Από τις αρχές του 1900 και από τότε που απέκτησε υπόσταση η έννοια “απόδημος ελληνισμός“, βασική ανάγκη των ανθρώπων που βρέθηκαν μακριά από τον τόπο τους ήταν να καθιερώσουν τους δεσμούς με αυτόν και να διατηρήσουν τον πολιτισμό και την κουλτούρα τους. Είναι μια ανάγκη που μπορεί κανείς εύκολα να καταλάβει αν βρεθεί στο εξωτερικό, ακόμα και για ένα ολιγοήμερο ταξίδι. Αυτή η αίσθηση του “ανήκειν” που σε βοηθά να σταθείς με περισσότερη αυτοπεποίθηση σε ένα περιβάλλον που μπορεί να νοιώθεις ξένο.
Η ίδρυση ναών και σχολείων ήταν το πρώτο, λοιπόν, που έσπευδαν να κάνουν ανέκαθεν οι ελληνικές κοινότητες στο εξωτερικό, κάθως εκεί μπορούσαν να συναθροίζονται και να συνομιλούν τη γλώσσα τους και να μαθαίνουν νέα από την πατρίδα. Και μπορεί η παγκοσμιοποίηση και το διαδίκτυο να μίκρυναν σημαντικά τις αποστάσεις, όμως οι κοιτίδες ελληνισμού στο εξωτερικό παραμένουν, προσφέροντας σημαντικό έργο στη διατήρηση της πολυπόθητης ταυτότητα.
Η εκπαιδευτικός κ. Ειρήνη Ανδρουλάκη μιλά στο Infokids.gr για το Ελληνικό Σχολείο του Νottingham, το οποίο διευθύνει και περιγράφει το νόημα που έχει για τη ζωή των Ελλήνων κατοίκων της βρετανικής πόλης, αλλά και για την παραμέληση που βιώνουν από το ελληνικό κράτος.
Μιλήστε μας για το Ελληνικό Σχολείο του Νότινγκχαμ: Πότε ιδρύθηκε; Πόσα παιδιά φοιτούν εκεί, ποιων ηλικιών, έχουν καταγωγή αποκλειστικά από την Ελλάδα; Ποια είναι η φιλοσοφία του σχολείου και τι περιλαμβάνουν τα μαθήματα;
Tο σχολείο μας ιδρύθηκε το 1970 από γονείς και μέλη της Ελληνικής Ορθόδοξης κοινότητας του Νόττινχγαμ και ονομάστηκε «Παναγία Ελεούσα» από το όνομα του ναού της κοινότητας. Είναι το επίσημο Παροικιακό Ελληνικό σχολείο του Nottingham, αναγνωρισμένο από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων της Ελλάδος και το Υπουργείο Παιδείας της Κύπρου. Το σχολείο μας λειτουργεί κάθε Σάββατο και αριθμεί περίπου 70 μαθητές, ηλικίας 4 έως 17 περίπου ετών. Απευθύνεται σε παιδιά Ελληνικής (και όχι μόνο) καταγωγής που θέλουν να μάθουν την Ελληνική γλώσσα και πολιτισμό. Η πλειοψηφία των μαθητών μας έχει καταγωγή από τη μητροπολιτική Ελλάδα, αλλά έχουμε και αρκετούς Κύπριους όπως επίσης και παιδιά οικογενειών που απλά αγαπούν την Ελλάδα και τον πολιτισμό μας.
Το σχολείο μας ακολουθεί το επίσημο αναλυτικό πρόγραμμα των Υπουργείων της Κύπρου και της Ελλάδας και χρησιμοποιεί βιβλία και άλλο σύγχρονο διδακτικό υλικό που αποστέλλεται από το Υπουργείο Παιδείας της Κύπρου. Εκτός από την Ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό διδάσκονται Ελληνικοί χοροί, ιστορία, γεωγραφία καθώς και θρησκευτικά. Επίσης, σε όλες τις μεγάλες εθνικές και θρησκευτικές γιορτές, τα παιδιά διδάσκονται και άλλες δραστηριότητες που συνδέονται με αυτές.
Προσπαθούμε να προσαρμόσουμε το πρόγραμμα μας, στη σκληρή πραγματικότητα την οποία βιώνουμε: δηλαδή ότι έχουμε πολύ λίγο χρόνο μέσα στην εβδομάδα για να καλύψουμε ένα μεγάλο κενό, έχοντας στο μυαλό μας ότι για πολλούς μαθητές μας, η μόνη επαφή που έχουν με τον πολιτισμό και τη γλώσσα μας είναι μέσα στις ώρες του σχολείου μας.
