όχι η ίδια η επιτυχία ή η μόρφωση. Επομένως, ναι μπορώ να ζω χωρίς το διαδίκτυο και μάλιστα καλύτερα, απ’ ό,τι θα ζούσα με αυτό, διότι θα μου δινόταν η ευκαιρία να ψάξω να προσπαθήσω, να αναζητήσω, να ενημερωθώ εγώ η ίδια τις πληροφορίες που επιθυμώ. Με άλλα λόγια θα ήμουν σαφώς πιο ευαισθητοποιημένη, κοινωνικοποιημένη και πολιτικοποιημένη, καθώς θα διάβαζα περισσότερο άρθρα σε εφημερίδες, βιβλία και εκπαιδευτικού περιεχομένου κείμενα χωρίς να χρειαζόταν να γίνομαι θύμα της διαφήμισης, της προπαγάνδας και του υπερκαταναλωτισμού φαινομένων δηλαδή, που πήραν γιγαντιαίες διαστάσεις μετά το 2000 και επηρεάζουν σοβαρά τη γενιά μου». Ευαγγελία 18 χρονών
«Η ζωή μου χωρίς internet θα ήταν σίγουρα διαφορετική, απο την μια θα ήταν πιο κοινωνική καθώς θα έβγαινα έξω να γνωρίσω ανθρώπους να ανταλλάξω απόψεις ,αλλά από την άλλη δεν θα είχαμε αρκετά πλεονεκτήματα όπως άμεση ενημέρωση γρηγορότερη και ευκολότερη επικοινωνία κλπ». Άγγελος, 16 ετών
«Η ζωή μου χωρίς internet θα ήταν ωραία γιατί όλοι θα έβγαιναν έξω και χωρίς τα κινητά τους». Αναστασία 17 ετών
«Η προσωπική μου άποψη για το πώς θα ήταν η ζωή χωρίς την χρήση του Internet χωρίζεται σε δυο περιπτώσεις. Αρχικά πιστεύω πως θα δυσκολευόμουν να συνηθίσω το γεγονός πως δεν θα χρησιμοποιούσα το Ίντερνετ διότι από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησα ν’ ασχολούμαι με το διαδίκτυο βρήκα ενδιαφέροντα πράγματα που μου τράβηξαν την προσοχή. Αντίθετα πιστεύω πως η ζωή θα γινότανε πιο ουσιαστική και θα είχα περισσότερο ποιοτικό χρόνο με τους φίλους μου και την οικογένεια μου». Βασίλης, 17 ετών
Η ζωή μου χωρίς το διαδίκτυο θα ήταν διαφορετική, όχι απαραίτητα κακή απλά λόγω της καθημερινής αλληλεπίδρασης όπου έχουν οι νέοι σήμερα με το διαδίκτυο θα έπρεπε να βρω νέες πήγες πληροφοριών και άλλους τρόπους για να επικοινωνώ με τους φίλους μου». Δημήτρης 16 ετών
«Θα ήταν πιο δύσκολο να βρούμε πληροφορίες για οτιδήποτε μας απασχολεί, δεν θα είχαμε τόσο ανεπτυγμένη τεχνολογία. Από την άλλη τα παιδιά δε θα ήταν εθισμένα στο διαδίκτυο και θα περνούσαν τον χρόνο τους πιο παραγωγικά». Άγγελος Γ. 15 ετών
Γνωρίζεις τις παγίδες, τους κινδύνους των social media;
«Η αλήθεια είναι πως δεν γνωρίζω πολλούς από τους κινδύνους που μπορεί να προκαλέσει στους χρήστες η υπερβολική χρήση του διαδικτύου, κυρίως έχω ακούσει για πιθανές φθορές στην όραση, ζαλάδες ή ακόμα και ημικρανίες». Βασίλης Κ., 16 ετών
«Με μια γρήγορη σκέψη μου έρχονται αρκετοί, από μικροαπάτες μέχρι τράφικινγκ, από μπούλινγκ μέχρι κατάθλιψη και αυτοκτονίες». Εύη Σ., 24 ετών
«Γνωρίζω και καταλαβαίνω τους κινδύνους από την υπερβολική χρήση του διαδικτύου, ιδίως στις ηλικίες 12 έως 18 χρονών, οι οποίες αποτελούν μεταβατική περίοδο στη ζωή του κάθε ανθρώπου και κάθε πράξη μετράει σημαντικά στη διάπλαση του χαρακτήρα και του ήθους του, ενώ τα παιδιά κάτω των 10 δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο χωρίς γονική επίβλεψη». Ευαγγελία, 18 ετών
«Γνωρίζω τους κινδύνους που έχει η εκτεταμένη χρήση του διαδικτύου και προσπαθώ να μην πέφτω θύμα διαδικτυακών παγιδών». Αναστάσης, 16 ετών
