Μιά πρόκληση για τρεις εβδομάδες χωρίς κινητό σε εφήβους; Θα αντέξουν; Η απάντηση είναι απρόσμενη και μας βάζει σε σκέψεις.
Είναι αλήθεια ότι τα κινητά τηλέφωνα που ξεκίνησαν σαν απλή διευκόλυνση έχουν γίνει με τις άπειρες εφαρμογές τους κομμάτι της ζωής μας και πολύ περισσότερο κομάτι της ζωής των εφήβων. Όμως ένα νέο τηλεπαιχνίδι – πρόκληση βάζει κανόνες στη χρήση τους και όποιος αντέξει… είναι και ο νικητής. Το παιχνίδι ονομάζεται Swiped: The School That Banned Smartphones και προβλήθηκε στο Channel 4. Στο πλαίσιό του, έφηβοι αναγκάστηκαν να αφήσουν στην άκρη τα κινητά τους για τρεις εβδομάδες και να δουν πώς είναι η ζωή χωρίς αυτά. Εύκολο; Καθόλου αν κρίνει κανείς από τις αρχικές, απελπισμένες αντιδράσεις τους…
Ένα ασυνήθιστο κοινωνικό πείραμα για τα social media και τα smartphones
Είναι γεγονός ότι η τηλεόραση δεν είναι πάντα θετικό πρότυπο, όμως όταν αφορά ένα κοινωνικό πείραμα όπως αυτό, η κατάσταση αλλάζει. Απόδειξη το Swiped: The School That Banned Smartphones – το οποίο παρακολουθεί μια ομάδα μαθητών της 8ης τάξης από το Essex που τοποθετούν τα τηλέφωνά τους σε έναν κλειδωμένο γυάλινο κύβο για τρεις ολόκληρες εβδομάδες.
Το Swiped, λέει ο Dr Rangan Chatterjee καθώς μας ξεναγεί στις τεχνικές λεπτομέρειες του πειράματος, σηματοδοτεί την πρώτη φορά που μια ψηφιακή αποτοξίνωση μελετάται σε αυτή την κλίμακα. Η επιστήμη έχει αργήσει να εδραιώσει μια αιτιώδη σχέση μεταξύ της χρήσης smartphone και των προβλημάτων ψυχικής υγείας, αλλά κάθε ένας από εμάς με πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γνωρίζει πόσο επιζήμια για τον ύπνο, τη συγκέντρωση, την εσωτερική γαλήνη και την ευημερία μας μπορεί να είναι τα social media. Και προφανώς, αντίστοιχη -ή και μεγαλύτερη- είναι η επίδραση στα παιδιά μας.
Στέρηση από τα social media: Οι αρχικές -τρομαχτικές!- αντιδράσεις των παιδιών
Τα παιδιά που συμμετείχαν στο πείραμα αποκαλύπτουν μερικά τρομακτικά facts: π.χ. ένα παιδί πήρε το πρώτο του τηλέφωνο στα τέσσερά του χρόνια, ένα άλλο λέει ότι κάποτε ξύπνησε με 3.000 ειδοποιήσεις, ένα άλλο πέρασε σχεδόν 10 ώρες την ημέρα στο τηλέφωνό του κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών. Μαθαίνουμε ότι το ένα τέταρτο των 11χρονων έχει δει πορνογραφία, ενώ η έρευνα δείχνει ότι οι χρήστες που επισκέπτονται για πρώτη φορά πορνοσελίδες τείνουν να βλέπουν βία ή μη συναινετικό σεξ.
Ωστόσο, η γλώσσα είναι αυτή που προκαλεί τη μεγαλύτερη δυσφορία. Αυτές οι συσκευές δεν αλλάζουν απλώς «τη θεμελιώδη φύση του τι σημαίνει να είσαι παιδί», όπως το θέτει ο Chatterjee- επαναπροσδιορίζουν τι σημαίνει να είσαι ζωντανός. Για πολλούς εφήβους, τα smartphones έχουν γίνει συνώνυμο της ίδιας της ύπαρξης- περισσότερα από ένα παιδιά αναφέρονται στη συσκευή τους ως τη «ζωή» τους.
Μία συζήτηση που πρέπει να κάνουμε ως κοινωνία
Η υπαρξιακή απειλή που θέτουν τα smartphones δεν ήταν ποτέ κάτι που ένα mainstream ντοκιμαντέρ επρόκειτο να αντιμετωπίσει διεξοδικά, αλλά απλώς η επισήμανση του μεγέθους και της βαθύτητας του ζητήματος ως μια αρχή για μια πολύ απαραίτητη συζήτηση που πρέπει να γίνει στην κοινωνία μας. Το εν λόγω πρόγραμμα εστιάζει αποτελεσματικά σε ορισμένες από τις πιο απτές πτυχές του προβλήματος – όπως το ζοφερό περιεχόμενο στο οποίο έχουν πρόσβαση οι έφηβοι στα τηλέφωνά τους. Οι ιστότοποι πορνό, για παράδειγμα, δεν απαιτούν επί του παρόντος ουσιαστική επαλήθευση της ηλικίας. Απτό παράδειγμα που αναφέρουν οι παρουσιαστές της εκπομπής είναι ότι σε ένα άλλο μίνι πείραμα περιηγούνται στο TikTok ως 13χρονοι – μέσα σε λίγες ώρες γίνονται δέκτες περιεχομένου σχετικά με αυτοκτονικό ιδεασμό και ενδοοικογενειακή κακοποίηση.
Και η κατάληξη του πειράματος;
Παρότι στην αρχή του πειράματος τα παιδιά νιώθουν σαν η ζωή τους χωρίς smartphone να είναι κενή, μέχρι το τέλος του πειράματος, ανακαλύπτουν ότι υπάρχει ζωή και μακριά από τα social media. Ανακαλύπτουν τη σχέση με τους γονείς τους, το παιχνίδι στη φύση, τη φυσική δραστηριότητα, τα βιβλία…
Βρήκαμε τη λύση του προβλήματος για την εξάρτηση των παιδιών από τα social media; Αρκεί να τους κλειδώσουμε τα κινητά σε ένα κουτί; Προφανώς και όχι. Το θέμα είναι εξαιρετικά πολύπλοπο και με σοβαρές προεκτάσεις για τα παιδιά και τους γονείς. Ωστόσο πειράματα σαν το παραπάνω αποτελούν τροφή για σκέψη για την κονιωνία μας και θέμα για μια δημόσια συζήτηση που πρέπει να ανοίξει.