Ποιος είναι ο σκοπός της λειτουργίας του σχολείου;
Σκοπός του ελληνικού σχολείου είναι η δημιουργία ή η διατήρηση (αρχικά) και στη συνέχεια η ενίσχυση της πολιτισμικής και γλωσσικής ταυτότητας των μαθητών μέσα από τη διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας, της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μας, βοηθώντας τους έτσι ώστε να μεγιστοποιήσουν την αυτογνωσία τους και την αυτοεκτίμησή τους.
Αυτό προσπαθούμε να το πετύχουμε μέσα από τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και ιστορίας καθώς και τη διδασκαλία του ελληνικού πολιτισμού και της ορθόδοξης θρησκείας.
Η ελληνόγλωσση εκπαίδευση στο εξωτερικό τα τελευταία χρόνια θεωρείται “αποπαίδι” του υπ. Παιδείας. Λαμβάνουμε και από σχολεία του εξωτερικού. Ποια είναι η δική σας εικόνα; Έχετε την στήριξη του ελληνικού υπ. Παιδείας; Ποιοι στηρίζουν το σχολείο οικονομικά;
Δυστυχώς εδώ και αρκετά χρόνια το Ελληνικό κράτος έχει πάψει να ασχολείται με την Ελληνική εκπαίδευση στο εξωτερικό. Αυτό ξεκίνησε στα χρόνια των μνημονίων ως περικοπή της (όποιας) βοήθειας είχαμε και εξελίχθηκε τα τελευταία χρόνια σε παντελή αδιαφορία. Δεν έχουμε καμία στήριξη, ούτε οικονομική, ούτε σε υλικό ή ενημέρωση (μέσω π.χ. σεμιναρίων). Το σχολείο στηρίζεται οικονομικά από τους γονείς, μέσα από τα δίδακτρα που καλούνται να πληρώσουν και από την Κυπριακή Εκπαιδευτική Αποστολή (ΚΕΑ) που μας εφοδιάζει βιβλία και χρηματοδοτεί και δύο εκπαιδευτικούς στο σχολείο μας.
Ποιες είναι οι τρέχουσες ανάγκες του σχολείου;
Καταρχήν, η ανάγκη μας για εκπαιδευτικούς γίνεται ολοένα και πιο έντονη. Μετά το Brexit, δυστυχώς δεν υπάρχουν πλέον αρκετοί Έλληνες εκπαιδευτικοί στην περιοχή μας (που ήταν στην Αγγλία λόγω σπουδών), αφού τα δίδακτρα είναι απαγορευτικά για τους μη Βρετανούς, αλλά και να υπήρχαν, τα κίνητρα για να εργαστούν στο σχολείο μας είναι ελάχιστα. Η προϋπηρεσία στα παροικιακά σχολεία δεν αναγνωρίζεται, αλλά ούτε και μοριοδοτείται στην Ελλάδα, ενώ και ο μισθός είναι (αναγκαστικά λόγω του χαρακτήρα του σχολείου) χαμηλός με βάση τα δεδομένα της αγοράς. Έτσι ο εκπαιδευτικός, ο οποίος βρίσκεται εδώ π.χ. για ένα μεταπτυχιακό και σκέφτεται να επαναπατριστεί, δεν έχει κίνητρο να εργαστεί σε ένα σχολείο σαν το δικό μας, δεδομένου ότι μπορεί να κάνει μια διαφορετικού τύπου δουλειά και να κερδίζει περισσότερα.
Ελλείψεις επίσης έχουμε σε εκπαιδευτικό υλικό (αν και η ΚΕΑ μας παρέχει βιβλία), η σχολική μας βιβλιοθήκη «υποφέρει» – πράγμα που είναι λυπηρό γιατί υπάρχουν παιδιά που πραγματικά διψούν για διάβασμα, ενώ δυστυχώς δεν έχουμε πρόσβαση σε σεμινάρια και μετεκπαιδεύσεις, που θα βοηθούσαν τους εκπαιδευτικούς μας να εξελιχθούν και να βοηθήσουν τους μαθητές μας.