«Η υπερβολική χρήση του ίντερνετ μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα όπως εθισμό, άγχος και κατάθλιψη λόγω της συνεχής έκθεσης στις ειδήσεις και λόγο των παιχνιδιών να αυξηθεί το στρες. Επίσης πολλές φορές οι άνθρωποι συγκρίνουν την ζωή τους με την ζωή του διαδικτύου με αποτέλεσμα να νομίζουν ότι δεν είναι έχουν καταφέρει τίποτα για την ζωή τους με αποτέλεσμα να μην υπάρχει αυτοεκτίμηση». Άγγελος Γ. 15 ετών
«Γνωρίζω ότι η υπερβολική χρήση του ίντερνετ μπορεί να προκαλέσει διάφορους κινδύνους λόγω της ακτινοβολίας που εκπέμπεται». Ορφέας, 15 ετών
«Οι κίνδυνοι του διαδικτύου και της υπερβολικής χρήσης του είναι αρκετοί. Αρχικά με την υπερβολική χρήση μπορεί να δημιουργήθει βλάβη στα μάτια. Επίσης έρευνες δείχνουν πως όταν ένας άνθρωπος είναι εθισμένος στο διαδίκτυο υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να έχει κατάθλιψη στο μέλλον». Βασίλης, 17 ετών
«Οι κίνδυνοι που δημιουργούν τα social media είναι πολλοί. Η δική μου γνώμη είναι ότι ξέρω τους περισσότερους από αυτούς». Αναστασία 17 ετών.
«Όχι δεν γνωρίζω όλους τους κινδύνους εκτός απο κάποιες ακραίες περίπτωσης εθισμού που έχω ακούσει». Ιάσονας, 17 ετών
«Προφανώς το διαδίκτυο κρύβει πολλούς κινδύνους που πρέπει ο κάθε χρήστης να γνωρίζει όπως ο εθισμός η διέρρευση προσωπικών δεδομένων αλλά και το cyber bullying κυρίως σε εφήβους». Άγγελος, 16 ετών
«Οι κίνδυνοι που επιφέρει η υπέρμετρη χρήση του διαδικτύου είναι πολλοί. Αρχικα το άτομο μπορεί να πέσει θύμα αποπλάνησης ή απάτης, γεγονός το οποίο οφείλεται στην αμαθή χρήση του διαδικτύου. Επίσης πολλοί νέοι εθίζονται σε διαδικτυακά παιχνίδια και φτάνουν να ζουν σε εικονική πραγματικότητα προσφέροντας περισσότερο χρόνο στις οθόνες και τον κόσμο των media πάρα στην πραγματική ζωή». Δημήτρης, 16 ετών
Θεωρείς ότι είσαι εξαρτημένος/η;
«Λαμβάνοντας υπόψη ότι το να πιάσω το κινητό είναι το πρώτο πράγμα που κάνω όταν ξυπνάω και το τελευταίο πριν κοιμηθώ, θα έλεγα πως ναι. Τις φορές που έχω προσπαθήσει να κάνω αποτοξίνωση, το έχω καταφέρει με σχετική επιτυχία, αλλά ένιωσα λίγο αποκομμένη από τον περίγυρό μου, ήταν όλα λίγο πιο δύσκολα». Εύη Σ., 24 ετών
«Πιστεύω δεν είμαι εθισμένος και ελέγχω την χρήση που κάνω στα social media». Άγγελος, 16 ετών
«Πιστεύω πως έχω εθιστεί λίγο διότι μερικές φορές ανοίγω τα social media υποσυνείδητα ακόμα και την ώρα του διαβάσματος όταν έχω το κινητό κοντά μου». Ιάσονας, 17 ετών
«Πιστεύω πως πλέον ως ώριμος και συγκροτημένος έφηβος ελέγχω την χρήση του διαδικτύου. Μικρότερος στις αρχές του γυμνασίου επί εποχές καραντίνας είχα εθιστεί στο Playstation». Δημήτρης, 16 ετών
«Δεν πιστεύω πως είμαι εθισμένος στο internet παρά το γεγονός ότι είναι σημαντικό κομμάτι της ζωής μου. Αντιθέτως μπορώ να το ελέγχω και όταν καταλαβαίνω πως το παρατραβάω σταματάω και ασχολούμαι με κάτι διαφορετικό». Βασίλης Κ, 16 ετών
«Γενικότερα πιστεύω πως μου έχει δημιουργηθεί κάποιου είδους εθισμός γιατί αν ξεκινήσω να σκρολάρω σε μια εφαρμογή δεν μπορώ εύκολα να σταματήσω». Ορφέας, 15 ετών
«Πιστεύω πως δεν έχω φτάσει σε στάδιο εθισμού και πως μπορώ να ελέγξω τον εαυτό μου, όμως ορισμένες φορές μου είναι δύσκολο να απέχω πολλές ώρες από το ίντερνετ διότι για εμένα αποτελεί τρόπο ψυχαγωγίας». Αναστάσης, 16 ετών
«Τίποτα από τα δύο, δεν έχω καν χρόνο να ασχοληθώ. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη στα Ηθικά Νικομάχεια, όσες περισσότερες φορές κάνουμε κάτι και εθιζόμαστε, σε αυτό, τότε αυτό γίνεται το ήθος μας, δηλαδή εμείς. Εάν λοιπόν εθιστούμε, να χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο, τότε γινόμαστε έρμαια των πράξεών μας όπως λέει και το ρητό «Είμαστε ό,τι τρώμε». Το πρόβλημα με τον σύγχρονο άνθρωπο, δεν είναι η ίδια η χρήση του διαδικτύου αλλά το γεγονός ότι ο καθένας από εμάς αδυνατεί να βάλει όρια και ακόμα περισσότερο να τηρήσει τα ήδη υπάρχοντα διότι αισθάνεται ένα είδος καταπίεσης και συνεχούς άγχους να επιδεικνύει το πόσο έχει υιοθετήσει την τεχνολογία. Μάλιστα κατά την προεφηβική και εφηβική ηλικία τα παιδιά βρίσκονται διαρκώς σε εγρήγορση επιθυμώντας να είναι στην «μόδα» και κατά προέκταση να είναι κοινωνικά αποδεκτοί από το σύνολο. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, το διαδίκτυο έχει «συμβάλει» στην αύξηση του σοβαρού φαινομένου της μαζοποίησης. Άρα ακόμα και αν κάποιος δεν είναι εθισμένος ή μπορεί να ελέγξει τη χρήση τις περισσότερες φορές όπως και η πλειονότητα των παιδιών επιλέγουν να παραβιάζουν τα όρια καταλήγοντας ανήμπορα να στρέψουν το κεφάλι τους μακριά από την οθόνη. Κατά τη γνώμη μου, είμαι πράγματι εθισμένη όχι τόσο στο διαδίκτυο αλλά περισσότερο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως για παράδειγμα το Instagram το Tik Tok κ.ά. Γι’ αυτό λοιπόν, αναγνωρίζοντας την πηγή του προβλήματος, αποφάσισα να διαγράψω κάθε social media που έχω και να αφιερώσω το χρόνο και την συγκέντρωσή μου αποκλειστικά στο διάβασμα και στις συζητήσεις-βόλτες με φίλους δια ζώσης. Ο κόσμος και η ζωή είναι εκεί έξω και όχι σε μια οθόνη που υπνωτίζει!» Ευαγγελία, 18 ετών
«Πιστεύω πως το ελέγχω και δε θεωρώ πως είμαι ένα εθισμένο παιδί στο διαδίκτυο. Για παράδειγμα έχει τύχει στο παρελθόν να μην έχω πρόσβαση στο διαδίκτυο και δεν με είχε ενοχλήσει καθόλου, ίσα ίσα πέρασα και πιο ουσιαστικά τον χρόνο μου». Βασίλης 17 ετών
«Πολλές φορές έχω παρατηρήσει ότι δεν ξεκολλάω εύκολα πόσο μάλλον αν είναι κάποιο παιχνίδι που έχει συνέχεια ή ότι κάποιες φορές ξεπερνάω τα πλαίσια του λογικού ωραρίου μπροστά στην οθόνη. Από την άλλη πιστεύω πως μπορώ να το ελέγξω. Αυτό που πιστεύω ότι με αντιπροσωπεύει είναι ότι χρησιμοποιώ το κινητό πιο πολύ ανάλογα με τον χρόνο που διαθέτω». Άγγελος Γ. 15 ετών
«Πιστεύω ότι το ελέγχω γιατί κάνω πολύ λιγότερη χρήση σε σχέση με άλλα παιδιά στην ηλικία μου». Αναστασία, 17 ετών
Ποια από τα social media χρησιμοποιείς; Πώς χρησιμοποιείς το Internet;
«Χρησιμοποιώ μόνο ίνσταγκραμ και μέσεντζερ ουσιαστικά, ανεβάζω ανά διαστήματα φωτογραφίες από τη ζωή μου, μιλάω με οικογένεια και φίλους, χαζεύω τη δική τους ζωή και σπαταλάω ώρες βλέποντας βιντεάκια.» Εύη Σ., 24 ετών
«Χρησιμοποιώ το διαδίκτυο σε καθημερινή βάση, συνήθως 3-4 ώρες την ημέρα. Κυρίως το χρησιμοποιώ για ψυχαγωγικούς σκοπούς, για να παρακολουθήσω βίντεο και για να συνομιλήσω με τους φίλους μου και τους συγγενείς μου». Αναστάσης, 16 ετών