Παραμένει έντονο το ελληνικό αίσθημα στους μαθητές σας; Όσο περνούν τα χρόνια βλέπετε τα παιδιά να διατηρούν την αγάπη και το ενδιαφέρον τους για την πατρίδα;
Εργάζομαι στο ίδιο σχολείο από το 2008, οπότε καταλαβαίνετε ότι έχουν «περάσει» πολλοί μαθητές από την τάξη μου. Αυτό που έχω παρατηρήσει λοιπόν μέσα στα χρόνια, είναι ότι η αγάπη και το ενδιαφέρον για την πατρίδα παραμένει, αλλά όχι τόσο έντονο πια. Δυστυχώς, παρά το ότι οι Έλληνες στην Αγγλία είναι περισσότεροι από ποτέ, δε μεταφέρουν πλέον θετικά αισθήματα στις επόμενες γενιές, κάτι που έκαναν οι παλιότεροι, ενώ υπάρχει άγνοια για τα ήθη και τα έθιμά μας. Υπάρχει επίσης το παράδοξο ότι παρά την τεχνολογική εξέλιξη που υπάρχει, και που έχει φέρει την Ελλάδα πιο κοντά (μέσω των σύγχρονων τρόπων ενημέρωσης και επικοινωνίας), οι νέες γενιές «αγγλοποιούνται» με ταχύτητα πολύ μεγαλύτερη απ’ ότι στο κοντινό παρελθόν.
Εσάς ποιος είναι ο στόχος σας; Τι θέλετε να τους εμφυσήσετε από την ελληνική αγωγή;
Στόχος δικό μας είναι να μεταλαμπαδεύσουμε, όχι μόνο την απλή γνώση της γλώσσας (κάτι που δεν είναι καθόλου εύκολο αν τα παιδιά αυτά δεν χρησιμοποιούν τα ελληνικά σε καθημερινή βάση) και του πολιτισμού μας, αλλά και να τους δείξουμε ότι ό,τι «παίρνουν» από το σχολείο θα τους είναι χρήσιμο μεγαλώνοντας, σε όποιο μέρος της γης και αν αποφασίσουν να ζήσουν. Θέλουμε να καταλάβουν το ότι η ελληνική τους ταυτότητα, τους κάνει ξεχωριστούς (όχι απαραίτητα ανώτερους) και το ότι θα πρέπει να παίρνουν τα καλά παραδείγματα από το παρελθόν μας για να γίνουν καλύτεροι στο μέλλον. Τέλος, επειδή πολλά απ’ αυτά τα παιδιά, βιώνουν αρνητικά στην καθημερινότητά τους τη πολιτισμική διαφορετικότητά τους, προσπαθούμε να τους δείξουμε ότι δεν είναι μόνα και ότι ανήκουν και αυτά κάπου.
Πώς διατηρείτε τους δεσμούς με τη μαμά πατρίδα;
Η διατήρηση των δεσμών με την πατρίδα είναι μια πρόκληση, γιατί για πολλά (αν και όχι ευτυχώς για όλα) από τα παιδιά δεν είναι βιωματική – δηλαδή όταν γιορτάζουμε μια γιορτή ή συζητάμε για μια επέτειο, η εμπειρία τους μένει στα όρια του σχολείου. Παρόλα αυτά γιορτάζουμε όλες τις εθνικές και θρησκευτικές επετείους της πατρίδας μας, προσαρμόζουμε το πρόγραμμά μας για να περιλάβουμε εορταστικές περιόδους (όπως π.χ. το Καρναβάλι και την Σαρακοστή), ενώ μέσα από τους παραδοσιακούς χορούς και τα τραγούδια δίνουμε μια βιωματική διάσταση στους τρόπους διασκέδασης και έκφρασης των Ελλήνων.
Γιατί είναι σημαντικό να μην εκλείψει η ελληνική γλώσσα και ελληνική παιδεία;
Χωρίς την ελληνική γλώσσα και την ελληνική παιδεία, το να χάσει η επόμενη γενιά την ταυτότητά της, είναι θέμα (λίγου) χρόνου. Η προσωπική μου θέση είναι ότι όποιος γονιός θέλει να διατηρήσουν τα παιδιά τους έστω και κάποια «ψήγματα» ελληνικότητας, θα πρέπει να τα εγγράψει σε ένα ελληνικό σχολείο και να τα βοηθήσει στο εκπαιδευτικό τους «ταξίδι». Ακόμα και ελληνικά να μη μάθουν τέλεια, θα μάθουν πράγματα που θα τους κάνουν να κατανοήσουν καλύτερα την καταγωγή τους και θα τους δείξουν ότι αποτελούν κομμάτι ένα συνόλου μεγαλύτερου απ’ αυτού που μπορούσαν να φανταστούν.