«Εγώ χρησιμοποιώ το ίντερνετ καθημερινά περίπου για 2 με 3 ώρες». Ορφέας, 15 ετών
«Εγώ προσωπικά χρησιμοποιώ το διαδίκτυο για να λύσω απορίες με αποτέλεσμα να έχω καλύτερη απόδοση στα μαθήματα. Σαφώς χρησιμοποιώ και το διαδίκτυο για ψυχαγωγία όπως παιχνίδια και μέσα κοινωνικής δικτύωσης». Άγγελος Γ., 15 ετών
«Προσωπικά μιλώντας, από την ηλικία των 13 έως και τα μέσα του 17ου χρόνου της ηλικίας μου, χρησιμοποιούσα το internet ανεξέλεγκτα ως μέσον αποφυγής ή μάλλον διαφυγής από την πραγματική ζωή. Εάν ένα παιδί εκδηλώνει σημάδια κατάθλιψης, άγχους ή μιζέριας, τότε από προσωπική εμπειρία, το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σίγουρα δεν είναι η λύση, ίσως ακόμα και να επιτείνουν την άσχημη ψυχολογική κατάστασή του. Συχνά όμως στο παρελθόν έκανα διάφορα κοινωνικά και ψυχολογικά πειράματα στον εαυτό μου, εξετάζοντας για πόσο μεγάλο χρονικό διάστημα μπορώ να αντέξω χωρίς να κάνω την παραμικρή χρήση του κινητού τηλεφώνου και πιο συγκεκριμένα του internet. Στην αρχή είναι δύσκολη η διαδικασία, όπως εξάλλου και κάθε είδους απεξάρτησης. Όμως αργότερα συνειδητοποίησα ότι χωρίς το κινητό και το διαδίκτυο είχε βελτιωθεί εξαιρετικά το πρόγραμμα ύπνου μου, ξυπνούσα και ένιωθα πράγματι ξεκούραστη, ζωντανή, ενώ παράλληλα σταμάτησαν να με πονάνε τα μάτια εξαιτίας της πολύωρης χρήσης της μπλε φωτεινής οθόνης. Φτάνοντας στο σήμερα, όπου πλέον είμαι μια σχεδόν ενήλικη μαθήτρια της τρίτης Λυκείου, η χρήση του διαδικτύου είναι ελάχιστη σε καθημερινό επίπεδο, όχι μόνο γιατί ετοιμάζομαι να δώσω πανελλαδικές εξετάσεις και κάθε λεπτό διαβάσματος μετράει, αλλά κυρίως επειδή η ανθρώπινη ζωή είναι μικρή μπροστά στην αιωνιότητα και δεν θα ήθελα οι αναμνήσεις μου να είναι πάνω σε μια οθόνη ή δημοσιευμένες και εκτεθειμένες στον αχανή κόσμο του διαδικτύου. Επιπροσθέτως, εάν χρησιμοποιήσω το εργαλείο αυτό θα είναι είτε για την ενημέρωσή μου είτε για εγκυκλοπαιδικούς σκοπούς είτε για την ψυχαγωγία μου, μέσω δωρεάν μουσικής». Ευαγγελία, 18 ετών
«Το μεγαλύτερο κομμάτι του ελεύθερου μου χρόνου στο internet το περνώ συνομιλώντας με τους φίλους μου ή βλέποντας βίντεο για ψυχαγωγικούς λόγους ενώ ακόμα μπορεί να αναζητήσω πληροφορίες για κάποια πιθανή σχολική εργασία». Βασίλης Κ. 16 ετών
«Η δικιά μου χρήση κατά τη γνώμη μου είναι σε λογικά πλαίσια δηλαδή κατά την ημέρα βρίσκομαι στο διαδίκτυο 2-3 ώρες και μετά από την ολοκλήρωση των υποχρεώσεων μου». Βασίλης, 17 ετών
«Η χρήση που κάνω στα social media είναι αρκετά συχνή καθώς επικοινωνώ με φίλους μου, μερικές φορές παρακολουθώ βίντεο και σπανιότερα θα ενημερωθώ για κάποια είδηση ή νέο». Άγγελος, 16 ετών
«Την χρήση που κάνω θα την χαρακτήριζα μέτρια τις καθημερινές και υψηλή σε περίοδο διακοπών ή και μερικά Σαββατοκύριακα». Ιάσονας, 17 ετών
«Η χρήση social media που κάνω μέσα σε μια μέρα είναι 1-1 ½ ώρα». Αναστασία 17 ετών
«Εγώ προσωπικά όντας αθλητής και μαθητής δεν διαθέτω πολύ χρόνο στο διαδίκτυο και κατά επέκταση στα social media, συγκεκριμένα αφιερώνω περίπου 90 λεπτά την ημέρα». Δημήτρης, 16 ετών