Μιλήστε μας για το εκπαιδευτικό σύστημα στην Αγγλία. Ποια είναι τα δυνατά του σημεία και ποιες οι αδυναμίες του; Ποιες είναι οι μεγάλες διαφορές του από το ελληνικό σύστημα και υπάρχει κάτι που θα είχε νόημα να υιοθετήσουμε από αυτό;
Το πλεονέκτημα του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος στην Αγγλία είναι ότι όλα γίνονται εντός του σχολείου. Τα μαθήματα ολοκληρώνονται μέσα στο σχολικό ωράριο και δίνονται λίγες εργασίες για το σπίτι, ιδιαίτερα στο δημοτικό. Επίσης όλα όσα στην Ελλάδα γίνονται «εξωσχολικά» (δηλ. ξένες γλώσσες, μουσική, αθλητικές δραστηριότητες κ.λπ), γίνονται εντός του σχολικού περιβάλλοντος.
Πέρα από τον δάσκαλο που βρίσκεται στην τάξη, υπάρχουν και αρκετοί βοηθοί, οι οποίοι στηρίζουν τους πιο αδύναμους μαθητές. Αυτό είναι ιδανικό γιατί έτσι ωθούνται τα παιδιά προς τα πάνω και δουλεύουν τις αδυναμίες τους εντός του σχολικού περιβάλλοντος. Δεν αφήνουν, δηλαδή, πολλά πράγματα στην τύχη και την καλή διάθεση των γονιών και των φροντιστηρίων.
Το μειονέκτημα πάλι εδράζεται (επίσης) σ’ αυτό το γεγονός: είναι ένα σύστημα του «μέσου όρου» – ο οποίος σε κάποιον που πήγε στο σχολείο στην Ελλάδα στις δεκαετίες του ’80 και του ’90, φαντάζει «χαμηλός». Τα παιδιά δηλαδή μπορεί να ολοκληρώσουν τα χρόνια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης έχοντας καλύψει λιγότερη διδακτική ύλη και γνωρίζοντας θεωρητικά λιγότερα πράγματα απ’ ότι τα αντίστοιχα παιδιά στην Ελλάδα.
Το Ελληνικό σύστημα από την άλλη, κάνει το ακριβώς αντίθετο. Φορτώνει τα παιδιά με εργασίες για το σπίτι, ενώ παράλληλα και οι αμέτρητες εξωσχολικές δραστηριότητες των παιδιών, δεν τα αφήνει να «αναπνεύσουν» μέσα στην εβδομάδα. Σε τελική ανάλυση βέβαια το ποιος μαθαίνει στην πράξη, εξαρτάται από τον ίδιο τον μαθητή.
Πώς προέκυψε η μόνιμη εγκατάστασή σας στην Αγγλία;
Στην Αγγλία μετακόμισα το 2005 όπου ήρθα για σπουδές και τελικά έμεινα εδώ. Τώρα πλέον έχω κάνει οικογένεια και δυστυχώς η Ελλάδα είναι πλέον μόνο προορισμός για διακοπές.
Σπουδές και εργασία στην Αγγλία ή την Ελλάδα; Τι θα συμβουλεύατε ένα νέο παιδί που σχεδιάζει τώρα το μέλλον του;
Με την ωριμότητα που έρχεται με τον χρόνο, μπορώ να πω ότι η Αγγλία θεωρητικά δίνει καλύτερες προοπτικές επαγγελματικής ανέλιξης και καλύτερους μισθούς.
Έχοντας όμως ζήσει τις καλές εποχές και των δύο χωρών, μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι η ποιότητα ζωής στην Ελλάδα είναι καλύτερη – και αυτό δεν έχει μόνο σχέση με τον καιρό. Υπάρχουν επίσης πράγματα που όσο νεότερος είσαι, τόσο λιγότερο τα αξιολογείς, αλλά που γίνονται σημαντικά με το πέρασμα των χρόνων, όπως π.χ. το να είσαι κοντά στην οικογένειά σου όσο μεγαλώνουν τα παιδιά σου και όσο μεγαλώνουν οι γονείς σου.
Επομένως η πρότασή μου, για όποιον θέλει να φύγει στο εξωτερικό, θα ήταν η απόκτηση εμπειριών σε μια άλλη χώρα αλλά με συγκεκριμένο και αμετάκλητο χρονικό όριο επιστροφής στην Ελλάδα. Όποιος όμως μπορεί να κυνηγήσει τα όνειρά του εντός της χώρας, ας το κάνει. Βέβαια, αυτό βασίζεται στα προσωπικά μου βιώματα και τα δικά μου «θέλω» – τα οποία πιθανότατα διαφέρουν απ’ αυτά των υπολοίπων…
Διαβάστε ακόμα:
Πέννες με σάλτσα πιπεριάς και ελιές
Παράταση εγγραφών σε Νηπιαγωγεία και Δημοτικά Σχολεία της χώρας για το σχολικό έτος 2023-24
